Таырып № 12. Ксіпкерлік ызметіні тиімділігі

Тиімділік-ксіпорынны аржылы ызметіні жалпылама крсеткіші. Шаруашылыты жргізуді тпкілікті нтижелерін пайдадан грі нерлым толы сипаттайды, йткені оны шамасы нтижелілікті олда бар жне пайдаланылан ресурстармен араатынасын крсетеді. Тиімділік крсеткіштері ксіпорынны аржылы ызметін баалау шін жне инвестициялы саясат пен баа белгілеу шін олданылады. Тиімділік крсеткіштеріні трлері: ндіріс пен инвестициялы жобалар шыыныны тиімділігін (зін-зі теуді) сипаттайтын крсеткіштер; сатылым тиімділігін сипаттайтын крсеткіштер; капитал мен оны бліктеріні табыстылыын сипаттайтын, активтерді тиімділігін сипаттайтын крсеткіштер. Тиімділікті осы крсеткіштеріні брі тегерімдік пайда, німді ткізуден алынан пайда мен таза пайда негізінде есептеледі.

Активтерді тиімділігі

Активтерді тиімділігі-ксіпорынны негізгі ызметіні нтижелерін баалауа ммкіндік беретін кешенді крсеткіш. Ксіпорын активтеріні 1 тегесіне шаандаы айтарымды крсетеді:

Активтерді тиімділігі = оперативтік пайда × Активтерді орташа сомасы.

Трлі факторларды ыпалын баалау шін баса формуланы пайдалануа болады:

Активтерді тиімділігі = Сатылымны Тиімділігі × Активтерді айналымдылыы.

Осы араатынасты зерттей отырып, рбір элементті нтижеге сер ету дрежесін анытауа болады. Бл коэффициенті басшыны ксіпорынды басарудаы негізгі жмыс ралдарыны бірі болуа тиіс. Ксіпорын ызметі пайдалылыыны аса маызды крсеткіштеріні бірі ретінде ол ксіпорын жмысыны барлы жаын сипаттайтын бкіл элементтер жиынын біріктіреді. зара байланыстарына талдау жасай отырып, теріс ыпал ететін нерлым келесіз элементтерді бліп шыаруа, сйтіп, олара баса назар аударуа болады.

Жмсалан шыынны тиімділігі

Жмсалан шыынны тиімділігі-тегерімдік жне таза пайданы ткізілген немесе ндірілген німге жмсалан шыынны сомасына атынасы. Ксіпорынны німді ндіруге жне ткізуге жмсалан рбір тегеден анша пайда аланын крсетеді. Жалпы ксіпорын бойынша, оны жекелеген блімшелері жне німні трлері бойынша есептелуі ммкін. Жалпы ксіпорын бойынша есептелген ндірістік ызмет тиімділігіні дегейі (шыынны зін-зі теуі) бірінші атардаы негізгі ш фактора: ткізілген німні рылымын згертуге, оны зіндік нына жне ткізімні орташа баасына байланысты.

Сатылым тиімділігі

Сатылым тиімділігі-німді ткізуден, жмыстарды орындаудан жне ызметтерді крсетуден алынан пайданы немесе таза пайданы алынан ашалай тсімге атынасы. Ксіпкерлік ызметті тиімділігін: сатылымны бір тегесінен ксіпорынны анша пайда тсуіне арай анытайды. Бл крсеткіш нарыты экономикада ке ауымда олданылды. Жалпы ксіпорын бойынша жне жекелеген нім трлері бойынша есептеледі. Сатылан німні рбір тегесінен ксіпорынны анша операц. пайда сомасын алатынын, яни німні зіндік ны телгеннен кейін ксіпорында анша пайда алатынын крсетеді. Сатылым тиімділігі компания ызметіні аса маызды ырын-негізгі німні ткізілімін сипаттайды, сондай-а тиімділікті сатылымдаы лесін баалайды.

Капиталды тиімділігі

Капиталды тиімділігі (табыстылыы)-тегерімдік (таза) пайданы бкіл инвестицияланан капиталды немесе оны жекелеген бліктеріні: меншікті (акционерлік), арыз, негізгі, айналым, ндірістік капиталды, т.б. орташа жылды нына атынасы.

Пайдалану тиімділігі

Пайдалану тиімділігі-келесі жалпыланан критерийлері немділігі, заымдалмаандыы, німділігі бойынша баалауа болатын, жйені, рылыны тиімділігі.

Техникалы эксплуатация тиімділігі

Техникалы эксплуатация тиімділігі-озалмалы, жылжымалы рамды сатау бойынша шаралар тиімділігі.

Экономикалы тиімділік

Экономикалы тиімділік-жмсалан ебек пен шаруашылы істі нтижесіні арасындаы атынаспен бааланатын ндірісті нтижелілігі.

Жаа техникаларды экономикалы тиімділігі

Жаа техникаларды экономикалы тиімділігі-халы шаруашылы нтижелерді сипаттайтын жаа рал-жабдытарды, рылыларды олдануды абсолюттік немесе салыстырмалы экономикалы тиімділік.