Зардап шеккендерді іздеу жне тару ралдары жне пайдаланылатын дістер.

 

Зардап шеккендерді іздестіру жмыстары арнайы іздеу блімшелеріні тарушыларыны кшімен байап зерттеу, таландау кзін инженерлік барлау мен жмыстарды клемін, жне де ажетті апат-техникалы жне дайындау жмыстарын ткізгеннен кейін жзеге асырылады. арнайы іздеу блімшелеріні тарушыларыны кшімен жзеге асырылады.

ираан имараттарды жадайында зардап шеккен адамдарды іздестіру жмысы адамдарды табу, оларды орналасу жадайыны шарттарын, олармен дыбыс немесе кзбен шолу атынасты орнату жне олара ажетті кмекті шамаланан клемі мен сипатын анытауа баытталан іздестіру блімшелеріні іс-имыл жиынтыын сынады. Іздестіру шараларын ткізу кезінде ажетті:

– тару жмыстарыны барлы аумаын зерттеу;

– зардап шеккендерді болу орындарын анытау жне белгілеу, ммкіндігінше олармен байланыс орнату;

– зардап шеккендерді функционалды жадайын, алан жарааттарды сипаты мен алашы медициналы кмек крсету дістерін анытау;

– зардап шеккендерді шыару жолдарын анытау;

– зардап шеккендерге екінші рет атты сер ететін факторларды сер етуін шектету жне жою.

Жер сілкіністері, жарылыстар, ара йындар, опырылып лау, кшкін, селдер, кшкіндер себептерінен туындаан ттенше жадайлар кезіндегі жадайларда

Жаппай ирауы бар трын й рылыстарында бірінші кезектегі масат ол - имараттарды ирауларыны астында алан зардап шеккен адамдарды тару жмысы болып табылады.

Зардап шеккендер айда жне андай жадайларда екенін, олар ораныс рылыларда паналай алды ма, соны орнату маызды. Ол шін бірінші кезекте баспана жне жасырыну орындарын табу, кугерлерді апаратын, баспаналары бар ауматы жоспарларын, йіндімен тгілмейтін бадарлара баспаналарды тіркеу планшеттерді (кртішкелерді) олдана отырып йінділерді дрыстап зерттеу.

Трын халыты бір блігі йінділерді астында алуы ммкін: ирауларды астында, ирап тскен имарттарды жер тле абаттарында немесе бірінші абаттарды блмелерінде. Адамдар имараттарды рылыстары мен ірі заттарыны толы ламауы нтижесінде пайда болатын ирауларды уыстарында алуы ммкін. Ондай уыстар жиі имараттарды саталып алан абыраларыны арасында жіне клбенен жатан сырауыл ааштар мен татай басындыларыны, саты астындаы орындарда жне т.б. орындарда пайда болуы ммкін.

Сйкесінше келетін кштер мен ралдарды бар болуына туелді іздестіру жмыстары келесі дістермен жргізілуі ммкін:

– тару жмыстарыны аумаын (нысанны, имаратты) бірыай кзбен шолу жргізіледі (нысанны, имаратты);

– арнайы дайындаан иттерді пайдаланумен (кинологиялы дісі);

– арнайы іздестіру асппаптармен (техникалы діс);

– кугерлерді айатары бойынша.

Жаппай кзбен шолу зерттеу дісімен іздестіру жмыстары осы масатты орындау шін арнайы йымдастырылан блімшелермен (топтармен, есептермен). Іздестіру кезінде жне баса да біратар себептерді есепке аланда таайындалан блімшені рамы зерттелетін йіндіні биіктігі мен ауданы шыыстан, имаратты ирау сипатынан, оны функционалды тиесілігін, метеорологиялы жадайын, жыл жне тулік уаытынан аныталады. Орташа есеппен аланда: бір кпабатты имарата 20 адамнан тратын іздестіру тобы. Бір топ имарата тікелей зерттеуге 2…3 адамнан тратын есепке блінетін саны 60 адам іздестіру тобы блінеді. Іздестіру аумаы рбір есеп тобына таайындалатын жолатара блінеді. Іздестіру жолатарыны ені біратар факторлардан туелді болады (йіндіні сипатынан, озалысты шарттарынан, кз крерліктен жіне т.б.) жне 20...50 м растыруы ммкін. здестіру есебі бекініс сайманымен, зардап шеккендерді тауып алан орындарын белгілейтін ралдармен (жалаушалармен, фонарлармен, дабл бергіш ракеталармен), байланыс жне жеке ораныс ралдары, алашы медициналы кмек ралдарымен жабдыталады. Кейбір жадайларда іздестіру топтары альпинист жне рт жабдыымен жабдыталуы ммкін.

йінділерді астында алан адамдарды табу шін бсен дыбыс дабылдарын стау шін дыбысты аспаптарды жне оларды сулелену баыттарын анытау, дыбыс кзіне дейінгі ара ашытыты анытайтын екі дыбысты кшейтетін аспаптары бар геофондар, инфра ызыл камералар, оптикалы зондтар, ультра ыса толынды зондылау (уыстарды анытау) пайдалану ммкін.

Техникалы ралдырды кмегімен йіндіні астында адамды табу жне састыру аидалы ммкіндігі аспаптармен адама тні тіршілік ету шін, атап кеткенде тыныс алу, жрек соысы, имылы, электромагнитті сулелену жіне т.б. сипаттайтын кріністерді тіркеуге негізделген.

Атап ткен факторлар олар адамны белгілеу дісі бойынша айыратын іздестіру аспаптарды бірнеше тріні ру негізіне енді: дыбысты, оптикалы, радиотолынды, метаболизм німдерін тіркегіштер.

Зардап шеккендермен берілетін (айай, ыырсу, рылыстарды элементтері бойынша соылар) дыбысты жне сейсмологиялы дабылдарды оператормен тіркеуге негізделген дыбысты аспаптар рекеттеріні аидасы бар е лкен даму жне таралуа кеелген дыбысты аспапатар ие болды. Осы трді аспаптары, ережеге сйкес ш негізгі элементтен трады: абылдаыш одыры (дыбысты кшейткіш аспап, тетік); кшейткіш-айта рылыш; шыу рылысы (негізгі телефондар, индикаторлар жне т.б.).

Сейсмикалы аспаптар дыбысты аспаптардан айырмашылыы орытындылады келесіде, олар біріншіден трлерді шымырлыына ие болан орталарда (тау жыныстары, рылыс рылылары, шахталар) жмыс істеуге арналан.

Аспаптар дыбысты тетіктен баса сейсмикалы тетіктері бар, олар жмыс процессінде атты абата орнатылады. оршаан рылыстар бойынша зардап шеккендермен берілетін соылар (оны ішінде лсіз соылар) жоары абата сейсмикалы толыныстар трінде тседі жне оператормен тіркеледі.

йінділерді астынан адамдарды іздестіру дістеріні бірі арнайы дайындалан иттерді пайдалану болып табылады, олар адамдар болуы ммкін орындарды анытайды. Адамдарды тару осы дісті тиімділігі кейбір иттерді тымыны арасында иіс сезу жоары дегейімен амтамасыз етілген, ешандай техникалы ралдарды олдануды талап етпейді. Біра, иттермен жмыс істеу йінділердегі йнекті сынытары, бетонны сынытары, металлдан жасалан шыбытарды лкен клеміні бар болуы иындатады. Жер сілкінісі боланнан кейінгі уаытта арнайы дайындалан иттерді алашы 4...5 тулікті ішінде пайдалану те тиімді, сіресе жазы уаытта. рі арай оларды пайдалану тиімділігі жануарларды шаршау себебінен тмендесе, сондай-а «лік иісі» жоары шоырлану есебінен тмендейді.

Кугерлерді мліметтері бойынша зардап шеккендерді іздестіру. имарттарды ирау жадайында кугерлерді мліметтері бойынша зардап шеккендерді іздестіру іздеу-тару блімшелеріні жеке рамымен жне ттенше жадайды салдарын жою басрамасыны органдарымен ткізілетін шаралар жне іс-рекеттер жиынтыын райды, зардап шеккендерді орны туралы немесе ирап жатан серді уаытында ытимал орны туралы апарат бере алатын тлаларды срастыруда тжырымдалады.

Ондай тлалар болуы ммкін:

– тарылан (оршаудан босатылан) зардап шеккендер;

– й, кіре беріс трындары, (таландауа шыраан кршілер);

– ирау кезінде имараттан тыс жерде болан ксіпорын жмыскерлері мен мекеме ызметкерлері;

– имаратты ирау кезінде жазба жне ауызша апараты бар ксіпорын кімшілігіні кілдері, К жмысшылары, мектеп жне балалар мекемелеріні малімдері мен трбиешілері, жне де баса тлалар – оианы кзімен кргендер (кугерлер) – ираан имаратты асында табылан кездейсо жолаушылар мен балалар;

– СиДНР атаратын блімшелерді жеке рамы.

Кугерлерді срастыру жмысымен осы масатты орындауа таайындалан блімшелер немесе арнайы рылан тарушылар топтары айналысады. Срастыру кезінде келесі малуматтар аныталады:

– зардап шекендерді саны жне болу орындары;

– олара жетуді е ыса жне е олайлы ауіпсіз жолдарды (жол баыттар);

– зардап шекендерді жадайы жне олара ажетті жрдем;

– зардап шекендерді орналасу жерлерінде жадай шарттарын жне олара айтадан таландалу деректеріні сер ету ауіп-атерді болуын.

Табылан зардап шеккендер хал-жадайлары, олар тап болан жадай туралы, жне олармен бірге баса зардап шеккендерді бар-жоын срастырады. Жадайа байланысты олара алашы медициналы кмек крсетіліп, содан со іздестіру жмыстары жаластырылады.

Табылан зардап шеккендер мен аза тапандарды орны арнайы крсеткіштермен белгіленеді, лшемдері, трі жне рамы блімше командирімен белгіленеді.

Іздестіруді аятаан со блімше баса тару жмыстары немесе баса орындаы іздестіру жмыстарын орындауа кірісе алады.

Су басу жне тасындар жадайларында.

Суды биік дегейіне жеткен жадайларда зардап шеккен адамдарды іздеу оларды табу, адамдарды болу орнын жне жадайын, олармен байланыс орнату, ажетті кмекті клемі мен сипатын анытауа баытталан рекеттерді жиынтыын райды.

Іздестіру жмыстары ажетті апат-техникалы жне дайындалан жмыстарды ткізгеннен кейін арнайы дайындалан іздестіру блімшелеріні кшімен орындалады.

Суды биік дегейі бар айматарда зардап шеккендер келесі орындарда оршалуы ммкін:

– су бетінде (ааштар, имараттарды стігі абаттары жне рылыстар);

– су бетінде;

– су астында (батып алан имараттарда жне суды тбінде).

Суды ауіпті дегейі бар айматарда зардап шеккендерді іздеу жмысы оларды орналасу орны мен десаулы жадайы, тарушыларды жетуге жолдарын жне зардап шеккендерді кшіру болып табылады.

Іздестіру жмыстары сйкесінше кш пен ралдарды бар болуынан туелді келесі дістермен жзеге асырылады:

– барлау топтарымен жзу ралдарында батып кеткен айматы кзбен шолу жаппай зерттеу;

– тікшатарда батып кеткен айматарды аралап шып ту;

– кугерлерді берген жне тарылан зардап шегушілерді мліметтері бойынша.

Кзбен шолу жаппай зерттеу дісімен іздестіру жмыстары осы масат шін арнайы йымдастырылан блімшелермен (топтар, есептер) жзеге асырылады.Таайындалан блімшені рамы батан айматы клемінен, иженерлік жіне метеорологиялы жадайдан, іздестіру кезінде жыл мезгілі мен уаытты есепке аланда аныталады. Есепті орташа аланда: іздестіру тобы 2 шаршы шаырыма жзгіш ралда адам клемінде. Іздестіру аумаы рбір есепке таайындалан жолатара блінеді. Жола ені факторлар атарынан туелді (озалыс жадайларынан, крерліктен жне т.б.) жне 20–50 метр рауы ммкін. Есеп белгілеу ралдармен (жалаулар, фонарлармен, белгі бергіш ракеталармен), байланыс жіне жеке ораныс, жне алашы медициналы кмек крсету ралдарымен жабдыталады. Кейбір жадайларда іздестіру топтары альпинисті рал жабдыымен жабдыталуы ммкін.

Іздестіру шараларын жргізу кезінде ажетті:

– барлы батан айматы зерттеу;

– зардап шеккендерді анытау жне орындарын белгілеу;

– зардап шеккендерді десаулыын, жараат атлан сипатын, жне алашы медициналы кмек крсету дістерін анытау;

– зардап шеккендерді шыару жолдарын анытау;

– зардап шеккендерге айтадан сер ететін факторларды сер етуін жою немесе шектету.

рт болан жадайда.

тару жмыстары жргізіледі: шыару, алып шыу жне тсіру дісімен. Сонымен атар ір трлі дістер мен ір трлі тару одырылары: сатылар, ірі жергілікті рылыстар, аран-тсіру рылыстары; науа-тсірілімдер, амортизациялы рылыстар, тару жедері, рлегіш секіргіш тсеніш (жастытар) пайдаланылады. Негізгі артышылыы мынады, олар ктім шін 6 адамды ана, сол уаытта тсемге – 40 адамды талап етеді.

Баса тару рылысы икемді тару жеі болып табылады, ол баса тару рылыларды алдында артышылыы жоары ткізу абілеті – 15-36 адам/минут болып табылады, сонымен атар ір трлі жастаы адамдар мен дене бітімін, дене жне психикалы жадайын аланда.

Тсіру кезінде же ішінде тсіріліп жатанда тотатылуы ммкін, егер жедерді олмен ысанда, жне де жеді тік жадайда брау, немесе жерде тран адаммен зінен баса жаа тарту жолымен тсірілімні жылдамдыын баыласа.

6 адам тобынан тратын ктеруді жалпы уаыты жне абаттан 80 кг массасы бар зардап шеккенді шыару зардап шеккенді тасымалдау дснен туелді.

Жоары абатты имараттардан адамдарды тару бойынша негізгі кедергілер:

– ктеру аладарыны жотыы, имартты алаы бойынша стилобатыны бар болуы, осыны брі иындатады, кейбір уаыттарда рт кезінде адамдарды таруа арналан тасымалдаыш рылыстарды орнатуа ммкіндік бермейді;

– 14 абат жне одан жоары жерден адамдарды таруа ажетті жылжымалы ралдарды жетіспеушілігі (жотыы);

– автосатыны орнату затыы (20–30 мин);

– жеке тару рылыстарыны жотыы;

– лифтерді пайдалану ммкіндігіні жотыы.

Химиялы жтыру аумаында.

Апат кезінде зардап шеккендер мен кмекке зру адамдар жтыру аумаында ашы трде болуы ммкін, ираан рылысты немесе имарат, нерксіп жне трын й йінділеріні астында болуы ммкін.

Жтырыландарды іздестіруге ажетті:

– тару жмыстарды барлы аумаын зерттеу, оны ішінде ашы нерксіп жмыстары, йінділер, зардабы тиген имараттар, жне де жтыру аумаындаы нерксіп жне трын й имараттарын анытау жне жтырылан орындарды белгілеу, ммкіндігінше олармен байланыс орнату;

- адамдарды жадайын анытау;

– адамдара ілеспелі жараат ететін факторлар - рттер, ттіндеу, аумалы рылыстар жне сынан заттарды олара лау ммкіндігі;

олара алашы медициналы кмек крсету

– зардап шеккендерді мддесіне орындалатын жмыстарды шамаланан клемдері мен дістерін анытау, олара алашы медициналы кмек крсету ммкіндігін баалау жне адамдара сер ететін факторларды ыпал етуін шектету.

Химиялы жтыруды жадайларында шыраандарды іздестіру дістері болып табылады:

– тару жмыстарды аумаын жаппай кзбен шолу зерттеу жмысы;

– кугерлерді мліметтері бойынша іздестіру;

– арнайы аспаптарды пайдалану жолымен іздестіру.

тару жмыстар аумаын жаппай кзбен шолу зерттеуін іздестіру-тару блімшесімен, барлау блімшесімен немесе осы масат шін арнайы йымдастырылан (взводпен, топпен, есеппен) жзеге асырылады.

Блімше байланыс жне жеке ораныс ралдарымен, бекініс сайманымен, жтырыландарды орнын белгілеуге арналан ралдар, жіне алашы медициналы кмек крсету шін ралдармен жабдыталады. Командир (топты, есепті аасы) тару жмыстарды барлы рылылары мен имараттар бар болан бадарлара бекітуболуы тиіс, жне де адамдарды болуын еі тиімді табуын білуі тиіс, жоспар (жоба) болоуы тиіс.

имараттар ирау жадайларында зардап шеккендерді оршаудан босату бойынша жмыстарды жргізу технологиясы

имарттарды ирау жадайларында тару жмыстарын (Р) жргізу кезінде зардап шеккендерді оршаудан босатып алу зардап шеккендерге жетуді амтамасыз етуге, рылыс сынытарыны астынан жне жабы орындардан босатып алу, оршау орындарынан кшіру жолдарын йымдастыру шін жргізілетін шаралар жиынтыын сынады. Зардап шеккендерді орналасу орнына байланысты оршаудан босатып алу жмыстары технологиялы ерекшеліктері бойынша ш негізгі трге блінеді:

– рылыс рылылар йінділерді астында алан зардап шеккендерді оршаудан босатып алу;

– жабы алан орындардан зардап шеккендерді оршаудан босатып алу;

– ираан имараттарды жоары абаттарынан (дегейлерден) зардап шеккендерді тару.

Зардап шеккендерді босатып шыару шін келесі негізгі дістер олданылады:

– темір ста жне бекіткіш сайманын пайдалану арылы йінділерді олмен тазалау;

– кіші механизацияны ралдарын (КМ) пайдалану арылы табии уыстарды жйелерін кеейту;

– клдеен орналасан галереяларды тесіп ту жне тігінен орналасан дытарды тазалау;

– инженерлік-тару жмыстары мен КМ механизацияны негізгі ралдарын олдану арылы йінділерді кезедік-жйелік тігінен тазалау;

– инженерлік-тару жмыстары мен КМ механизацияны негізгі ралдарын олдану арылы йінділерді кезедік-жйелік клденен тазалау;

– инженерлік жйелер мен атынастарды жер асты галереяларын пайдалану.

йінділерді астынан зардап шеккендерді босатып алу бойынша жмысты жзеге асыру дісін і бір трін тадау бірінші кезекте ирау дрежесі, жмыстарды жргізуге алда тура келетін имараттарды немесе рылыстарды конструкциялы шешіміні трімен жзеге асырылады.

Жіргілікті тастан жасалан имараттар мен рылыстарды ирауы кезінде пайда болан йінділерде тару жмыстарын жргізген кезде (оны ішінде толы емес тірегі бар жйесімен), кеінен діріс жмыстарыны екі дісі пайдаланылады:

- йіндіні астында алан клдеен орналасан галереяларды тесіп ту жне тігінен орналасан дытарды тазалау;

– йінділерді кезедік-жйелік клдеен тазалау.

Осы масат шін кіші механизацияны ралдары пайдаланылады, олара ылыш трізді тау жне пневматикалы ктергіштер, жне де олмен жмыс істейтін гидравликалы ктергіштер жатады.

йнділерді астынан зардап шеккендерді тару шін пайдаланылатын дісті бір трі ол йінділерді олмен тазалау дісі болып табылады. Ереже бойынша жер сілкініс боланнан кейін бір саат ткен со бл жмыстар жергілікті халыты атысуымен бекіткіш ралын пайдаланумен жргізіледі.

йінділерді астынан зардап шеккендерді алып шыу жне шыару олмен, зембілдермен (оны ішінде атты зата денені тиюімен), тсемні алдыына, автосатылар жне автомнаралар, альпинист жабдыымен, баумен, сырауылдар жне баса да ол астындаы ралдармен жзеге асырылады.

Жартылай немесе ираан имараттарды жоары абаттарынан зардап шеккендерді алып шыару жмысы иынды туызады. Жадайларды кбінде имараттарды ирауы саты орындары мен саты уыстарыны ирауына келіп сотырады, зардап шеккендерді рт автосатыларды, автомнараларды олдану арылы алып шыаруа болады, ал баса жадайларда альпинист-тауа шыаушылар санан рылан з еркімен кмектесуге бел буан блімшелерді кмегімен ана ммкін береді.

Осыдан баса, имараттарды жоары абаттарынан зардап шеккендерді тару дістерімен жзеге асырылады:

– саталан немесе айта делген саты саптары бойынша;

– тару аранын мен тару белдігін олдану арылы;

– саты-шабуыл жасаышты олданумен;

– аран жолдарын олданумен;

– тару жеін олданумен.

Су басып кету жне су тасыны жадайында

Су дегейі жоары айматарда тару жмыстарын жргізуді басты ерекшелігі тарушыларды зардап шеккендерге баруды амтамасыз ету иындылыы жне оларды баттан шыару болып табылады.

Блімшелерді жмыс орындары (секторлар) бойынша тарату осы блімшелерде ажет етуін баалау нтижелері бойынша жзеге асырады.

Су дегейіні ауіпті айматарында тару жмыстарын ткізу шін кш-ралдарды тарату кезінде келесі топтарды йымдастыру масатты:

– зардап шегушілерді барлау жне іздестіру тобы– тез жретін жзу ралдарында (I нса), тікшатарда (II нса);

– зардап шеккендерді баттан шыару жне кшіру тобы;

– зардап шеккендерді абылдау жне олара алашы медициналы кмек крсету тобы.

тару жмыстарн (Ж) ткізу кезінде су басып кету ауматарында зардап шеккендерді баттан шыару зардап шеккендерге баруды, одатасу орындарынан шыарып алуды амтамасыз ету, оларды шыару жолдарын йымдастыру кешені болып саналады.

Зардап шеккендерді орналасу орнынан жне баттан шыару бойынша жмысты орындау технологиясынан туелді ш негізгі топа бледі:

– су бетінде (ааштардан, йлерді жоары абаттарынан жне тбелерінен) болан зардап шеккендерді алу;

– су бетінде болан зардап шеккендерді тару;

– су дегейінен тмен (су басып кеткен й-жайларда, тбінде) болан зардап шеккендерді шыарып алу.

тару жмыстарын ткізу барысында зардап шеккендерді тару шін келесі дістер жне осы жмыстарды орындау тсілдері пайдаланады:

– су дегейінен, жзу ралдарынан асып кеткен су басып кеткен й-жайларда зардап шеккендерді баттан шыару;

– су бетінен жоары (йлерді жоары абаттарында, ааштарда жне т.б.) болан зардап шеккендерді арнайы ралдар арылы тікшатара ктеру;

– зардап шеккендерді су бетінен жзу ралдарын ернеуге ктеру;

– зардап шеккендерді судан тару ралдарыны кмегімен тікшаа ктеру;

– су дегейінен тмен орналасан (батып кеткен орындарда) жне су тбінде жзгіш ралдара ктерумен бірге тарушылар-cуда жзушілермен зардап шеккендерді алып шыару.

Батып кеткен имараттар мен рылыстарды жоары абаттарынан (дегейлер), жіне де ааштар мен талдардан зардап шеккендерді оршаудан босатып алу р трлі дістермен жзеге асырылады:

– саталан немесе айта делген саты саптары бойынша;

– тару аранын олдану арылы (белдік);

– саты-шабуыл жасаышты олданумен;

– аран жолдарын олданумен;

– тару жеін олданумен.

Зардап шеккендерді атап ткен дістермен тару оларды жзгіш рала ауіпсіз орына тасымалдауды йарады.

Осыдан баса, имараттарды жоары абаттарынан зардап шеккендерді тсіруге арнайы ралдармен жабдыталан тік шатар олдануы ммкін.

Су бетінде зардап шеккендерді тару келесі дістермен жзеге асырылады:

– жзгіш ралды стіне ктеру;

– тарушымен жзіп тіп сйреу;

– тізімді жне ол астындаы тару ралдарын олдану арылы.

Зардап шеккендерді батып кеткен орындардан жне су тбінен алып шыару иын тапсырма болып табылады жне келесі дістермен жзеге асырылады:

– акваланг киюмен тарушылармен жзу арылы;

– жзгіш рала сйреу арылы батып кеткен орындардан босатып алу.