Алдыы абыраны жабдытау.
а) тата (ашпалы, жылжымалы, абыра)
б) таблица ілгіштер
в) экран (1,5 х 2м)
г) жануарлар мен сімдіктер дниесіні дамуы
д) телевизор
ж) резетка
Бйір абыраларыды жабдытау.
а) терезедігі штор (перде), оны орналасуы
б) аквариум
в) сімдіктер
д) стендтер
Арты абыраны жабдытау.
а) кино аппараттар (маызы, список кинофильмов, диапозитив)
б) эпидиаскоп
в) секциялы шкафтар (алай орналастырылуын айту)
г) препарат шкафтары
д) посуды (шкафтар)
II Препарат блмесі.
Препарат блмесіні маызы те зор. Мндаы малім сабаты мазмнына сай, алдын – ала крнекі ралдарды, тжірибелерді ойып, тексеріп алады жне ртрлі пндерге керекті ралдарды, макро, микро препараттарды сатайды.
Жабдытау:Стол ортасында болуы керек. абыраларда шкафтар сонымен атар, абырада верстак болуады лде болмайды.
III осымша блме
а) маызы (сатау. t – 5º – 8º)
б) таблица
в) аквариум
IV Оу ралдары
Биологияны оыту принциптері негізінен мектепте крнекілік принципіне байланысты болуы керек. Сондытан да биология сабаында пайдаланатын оу ралдарыны трлері те крделі приборлар мен апараттар жне жай арапайым ралдар – сты ауырсыны, малюскаларды раковиналары, тымны трлері таы баса жатады. Бл ралдарды здеріні пайдалану жаына байланысты квалификация блуге болар еді: Мысала, ботаникалы, зоологиялы, адам анатомиясы, физиологиясы жне гигиена пні бойынша немесе оларды рылысты ерекшеліктеріне байланысты – ылалды препараттар, таблицалар жне таы баса.
Сондытанда крнекі ралдарды ерекшеліктеріне байланысты блігі оймай, оларды пайдаланатын сабаты трлеріне байланысты блуге болады:
1) Жалпылама пайдаланылатын ралдар
2) Сабаты демонстрациялауа пайдаланан ралдар.
3) Лабораториялы ралдар.
4) Экскурсиялы ралдар.
5) Тірі табиат мйісіне пайдаланылатын ралдар
6) Мекен жайындаы участокте ралдар.
7) Материалдар.
Мндай блу жаадан биология малімі болан адамдара пайдасынан баса, зияны жо.
Жалпы крнекі ралдарды екіге бледі:
а) наты крнекі ралдар
б) бейнелеу ралдары
Жалпыламай пайдаланылатын ралдара.
1) Оптикалы приборлар – лупа, микроскоп,, жабын шынысы
2) Жылу приборлары – спиртовка, примус.
3) лшеу аспаптары – таразылар, (аптекалы), температура, мензурка.
4) Препаравальды аспатар – скальпельдер, пинцеттер, пробирка, ыздыру штативті таы баса.
5) Штативтер – пробирка, ыдыстар, банка, колба, стакан, кристализатор, тарелка таы баса.
6) Пробкалар (тыындар), ысыш, банка таы баса.
7) Шыны жне фарфор ыдыстар – банка.
8) Проекциялы приборлар мен киноаппараттар.
Сабата демонстрациялы ралдар:
Бл ралдара биологиялы кабинеттердегі ралдарды кпшілігі жатады жне оларды трлері те кп.
Тірі сімдіктер, жануарлар, коллекция гербарилар, макро, микро ылалды препараттар, склет, модельді таблица.
Лабораториялы сабаа керекті ралдар:
Мнда сабаты мазмнына байланысты пайдаланады. Мысал келтіру.
Топсеруенге пайдаланатын ралдар:
а) ботаникалы
б) зоологиялы.
Тірі табиат мйісі, мектеп жанындаы участок.
Материялдар – спирт, формалин, ртрлі реактивтер.
V ралдарды айдан алуды айту.
олдан ралдарды жасауды айту.
Сатау ралдардан мысалы таблица таы баса.
Ші дріс
Таырыбы: Мектеп жанындаы оу-тжірибелік лескісі.
Жоспар:
4. Оу-тжірибе лескісіні жалпы сипаттамасы.
5. лескіні керекті жабдытар.
Кілт сздер:Мектеп жанындаы оу-тжірибелік лескісі.
Мектеп жанындаы лескісінде жаа сорттарда шыару жне таы баса жмыстарды трлерімен шылданады.
Оу-тжірибе лескісі
Оушыларды ебекке трбиелеуде биология пніні оу-тжірибе
лескісіні ммкіндіктері мол. Оушыларда сімдіктерді есіру іскерліктері
мен дадылары пайда болады. Оларды биологиялы рекшеліктерімен іс
жзінде танысады.
Лескіні жоспарлау
лескісіні жоспарлаанда жерді деу тсілін ескеру керек (олмен деу немес техникалы деу). Егер олмен делетін болса онда ете ышамды етіп жоспарлайды,
І.Орталы жолды ені 1,5-2 метр
2.Шеткі жолды ені 1-1,5 метр
З.Блімдерді арасындаы жолдарды ені 2 метр
4.Млдектерді арасындаы жолды ені - 60-70 см
лескіні керекті жабдытар:
1.Рулеткалар-10 2.Кендір жіптер 3.Кректер 4.Кетпендер 5.Тырмалар (темір) 6.азытар-37-40см 7.Шелектер 8.Ааш тырмалар 9.Аралар 10.Бала 11.Балта. 12. ырыккыш(секатор) 13.Этикеткалар 14.Носилкалар 15.Тыайтыштар
Мектеп лескісіне бадарлама бойынша окылатын сімдіктер себілуі тиісті: днді дакылдар, бакшалык дакылдар, жеміс-жидек ааштары мен бталары, сндік сімдіктер жне трлі тымдастар.
Осыан байланысты бірнеше блімдерге бледі.
І.блім - Днді дакылдар
ІІ.блім - Бакшалык дакылдар
ІІІ блім - Сндік сімдіктер.
ІУ.блім - Жеміс-жидек ааштары
У.блім - сімдіктер биологиясы пнаралы байланысты жзеге асыру шін гер лескі орналасса.метерологиялы станция.географиялы ала руа болады. Учаскені жер клемі 0,15-тен 0,5 га млшерінде алынады. Егер мектептен алыстау жер блінсе млшерін кбейтуге болады.
Мектеп учаскесіне жер тадап алу кезінде оан кн кзі жасы тсетіндй жне суды оайыра жретін жерін ыайлайды.
Мектепті оу тжірибе учаскесіні танымды жне трбиелік мні зор боландытан оны йымдастыру. Жоспарлау жмысына мектепті бкіл малімдер ауымы мен оушыларын атыстыру керек. Оу-тжірибе учаскесінде орындалатын жумыстарды жоспары мектепті оу-трбие жмысыны рамды белігі болып есептеледі.
II блім - Башалы даылдар
Бл блімде 6-7 сынып оушылары жмыс істейді. Башалы сімдіктерді алдымен кшеттерін сіру дісімен танысады. Башалы даылдардан алынатындар: кпуста, помидор, ияр, пияз, сбіз, ызылша, картоп, ымызды.
6 сынын оушыларымен жргізілетін тжірибелерді трлері
І.Картопты ртурлі діспен кбйту жолдары (кзшемен, скінімен, негізгі блімімен).
2.Баша сімдіктеріні тымынан кешет сіру.
З.Тыайтыштар беру, оларды серін бэылау
4.Суару
5.ркендрін жыру арылы тусімділігін баылау
6.Редис, салат сімдіктеріне за кнні сері т.б.
6 сынып
1 Баша сімдіктеріні сорттарымен танысу 2.Жеке даыла тыайтышты бір ана трін беру. З.Жемістерді дамуы, пісуі-Фенологиялы баылау жургізу.
III блім. Жеміс-жидек ааштары мен бталары
Бл блімге тжірибе учаскесінен кбірек жер блінеді. Жалпы жеміс ааштарынан мына трлер егіледі.
І.Алма ааштары 2.рік ааштары3.Шие ааштары.
Бталардан;
1.араат (р трлі сорттары) 2 Сирень 3.Жзім 4. Малина
Жргізілетін тжірибелерді турлері:
І.Фенологиялы баылау
2. Жеміс жидек ааштарыны сорттарымен танысу
3. Тыайтыштарды серін баыла
4. Жеміс ааштарыны брік басыны алыптасуына жыру жмыстарыны сері
5.Тозадандыруды сері
6.Жеміс ааштарыны зиянкестерімн танысу
7.араат пен сирень бталарын алемшелеу
ІУ-блім. Сндік сімдіктер блімі
Бл блімде нгізінен глді сімдіктер егіледі. Гл ежелден-а зіні демілігі, хош иісі мен адам бойында саталады. Оу - тжірибе учаскесіне глді сімдіктерден кп жылдытарын тадап алып себу керек.
а) Глзарларды жиектеріне себетін глдер
Глзарларды пішіндері зімізді таламымыза байланысты (дгелек, трт брышты, ш брышты, ромб, жлдыз, жарты ай трізді). Глзарларды айналасын кірпішпен демілеп алап кенерлеп ояды.
І.Лисеул -бір жылды, а ,сия кк тсті - ® кк
З.Баатп -® сары, кызылтсапы
4.Бегония - ® ызыл, а, ызылт.
б.Вербена - ®,ызыл, сары.
б.Настурция - ®, ызыл, сары.
7.Ноготки - ®, ртрлі
8.Петунья - ®, ртрлі
Э.Резеда - ®, ашыл, жасыл
Ю.Маргаритка - у, кпжылды, ызыл, ызылт.
П.штсті оажай - у.ртрлі
12.Ботагз - у, кгілдір, кп.
Б) Глзарды ортасына себетін глдер
І.Бальзамин - ®, ызыл, а 2.Темекі - ®, а 3.Циния - ®, ртрлі 4.Космия - ®, ызыл, а 5.Кохия - ®. 6. Ипомея - ®, сия кк тсті 7. Аконит - у, кк, сары 8. арааыр - у, ртрлі. 9. Дельфиниум – у, кк, а 10 .Пион - у, ызыл, а. 11. Георгина – у, ртрлі 12.Мальва - у, ртрлі 13.Астра - у
V сімдіктер биологиясы
Бл блімні масаты: оушыларда табиата деген сйіспеншілік алыптасады жне табиатты аялай білуге,оан мейірімділікпен арап орай білуге дадыланады.Келешекте биология пндерін оытуда олданатын табии обьктілрді жинап алу.лабороториялы жмыс жргізгенде таратып беретін обьектілрді алу ммкіндіктері туады.
А) Жабайы сімдіктерді отыргызу
оршаан орта табиатымен жне жергілікті жер есімдіктерімн жете
танысу шін маызы те зор. р тымдастан 2-3 тр отырызады.
б) Дарвин алаы.
4x9 шаршы метр жерді алады.стігі топыратан алыдыын 0.5 метр етіп алып орнына 10 см алыдыта м тсейді,15 см арашірік,25 см таы м, осылайша белгілі бір жерді топыра рамын згертіп тжірибе жргізеді.
в) сімдікті тамыр жйесіні дамуын баылау шін зындыы 1-1.6метр.клденеі 40-50 см.биіктігі 10-15 см жшік жасап, оны баылайтын абырасына йнек орнатады. йнек арылы тамырды таралуын, тередікке енуін оай баылай алады.