Жалпы дамыту жаттыулары

ола жне иыа арналан жаттыулар

олды ала, екі жаа, жоары ктеру жне бір-бірлеп кезекпен тсіру.

олды алма-кезек ала — жоары арай тез ктеру жне жне тсіру, арта жіберу (жлып). ол екі жата, алда боланда саусатарды бгу жне жазу, олды басын айналдыру, саусатарды біріктіру, ажырату, созу. Екі олды кеуде тсына ою, желкеге салу жне иыты тзулеу. олды шынтатан бгіп, айналмалы имыл жасау. Орындыты арасына, абыраа тыыз сйене отырып, олды екі жатан жоары ктеру. Таяты, рсауды жоары ктеру, иытан кейін тсіру. Жаттыуларды заттармен жне заттарсыз орындау.

Аяа арналан жаттыулар

Аяты шымен ктерілу жне тру. Екі аяты кезекпен ала кшемен, сонан кейін шымен ою, 3 рет тапылдату. атарынан 4-5 рет жартылай отыру. Екі ол белде, екі олды алдыы жапен екі тса жіберіп, отыру. Бір аяты тізеден бгу, алдыа жазу, айтадан бгу жне жерге тсіру. Аяты шын созу, табанды бгу. Ая саусатарымен аранды жинау, м салынан дорбаларды бір орыннан екінші орына ою. кшемен таяты, аранны стіне, аяты шымен еденге сйене отырып, ырындап жру. Тран кйі ая саусатарымен орамал, таы баса са-тйек заттарды іліп алып, баса орына ауыстыру. Ая шын айналдыру.

Кеудеге арналан жаттыулар

Екі ол белде, кезекпен екі жаа брыланда екі олды екі жаа жіберу (жлып жне бір алыпты).

Оа, сола иілу, екею, шалаю. Тран кйі екі ая бірге (алша), ала екею, олды шын аяты шына жеткізу, заттарды ою жне ктеру. Екі ол белде, екі жаа иілу. Отыран жне тізерлеп тран кйі допты з айналасында домалату. Бір аяты ала тзулеп ктерген кйі астынан затты бір олдан екінші ола беру. Отыран кйі арт жаа олмен сйене отырып, екі аяты жоары ктеріп, бгу жне жазу, тмен тсіру. Екі аяты айастырып, отыру жне тру. Жрелеп трып, араны тмен арай иіп жне бгу, кезекпен тзу аяты бге жне жаза отырып, ктеру жне тсіру. Зат стаан олдарын созан алыппен шаласынан жатан кйі етпетіне брылып жату. Етпетінен жатан алпы иыын, басын, олдарын ала созып ктеру.

Спортты жаттыулар

Шанамен сыранау. Тбешіктен сыранау, бірін-бірі сыранату, шанамен тбешікке ктеру, тмен тсіп келе жатып тежеу.

Сыранау. з еркімен мз айдынында сыранау.

Шаы. Біріні артынан бірі сыранап ала жылжу. иылысан бос жерлермен жру. Оа жне сола арай жріп брылу. Ала арай, жартылай шырша (тура жне иаш) сияты аттап тбешікке шыу.

Велосипед. Шебер бойымен жне тура жолмен екі жне ш дгелекті велосипедпен жру. Оа жне сола брылыс жасау.

Жзуге дайынды. Суа тсу жне бату, суды ішінде ойнау. Суды ішінде отырып аяты жоары ктеріп, тмен тсіріп имылдар жасау. Суды тбінде (аяты клдене жіберіп) олды тіреп, ала, арта жылжу. Иекке, кзге дейін суа батырып отыру. Судан секіру. Суа бетін батыру. Суа басын батырып отыру. з еркімен жзуге талпыну.

затыы 20 минут болатын дене шынытыру ойын-сауыын 2 айда 1 рет;

затыы 45 минут болатын дене шынытыру мерекелерін жылына 2 рет;

затыы 30 минут болатын денсаулы кнін 2 айда 1 рет йымдастыру.

 

Валеология

Масаты:мектепке дейінгі кіші жастаы балаларды валеологиялы іскерліктері мен дадыларын алыптастыру, салауатты мір салтыны ндылытарын мегеруге бейімдеу.

Міндеттері:

- зіні денесі мен денсаулыына, азасына ыпты арау дадыларын алыптастыру;

- мдени-гигиеналы дадылары мен салауатты мір салты дадыларын жетілдіру;

- оршаан ортада зін-зі стау ауіпсіздік ережелерін йрету.

Мазмны:

Салауатты мір салты

з-зіне арау дадыларын (ауа райына байланысты киіну, жуыну, тарану, бет орамал олдану, киіміндегі кемшіліктерді жндеу), дрыс таматану, ауруды алдын алу дадыларын, ебек пен демалысты кезектестіре білу дадыларын алыптастыру жне дамыту. з еріктерімен гигиеналы шараларды орындау дадыларын бекіту.

Бала азасын шынытыру масатында іс-шаралар ткізу, р трлі шынытыру шараларын (беті, олын, мойнын салын сумен жуу, жала ая жру, салын сумен аузын шаю, ая-олына су ю) жзеге асыру.

Кн тртібіне байланысты кнделікті балаларды таза ауада болуын амтамасыз ету. Ауа райына байланысты киінуге, немі серуендеуге, жаттыулармен айналысуа, кн тртібін бзбауа йрету.

Гимнастика мен сылау (массаж) шараларын (таертегілік, тыныс алу, артикуляциялы гимнастика, кзге, тіске арналан гимнастика жне тіс жиегіне, ол мен табана арналан сылау, нктелі сылау) жргізу.

Табиат жадайында адамдарды рекеттерімен байланысты (кзге бгде заттарды тсуінен орану, лап алу, жарааттанудан сатану, таныс емес адамдармен кездескенде саты жасау, зіне таныс емес саыраула пен жемістерді жемеу, таныс емес жануарлармен байланыса тспеу, таныс емес сйытыты дмін татып крмеу) зін-зі стау ауіпсіздік дадыларымен таныстыру.

иын жадайларда бір-біріне кмек крсету тсілдерімен таныстыру.

Бадаршаммен, кшедегі жол белгілерімен (жолаушы блігі мен жаяу жргіншілер жолы), жолда жру ережелерімен (жолдан ай жерден жне алай ту) таныстыру.

Мдени-гигиеналы шаралар

Жеке басыны тазалыы мен салауатты мір салты туралы жалпы білімдері мен ымдарын кеейтіп, балаларды дадыларын жетілдіру.

Дене тазалыын сатау (кшеден келгеннен со, дретханадан кейін, тама ішер алдында олын жуу, кнделікті жуыну, тісін тазалау, ыпты киіну, тарану), з еркімен киіміндегі, шашындаы кемшіліктерді жндеу жне саба тетін, ойнайтын, серуендейтін жерлерді таза стау сияты пайдалы дадыларын жетілдіру.

Балаларды стел басында ыайлы, дрыс алыпты сатап, асхана ралдарын, орамалды олдануа йрету.

Таматануды мдени дадыларын алыптастыру.

Саба тетін, ойнайтын, серуендейтін жерлерді тазалыын адаалау, киімдері мен ойыншытарын, кітаптарын з орындарына жинау сияты пайдалы дадыларын жетілдіру.

зіні жне згені заттарына ыпты арауа трбиелеу.

АТЫНАС» білім беру саласы

Масаты:тілдік зіреттілікті мегерген, ана тілі мен мемлекеттік тілді мегеруге ммкіндігі бар жне лкендермен жне рдастарымен еркін атынас жасайтынмектеп жасына дейінгі бала тласын алыптастыру.

«атынас» білім беру саласыны базалы мазмны тмендегідей йымдастырылан оу іс-рекетіні трлері арылы жзеге асады:

- тіл дамыту;

- кркем дебиет;

- оршаан ортамен таныстыру;

- сауат ашу жне жазу негіздері;

- мемлекеттік, орыс жне баса тілдерді йрету.

 

Тіл дамыту

Масаты:балаларды ана тіліні ережелері мен нормаларын мегеруі негізінде тілдік зіреттіліктерін алыптастыру.

Міндеттері:

- сздер мен барлы дыбыстарды дрыс айтуа даярлау жне артикуляциялы аппараттарын дамыту;

- сйлеу барысында сздік орын дамыту жне оны белсенді олдану дадысын жетілдіру;

- тілді грамматикасын дрыс сатау дадысын алыптастыру;

- з ойын дрыс тжырымдап айту, ыса гімелер растыру, хабарлы, сраулы, лепті сйлемдерді олданып, айтылу мнеріне арай ажырату дауыс ыраы бойынша ажырату іскерліктерін дамыту;

- тілдік шыармашылыа траты ызыушылыын трбиелеу;

- арым-атынас жасау мдениетіні арапайым дадыларын дамыту.

Мазмны:

Тілді дыбысталу мдениетіне трбиелеу

Сздегі дауысты, дауыссыз дыбыстарды таза, аны айту дадыларын дамыту.

з бетінше сйлеу мнері мен дауыс кшін тиісінше згертіп отыру іскерлігін алыптастыру (атты немесе жй, тез немесе аырын).

Есту зеректігін алыптастыру, сзді мнерлі айтуа дадыландыру.

Артикуляциялы жне дауыс аппаратын дамыту.

Сйлеу кезінде дрыс тыныс алуа жаттытыру.

Фонематикалы абылдауын дамыту (дыбысты ажырата білу).

Сздік жмысы

Сздік орын трлі сз таптарына (зат есім, етістік, сын есім, стеу) жататын жаа сздермен байыту:

- адамдарды атын, мамандытарын, заттарды бліктері мен блшектерін білдіретін - зат есіммен, ебек рекетін білдіретін - етістікпен, стеумен, шылаулармен;

- заттарды асиеті мен сапасын (клем, тс, пішін) білдіретін сздермен дамыту.

Баланы сздік орын электротехникалы трмысты заттарды атауларымен толытыру: тоазытыш, шасорыш, ысатолынды пеш, теледидар, компьютер.

Жалпы жинатау тсінігін білдіретін сздерді (жемістер, жидектер, ккністер, стар, ойыншытар, киім, ая киім, ыдыстар, жиаз) сздік орына енгізу.

Сздік орын тааларлы жне лтты заттар атауларымен толытыру (желпуіш, парик-жасанды шаш, теге, азан, арба, т.б.) жне оларды ызметтерін тсіндіру.

Антоним сздерді (лкен-кіші, жасы-жаман, алыс-жаын) сздік орына енгізу.

й-трмысты заттары мен айнала оршаан заттарды маызы туралы тсініктерін кеейту.

Затты орнын білдіретін сздермен таныстыру.

Тулік бліктерін білдіретін сздерді енгізу.

Адамдарды кіл кйін (кілді, млы, мейірімді жне т.б.) білдіретін сздерді олдануа йрету.

Сзге ызыушылытары мен зейінін дамыту.

Тілді грамматикалы рылысын алыптастыру

Сздерді септік, кпше жне жекеше трлерінде дрыс айта білуге йретуді жаластыру.

Сздерге жалауларды дрыс жалап айтуа йрету. Мысалы, ілік септігіндегі зат есімні кпше трі (ойыншытарды, адамдарды, боталарды, онжытарды), етістікті бйры райына (сурет сал, секір, биле, н сал, жат), етістікті трлері (жату, жру, жгіру).

Жан-жануарларды, оларды тлдерін (йрек – йректер – йректі балапаны, тйе – тйелер – бота – боталар) білдіретін сздерді зат есімні кпше жне жекеше трінде айту іскерліктерін дамыту.

Салалас рмалас жне сабатас рмалас сйлемдерді олдануа ммкіндік туызу жне жай сйлемні рылымын жетілдіру.

Сан есімдерді ретімен айтуа, оларды саналатын заттармен тектік, сан-млшерлік, есептік жаынан байланыстыруа йрету.

Байланыстырып сйлеу

Балаларды тыдау жне сзді тсіну, гімелесе білу, сраа жауап беру жне срау іскерліктерін алыптастыру.

Трбиешіні лгісі бойынша ойыншытар мен заттар туралы жне сурет бойынша гіме растыру іскерліктерін дамыту.

з алауымен, тжірибесіне сйене отырып (суретті мазмнына сйкес) гіме рауа йрету.

здеріне таныс жне сабата ткен шаын ертегілерді айталап айтып беруге йрету.

здеріне таныс деби шыармалар мен ертегілер зіндісін драмалуа атысу іскерліктерін дамыту.

Шыармашылы сйлеу рекеті

Шаын тапатарды жата айтуа йрету.

Балалара тсінікті уырша театрыны «жргізу техникасын» олданып, театрландырылан рекеттерге, ойындара – драматизациялауа, уырша спектакліне атысуа ниеттендіру.

Ойыншытармен оиалар растыруа тарту.

Сздік жне сауса ойындарына атысуа ниеттендіру.

Ойын, ле жне сз йасын табуа белсенді атысуа ынтасын арттыру.

Кейіпкерлерді бейнесін беру шін сздегі ыра мнеріні тсілдері мен арынын адаалап, олдануа йрету.

 

Кркем дебиет

Масаты:мектеп жасына дейінгі балаларды кркем дебиет пен халы ауыз дебиетіне алашы ызыушылытарын алыптастыру.

Міндеттері:

- балаларды адамдар мен балалар кркем дебиеті жне халы ауыз дебиетіні шыармалары лемі арасындаы зара арым-атынасымен таныстыру;

- басалармен сенімді атынас орнатуына жадай жасау, айналасындаы адамдарды р трлі болатынын тсіндіру;

- шыарманы маынасын тсіну, кейіпкерлерді зара арым-атынасы негізінде адамгершілікке трбиелеу.

Мазмны:

Балаларды ертегі, гіме, ледер тыдауа, рекеттерді дамуын адаалауа, шыарманы маынасын тсінуге, кейіпкерлерді арапайым зара арым-атынасын баалауа, кейбір адамгершілік асиеттерді (мейірімді, злым, батыл) сипаттауа ниеттендіру.

Балаларды оршаан ортамен, адамдарды сезімдерімен жне кркемдік-таным дебиеті мен халы ауыз дебиеті шыармалары арылы зара арым-атынастарымен таныстыру.

Шыарма жанрыны кзарасымен, бейнелілік пен тілдік мнерлілігімен кркем шыармалара тсінікті талдау жасауа йрету.

Кркем мнерлеу ралын (эпитет, салыстыру), заттарды суреттеуді, ертегі айтуда, оиаларды растыруда орынды олдануа йрету.

Крнекіліктерді кмегінсіз-а ледерді жата, мнерлеп айтуа йрету.

лкендермен жне рдастармен зіні боямаланан атынасыны лгісін деби кейіпкерлерді бейнесінде беру.

Балаларды жеке тжірибесімен жне кнделікті мірі мен айналасындаылармен шыарма мазмныны ара атынасын белгілеуге йрету.

Кейбір кркем шыармалар жанрын (гіме, ле, ертегі, маал-мтел) ажырату.

Кркем сйлеу мен оны кркем орындау абілеттерін алыптастыру.

Кркем шыармаларды суреттерімен таныстыру.

Ауызша шыармашылыты алашы трін мегеруіне кмектесу.