Тау-кен жыныстары туралы мліметтер

 

Кен жыныстары бiр, немесе, бiрнеше минерал тйiршiктерінен тратын бiртектi рамды денелер.

Кен жыныстары негiзгiжне йiндiболып блiнедi. Бастапы жаралан жерiнде жатан жыныстарды негізгі деп атайды. йiндiге негiзгi жыныстарды уатылуы, жекелеген блшектердi орнында алуы нтижесiнде пайда болатын, борпылда заттардан ралан жыныстарды жатызады. Уатылан жыныстар жерсті былыстары (су, жел, мз) серiмен кшiрiледi. йiндi жыныстар алыдыы 0 ден 500 метрге дейiн згереді.

1-сурет. Кмiр азындысы геологиялы рылымыны имасы: 1 - сiмдiк абаты; 2 - м; 3 - лай; 4 - лайлы жанартас; 5 - известняк; 6 - м-лайлы жанартас; 7- кмiр татасы; 8 - мды жанартас; 9- кмiр абыршаы; 10- мтас

 

Жаратылысы бойынша негiзгi жыныстар атарылан магмалы, шгiндi жне метаморфты болып блiнедi.

Экономикалы тиiмдiлiкпен пайдалынылатын табии минерал заттарды (кмiр, асыл тастар, ас тзы, мнай, газ жне т.б) - пайдалы азындылар (кен) деп атайды.

Пайдалы азындылар арасында орналасатын жыныстарды бос жыныстар деп атайды.

Жер ойнауы ыртысыны кез келген блiгiнде табии алыптасан пайдалы азбаларды азып алынуы экономикалы трыдан тиімді болса, онда осындай рылым пайдалы кен орны деп аталады.

Пайдалы кен орындары дрыс орналасан (тата, линза) жне дрыс орналаспаан (я, желi, шток) деп екi топа блiнедi.

Кмiр татасы – дегенiмiз, жер астында бiраз жердi алып жатан, екi жаынан параллельдi беткеймен шектелген пайдалы азба денесі.

Татаны жоары жаында орналасан жыныстарды тбесi не жабын бйiрi, ал татаны астында жатан жыныстарды табаны (жатын бйiрi), деп атайды.

Пайдалы азбалар абаты зiнi рылуына байланысты бiртектi жне крделi болуы ммкiн (2- сурет).

а б

2- сурет. Кмiр таталарыны рылымы: а) крделi; б) бiртектi

 

Тапсырмалар:

1. Мтінді аударыыз.

2. Мтін бойынша сратар дайындаыз.

 

сынылатын дебиеттер:

3. Трсынова Г. Т. Ксіби аза тілі: оулы: жоары оу орындарыны техникалы мамандытарына арналан / Г. Т. Трсынова. Алматы: азТУ, 2010. – 324 б.

4. Саынов А.С., Смалов З.М., Арыстан И.Д., Исабек Т.К. Пайдалы кенорындарын азып ндіру технологиясы.. араанды, 2006.

3. Кшербаев .Т Кен байыту негіздері. Алматы, 2011.

4. Бегалинов . Тау-кен ксіпорындарыны жерасты кешендерін жобалау Алматы, 2011.

5. Кинбаева А.Б., оырова Н.. Тау-кен институтыны студенттеріне арналан ксіби мтіндер жинаы. араанды, арМТУ, 2009.

 

СЖ

1. Мтін бойынша материалдар жинау.

2. Схбат, гіме растыру.

 

ТАЫРЫП. АЗАСТАНДАЫ ТАУ-КЕН ІСІНІ ЫЛЫМИ ДАМУ ЖОЛДАРЫ. ГРАММАТИКА.

Практикалы сабаты жоспары

1. Ксіби мтіндерге атысты жаа сздермен таныстыру.

2. Мтінмен жмыс (термин сздерді аудару, сзтіркестерін, сйлемдер растыру, тапсырмаларды орындау).