Жрек гликозидтерін сапалыанытау.
- кардиогликозидтерді стеродті блігіне реакция:
v Либерман- Бурхард реакциясы. ра алдыты мзды сірке ышылында ерітіп, сірке ангидріні жне концентрлі ккірт ышылыны (50:1) ерітіндісін осады.Біраз уаыттан кейін ерітінді тсі ызылттан жасыл не ккке теді.
-лактон саинасына реакциялар:
v Кедде реакциясы- 3,5 динитробензой ышылы сілтілі ортада карденолидтерді кгілдір-ызыл немесе клгін тске бояйды.
v Легаль реакциясы- натрий нитропруссиді сілтілі ортада карденолидтер ызыл тске бояйды.
v Раймонд реакциясы- м.динитробензол сілтілі ортада карденолидтерді кк немесе клгін тске бояйды.
v Пикрин ышылымен реакция- карденолидтерді сары тске бояйды.
- жрек гликозидтеріні ант блігіне реакциясы:
v Келлер-Килиани реакциясы. Екі ерітінді дайындайды: 1- Fe2 (SO4 )3 іздері бар мзды сірке ышылы;2- Fe2 (SO4 )3іздері бар концентрлі ккірт ышылы; 1 ерітіндіде ра тазартылан гликозидтер бліндісін ерітеді жне абайлап пробирка абырасымен 2 ерітіндіні осады. Дезоксианттар болан жадайда жоары абаты бірнеше уаыта кк тске боялады.
2. Санды анытау. Меруертгл глдеріні, шбіні жне жапыраыны серін баалар мен мысытарда биологиялы діспен Мемлекеттік стандартты лгі меруертгл экстрактімен салыстырып анытайды.
Бааларда сынау.Сынауды шп бааларында жргізеді. Ерітінділерде лимфатикалы сан апшытарына(тері астына) немесе жрекке(арыншасына) немесе сулы баалара да жргізуге болады. Бааларды кпшілігінде жректі систолалы тотауын туызатын стандартты жне зерттелетін лгілерді е аз дозаларын анытап, шп баасыны массасына мл-де немесе мл-де су баасыны 1г массасына 1 г меруертгл шикізатындаы ББ-ті есептейді.
Мысытарда сынау.саталан жне кептірілген меруертгл шикізатынан 1:250 (жапыратары), 1:300 (шбі), 1:500 (глдері) атынаста трынды дайындайды.
Тжірибе кні меруертгліні стандартты лгідегі экстрактін 0,9% натрий хлориді ерітіндісімен 1:35 атыната араластырады.
Мысыты 1 кг массасына сйкес келетін німге келетін трынды дозасын мл-де анытап( р жануара жеке), трындыны активтілігін меруертгліні стандартты МБ рамын есептейді.
5-кезе
5. Тнбаны (Tinctura Convallaria) мамыр меруертглі шбінен (Herba convallariae) 1:10 атынасында дайындайды, экстрагент-70% спирт, перколяция тсілімен алады.
Тнбаны дайындау процесі мынадай сатыларын трады:
1. сатау. Шикізатты 0,5-1 мм ірілікте сатайды,таразыда лшеп экстрактора жібереді.
2.Спиртті сйылту. Сйылту арылы 70% спирт алынады.
3. Перколяторды жктеу.саталан шикізатты аздаан бліктермен экстрактрге салып, мият 70%-ды спиртте араластырады. оспаны ісіну шін 30 мин блме температурасында алдырады.
4. Ыыстыру. сімдік шикізаты экстрагентпен толы апталуы шін, перколятора ауыстырады жне жай блме температурасында перколяциялайды. Перколяция процесін бліндіні млшері 1:10 атынасына жеткенше сатайды.
5. Тндыру жне стандартизациялау. Тнбадаы ра алдыты тексереді, ауыр металдара анытама жргізеді, спиртке санды анытама жргізеді, сондай-а тнбаны микробиологиялы тазалыын тексереді.
6. Сзгілеу жне лшеп орау.Бтелкелерге яды, бтелкелерді бірден алпашалармен жне бітеушелермен ымтап жабады жне бтелкелерге этикетка жабыстырады.
6. Медициналы олданысы:жрек ауруларына арсы зат ретінде олданылады. Жедел жне созылмалы анайналым жетіспеушілігінде, жрек декомпенсациясында, пароксизмалды тахикардия стамаларын жинатау шін, тахиаритмияда, невроздар кезінде. Кардиотоникалы сер крсетеді.
Препараттары: коргликон препараты – тек жрек гликозидтеріні осындыларынан тратын сйы жне егуге арналан трінде шыарылатын дрі, ішке абылдауа арналан, флакондарда, ампулада шыарылады. Меруертгл тнбасы 70% спиртпен алынатын сйы дрі.
Нса – «З» кдімгі шетен 1 кезе Дрыс жауап эталоны:
1. ндірілетін сімдік – кдімгі шетен - рябина обыкновенная
Peanta productiva- Sorbus aucuparia. L
2. Дрілік сімдік шикізаты – кдімгі шетен жемісі- плоды рябины обыкновенной- Materia vegetabilis medicinalis- Fructus sorbi aucupariae
3. Тымдасы- раушан глділіер- розоцветные - Familia – Rosaceae
Шетен жемістеріні морфологиялы сипаттамасы: жемісі алма трізді, жеміс сабаы жо, 2-5 ялы дгелектенген немесе сопаша жмыр, клденеінен 9мм дейін,жылтыр, атты жімделген, бас жаында безді білінбейтін тістері бар, тостааншасы бар, жемісіні жмса жерінде 2-7 ора трізді майысан зынша келген,аяы ткір, атты тегіс ызыл оыр тымы орналасан, жемісті жмса жері борпылда, етті, беті абыты.Жемісін клдене кескен кезде 2-5 дн ялары крінеді, ялар абырасы шеміршектелген, атты, жмсаымен бірге. р яны ішінде 1-2 ызыл ошыл абыы жне а ядросы бар жемістеріні дндері бар. Жмсаы борпылда, етті, стінен терімен жабылан.Жемістері ара- ызылт сары немесе оыр ызыл тсті, иісі лсіз, зіне тн дмі бар, ышыл ащы.
2 кезе Дрыс жауап эталоны:
Шетен жемістеріні морфологиялы сипаттамасы: жемісі алма трізді , жеміс сабаы жо 2-5 ялы дгелектенген немесе сопаша жмыр клдененен 9 мм ге дейін , тамыры атты бжырланан бас жаында без білінбейтін тістері бар тостааншасы бар жемісіні жмса жерінде 2-7 ора трізді майысан зынша келген атты тегіс ызыл оыр тымы орналасан жемісті жмса жері борпылда етті беті абыта . Жемістері ара- ызылт сары немесе оыр ызыл тсті , иісі лсіз зіне тн дмі ышыл ашты.
2. Химиялы рамы.Жемістері каротиндерге бай, соны ішінде -каротин 18-20мг/100г (ра зата есептегенде), сонымен атар С друмені бар (40-200мг/100г), P, B2, E.
Моно жне дисахаридтер кездеседі, (8% дейін), кето ант L- сарбоза жне спирт сорбит бар. Органикалы ышылдар (алма, шарап, лимон) - 4% дейін, тритерпен ышылдары (урсол, олеанол)- 1,8-1,9%. Катехиндер, фенолкарбон ышылдары, флаваноидтар (кверцетин, рутин, гиперозид) жне антоциандар.
3.Микроскопиясы.сынылан кдімгі шетен жемісін микротом немесе алмасты кмегімен жмсартылан шикізаттан клдене кесіндіні дрыс жасады. Шетен жемісін аарту шін дрілік сімдік шикізатын калий гидроксидіні 5% ерітіндісінде 3-5 минут айнатты.Петри табашасына ауыстырып,2-3 рет аын сумен жуды.
репаровалды инені кмегімен сынама затты шыныа кшіріледі.
Жарытандыру шін хлоралгидрат ерітіндісінен 1 тамшы тамызылады, жабынды шынымен жабылады жне микроскопты кіші жне лкен лшемімен аралады.
Кдімгі шетен жемісіні препаратыны микроскопиясында келесідей диагностикалы элементтерді табады: жеміс эпидермісі лшемсіз жуан абыралы жасушалардан, абырасы ткізгіш жасушалардан трады, устьицасы жо, клеткада крінетін са кптеген сары тсті майлы майларды тамшысы бар, лпа иындылары тасты клеткалы немесе жалыз тасты клетка, шашатары бір клеткалы, зын, жа абыралы, ирегі бар жне кбірек ірі жуан абыралы тзу шашатар немесе оларды сыныы, жемісті жмса жеріні жасушасы кристалдар тобынан жне призма трізді кристалды кальций оксалатынан трады .
3 кезе Дрыс жауап эталоны:
1. ажетті зертханалы ралдар (колба, воронка, келі мен келсап, сзгіш ааздар, таразылар, лшегіш тастар, пробиркалар, су моншасы, тазартылан су) тадап алынады.
Шетен жемісін келіде сатайды.
1г салматаы кдімгі шетен жемісіні саталан шикізатын алып, клемі 100 мл колбаа салады. лшенген шикізата 10 мл тазартылан су яды.
Су моншасында 2-3 минут айнатады.
Шетен жемісінен алынан бліндіден 2 мл лшейді.
Каротиноидтарды аныау шін реактивті тадап алады.
Бліндіні ЖХ арылы н-бутанол:сірке ышылы:су (4:1:5) жйеде анытайды, УК суледе друмендер датары пайда, датарды йодты камерамен кру кезінде Rf = 0,17 (тиамин), Rf = 0,40 (рибофлавин) сары тс, Rf = 0,70 (аскорбин ышылы) оыр сары тсте болады.
Сан крсеткіштері.
· Каротиноидтар -1% кем емес,
· ылалдыы 18% кп емес;
· жалпы клділігі 3% кп емес;
· ашы сары жемістері 3% дан кп емес;
· сімдікті баса бліктері ( жапыратары, саба бліктері ) 0,5% кп емес; атты пісіп жетілмеген жне кйген жемістері 3% кп емес;
· органикалы оспалар 0,5% кп емес;
· минералды оспалар 0.2% кп емес.
4 КЕЗЕ Дрыс жауап эталоны:
Сапалы анытау. Сапалы реакциялар
· Флаваноидтара: спиртті бліндісін (1:3 70% спирт ) фильтрлеп, буландырады,1мл буландыран бліндіге, 0,1г магний сульфаты жне 1 мл конц тз ышылын осады алызыл тс пайда болады.
· Каротиноидтара - Карра - Прайс реакциясы.2мл хлороформдаы сурьма хлориді ерітіндісін осанда ошыл тске кшетін жасыл кк тс тзіледі.
2.Санды анытау.ажетті лабораториялы ралдар (лшеуіш колба, воронка, келі мен келсап, сзгіш ааздар, таразылар, лшегіш тастар, пробиркалар, елеуіш, пробиркалар, елеуіш, реактивтер, су моншасы, тазартылан су) тадап алынады. Кдімгі шетен жемісін, тесіктеріні диаметрі 3мм елеуіш арылы елейді.
Кдімгі шетен жемісіні 5г наты лшемін алып, фарфор келіге салады жне келсаппен езеді .
Тыындалып жабылатын 100мл колбаа салып, 50мл гексан:этил спирті 96% осады, араластыра отырып 2 саата алдырады.
Сосын оспаны араластырады жне блінідіні фильтрлейді .
Сыйымдылыы 25мл колбаа 15мл фильтрат осып, гексан:этил спирті 96% оспасын осады (1:1) 450нм толын зындыында оптикалы тыыздыын лшейді, кювета алыдыы 10мм болуы керек. Салыстырушы ерітінді ретінде гексан:этил спирті 96% алынады.
Параллельді трде СО калий бихроматы ерітіндісіні оптикалы тыыздыын лшейді. -каротинге лшегенде каротиноидтарды келесі формула бойынша анытайды :
X=D1×0,00208×25×50×100×100\D0×m×15×(100-W)
D1 - 450нм толын зындыында зерттелетін ерітінді оптикалы тыыздыыны млшері.
0,00208- каротин млшері,мг
D0 - 450нм толын зындыында СО калий бихроматы ерітіндісіні оптикалы тыыздыы ны млшері;
W - шикізатты кептіргендегі салмаын жоалтуы.
5 КЕЗЕ Дрыс жауап эталоны:
1.Медициналы олданысы: витаминотерапияда, яни, витамин жетіспегенде, гипотензивті зат ретінде олданылады. Халы медицинасында цинга кезінде, диуретикалы зат ретінде, гипертония ауруларын емдеу шін олданылады.
2. Шетен жемісінен алынатын препараттар : шетен жемісіні айнатпасы, друмендік шй, шрбат.