Опырылып лаудан, кшкіннен, селден, ар кшкінінен болан ттенше жадайларда.

 

Зардап шеккендерге алашы медициналы кмек крсету – ол табельдік жне олда бар ралдарды пайдалана отырып, зардап шеккендерге жараат алан орындарында тарушыларды, саннсаушыларды жне тару блімшелеріні дрігерлеріні орындайтын арапайым медициналы іс-шараларыны кешені, сондай-а зардап шеккендерді здеріне здері жне зара кмек крсетуі

Алашы медициналы кмек крсетуді негізгі масаты – жараат аланны мірін сатау, жараат салу факторыны жаласып жатан рекетін жою жне жараат алан айматан жараат аланды эвакуацияа дайындау.

Алашы медициналы кмек крсетуді олайлы мерзімі - жараат аланнан кейін 30 минута дейін. Демалуы тотаан кезде оны уаыты 5...10 минута дейін ысарады.

Алашы медициналы кмек крсету зардап шеккен андай жадайда екенін, яни лі ме лде тірі ме екенін анытаудан басталады. Ол шін келесілерді анытау ажет:

– есінін бар екенін анытау;

– артериядан тамырды соуын басып кру, ал олдары заымданан жадайда – жанбас немесе йы артериясынан тамырды соуын басып кру.

Тамырды соуын білекті тменгі блігінде алаан беті жаынан оны ортасынан лкен сауса жаына арай білезік буынынан 2...3 см-ге жоары тсынан анытайды. Егер бл жерде тамырды соуын анытау ммкін болмай жатса, (мысалы, жара болан жадайда), тамырды соуын мойынны бйір жа бетінен, иыты ішкі жаыны ортасы тсынан, жанбасты штен бір блігіні ішкі жаынан анытауа болады;

– зардап шеккенні демалып жатандыын анытау; сау адамны демалуы минутына демді 20 рет ішке татып, шыаруды жзеге асырады, жараат алан адам нашар рі жиі демалуы ммкін;

– кз арашыыны жарыа кішіреюін анытау, оны клемін анытау.

Тамыр сопауы, демалмауы жне есінен танып жатаны, кз арашыыны жарыа сер етпеуі - айтыс боланны белгісі. Егер ш белгіні (есі, тамыр соуы, демалуы) екі белгісі болса, кз арашыы жарыа сер етсе – зардап шеккен тірі, оан алашы кмек крсетіледі.

Бірінші кезекте зардап шеккенні басын жне кеудесін ысымнан босатан жн. йіндіні астында алан ая-олдарын босатана дейін немесе басылып алан ая-олдарын босатаннан кейін басылан орыннан жоары жерге жгут салу немесе атты орап тастау ажет. Зардап шеккенді сынытардан айырып аланнан кейін оны денсаулыыны жадайын баалау ажет.

Егер зардап шеккенні халы те мшкіл, ессіз жатса, е алдымен оны тыныс алу жолдарынан демні туін алпына келтіру, аузын, жтыншаын топыратан, мнан, рылыс оысынан тазалау ажет, содан со олдан дем алуды жне жрегіне жанама трде массаж жасау ажет. Тек зардап шеккенні з бетінше демала бастаан кезде жне тамыр соуы пайда болан кезде ана оны баса жарааттарымен айналысуа болады.

Алашы медициналы кмек крсеткен кезде олда бар ралдармен жгут, ораыш немесе ысып тратын таныштарды кмегімен жмса тканьдерді жаралануы, теріні заымдануы кезінде анны ауын тотатады, кйген немесе сіп алан кезде танышпен орайды, сйектері сынан, тканьдеріні басылып алан, жаралап алан кезде озалтпауа жадай жасайды, денені сіген учаскелерін ызаран пайда болана дейін жылытады, ауыранын сездірмейтін дрілер енгізеді, баса іс-шараларды жзеге асырады.

Су басу, су тасыны айматарында.

Су тасыны айматарында тару жмыстарын жргізу барысында зардап шеккендерге алашы медициналы кмек крсетуге басты назар аударан жн.

Су тасыны айматарында адам азасына екі негізгі жаымсыз фактор сер етеді:

– тыныс алу жолдарыны суа толуы;

– суда за уаыт болан кезде денесіні тонуы.

Зардап шеккенді судан алып шыаннан кейін негізгі міндет келесі іс-шараларды жргізу болып табылады:

– зардап шеккенні аузын мнан жне шырыштан тазарту;

– тыныс алу жолдарын судан тазарту;

– олдан демалдыру тсілдерімен: ауыздан ауыза, ауыздан мрына.

Екінші мейлінше маызды фактор – зардап шеккенді жылыту іс-шараларын жргізу. Адам азасы за уаыт бойы суда болан кезде тез суиды (ауадаыа араанда 20-30 есе тезірек) жне атты тону ауіпі болуы ммкін. Зардап шеккенді судан алып шыаннан кейін оны жылы орына апару керек, киімін шешіп, ратып срту керек.

Ауыр рі міріне ауіпті жараат алан кезде медициналы кмек крсетуді адам жараат аланнан кейін алашы сааттарында аланы те тиімді. Зардап шеккендерді мірі шін кресте естен тандырарлы жараат бір сааттан кейін айтымсыз болуы ммкін екенін баса ескеру ажет.

Сонымен атар, есінен айыруа арсы жргізілген іс-шараларды алашы 6 саатында жргізу лімді 25-30 %-а тмендетеді. айтыс болатындарды арасында штен бір блігі баяу леді, алашы алты саатты ішінде оларды тарып алуа болады.

Су астында алан айматарда зардап шеккендерге медициналы кмекті крсету жмыстарын ш фазаа (кезеге) блуге болады:

– затыы бірнеше минуттардан бірнеше сааттара дейінгі су басуды басынан бастап тару жмыстарын йымдасан трде жргізгенге дейінгі ошаулау фазасы (адамдар ауіпті айматарда алан кезде олар араусыз алады, бл жадайларда зардап шеккендер з-здеріне жне зара кмек крсетуді уаытылы жргізген маызды рл атарады);

– су басу аймаынан зардап шеккендерге тару жмыстарынан эвакуация аяталана дейін тару фазасы;

– зардап шеккендерге аыр соына дейін жоспарлы емдеу жне оалту жмыстарын жргізумен алпына келтіру фазасы.

Бірінші кезекте зардап шеккенні басы мен кеудесін судан шыаран жн. Зардап шеккенді судан шыараннан кейін оны денсаулы жадайын баалау ажет. Ол шін келесілерді анытау ажет:

– есінін бар екенін анытау;

– артериядан тамырды соуын басып кру;

– зардап шеккенні демалып жатандыын анытау;

– кз арашыыны жарыа кішіреюін анытау, оны клемін анытау.