Нса Ж – Мамыр меруертглі

1-кезе

1. ндірілетін сімдік- Мамыр меруертглі

Planta productive- Convallariae majalis

2. Дрілік сімдік шикізаты- Materia vegetabilis medicinalis

a) Меруертгл шбі –Herba convallariae

b) Меруертгл жапыратары–Flores convallariae

c) Меруертгл глі–Folia convallariae

3. Тымдасы-Лалаглділер-Лилейные Familia- Liliaceae

3. Меруертгл шбіні, гліні, жапыраыны морфологиялы сипаттамасы:

Шбі: бтін жне сынан жапыратарды глтабандары, глсааыны жеке глдеріні оспасы.

Жапыраы: эллипс немесе ланцет трізді, жоары жаы шкірленген, негізіне арай кішірейеді, зын ынапа теді, жеке немесе 2-3 болып біріккен; жапыра жиегі- бтін, жйкеленуі- доа нервті. Жапыра пластинкасы жа, сыныш, беті талшысыз жылтыр. зындыы 10-20 см, ені 3-8 см дейін.

Глі: глсааы кеділі-бдырлы, алыдыы 1,5 мм; Біржаты, жай гл шоырлы, онда 3-12 сарыштау глдері орналасады. Глдері осжынысты, глшоырында тжі секілді оырауа сас, нзік бір жаа салбырап орналасан а тсті, бітеу клтелі, ыса глтабанда алты ыса блек тісшелері бар. ыса жіпшеде 6 аталыы бар, олар глшоыр негізіне бекіген, байламы жоары,шялы.Шбі сімдікті жапыраынан жне глдерінен трады.

Тсі: жапыратары- жасыл, сирек кре –жасыл тсті, глдері сарыштау, гл сааыны тсі –ашы жасыл,иісі лсіз, дмі аныталмайды.

2-кезе

1. Глдену кезеінде жиналан жне кептірілген шбі, жапыратары (глдеуге дейін жне глдеуді басында), глдері(глдеу кезінде жиналан) кпжылды шптесін сімдігі. Мамыр меруертглі- Convallariae majalus L, Кавказды меруертглі – Convallaria transcausasica Utkin ex Grossh жне Кейске меруертглі – Convallarria keiskei Mig. Тымдасы- Лилейные- Лалаглділер.

Санды крсеткіштері –шбі 1 г биологиялы активтілігі 120 ББ –тен кем емес, ылалдылыы -14% -дан кп емес; гл шоыры 5 % -дан кп емес; диаметрі 3 мм сзгіден тетін блшектер 3% -дан кп емес; табии тсін жойан шикізат –сарайан, арайан, оырданып кеткен 5 % -дан кп емес; органикалы оспалар -1% -дан кп емес; минералды оспалар 0,5% -дан кп емес.

Глі – 1г биологиялы активтілігі 200 ББ –тен кем емес, ылалдыы – 12% -дан кп емес; глшоырындаы арайан глдері 5 % -дан кп емес; глі жо немесе уатылан, сынбаан гл саатарыны млшері 1 % -дан кп емес; органикалы оспалар – 0,5 % -дан кп емес; минеральды оспалар 0,3% -кп емес.

3.Микроскопия.Меруертгл жапыраын калий гидроксидіні 2,5% ерітіндісінде 5 минут айнатады,Петри табашасына ауыстырып, бірнеше рет аын сумен жуады.Препаровалды инені кмегімен нысан затты шыныа кшіріледі. Жарытандыру шін хлоралгидрат ерітіндісінен 1 тамшы тамызылады, жабынды шынымен жабады.Меруертгл жапыраыны препаратыны микроскопиясында келесідей диагностикалы элементтерді табады: жапыратарын стінен араанда эпидермис жасушаларыны тіке абыралары; устьицалары доал; жапыра зындыына баытталан, эпидермисті 4 жасушасымен оршалан (тетраперигенді тип).

3-кезе

1. Мамыр меруертглі сімдігіні химиялы рамында сер етуші заттар: карденолидтер, 20 трлі гликозидтер, оларды негізінде К–строфантидин агликоны жатыр. Негізгі гликозидтері конваллотоксин жне конваллозид. Сонымен атар, конваллотоксол, локундьозид, глюконваллозид, дезглюкохейротоксин бар.

Мамыр меруертгл сімдігіні химиялы рамындаы ілеспелі заттары: фарнезол жне ликопин – глдерінен алынан, флавоноидтар жне кумариндер.

2. Химиялы рамындаы сер етуші заттарды бліп алу дістері:

ажетті зертханалы ралдар (колба,воронка. келі мен келсап, сзгіш ааздар,таразы,лшегіш тастар,пробиркалар,су моншасы,тазартылан су) тадап алынады.Шикізатты келіде сатайды да диаметрі 3 мм електен ткізеді.0,5 г салматаы саталан шикізатты алып, клемі 100 мл колбаа салады.лшенген шикізата 50 мл 80 % спирт йып, 24 саата тндырады. Спиртті вакуум арасында шырады, сулы алдыты блгіш воронкаа ауыстырып, липофильді заттарды тртхлорлы кміртекпен 10 мл 6 рет экстрагирлейді. Блгіш воронкада, алан алдыты хлороформмен 10 мл 4 рет дейді. Хороформды бліктерді осады, 2 г сусыз натрий сульфатын осып, 3-5 минута алдырады, ааз фильтр арылы фильтрлейді жне сапалы реакцияа олданылады.

4-кезе