Таырып № 14. Ксіпкерлікті ймдастыру каидалары

Ксіби ксіпкерлік аидалары деп ксіпкерлікте ксіби табыса ол жеткізуді кздейтін барлы адамдар басшылыа алуа міндетті, ксіпкерлік бизнесті негізін раушы элементтерін атайды. Аталан аидалар объективті сипата ие жне экономиканы тархи жне лтты ерекшеліктеріне туелсіз, адамдар ызметіні ерекше типі ретінде сипатталады.

Ксіби ксіпкерлік бизнес аидаларды 5 тобы негізінде йымдастырылады жне дамиды. Олара мыналар жатады:

1. ксіпкерлік баыттаушы аидалары;

2. ксіпкерлікті ынтыландырушы аидалары;

3. ксіпкерлікті йымдастырушылы-мінез лыты аидалары;

4. ксіпкерлікті эволюциялы аидалары;

5. ксіпкерлікті жйелік аидалары.

1. Ксіпкерліклік баыттаушы аидаларына бизнесті ксіпкерлік бейімділігіне сйкестігі аидасын жне бизнесті бсекеге абілеттілік аидасын жатызады.

Ксіпкерлерді мірде зіне лайыты орынды іздеуі оларды ксіпкерлік миссия деп аталатын арнаулы баытына байланысты. Ксіпкерлерді з мисиясын орындацы оларды ксіпкерлік бсекеге абілеттілігі леуетіне тікелей байланысты.

Ксіпкерлік бсекеге абілеттілікті леуеті деп ксіпкерлік бизнес субъектілеріні бсекелік артышылытары мен кемшіліктеріні араатынасын айтады.

Ксіпкерлікті кез келген субъектісіні рамына мыналар кіреді:

· ксіпкерлерді жеке бсекеге абілеттілік леуеті;

· ксіпкерлік фирмаларды институционалды бсекеге абілеттілігін леуеті.

Ксіпкерлік фирмаларды институционалды бсекеге абілеттілігі леуеті ксіпорындарды материалды жне адами ресурстарыны жиынтыымен аныталады. Бл леуетті типтік рылымы детте келесідей міндетті элементтерден трады:

· ксіпорындарды іскерлік ызметі ралдарыны, ебек заттары мен технологияларыны жиынтыы;

· рылан жне ткізілуге тиісті тауарларды, сонымен атар ксіпкерлік фирманы аржы активтеріні жиынтыы;

· йымдастырушылы леуеті, оны ішінде фирманы йымдастырушылы рылымы, фирмаішілік менеджментті дегейі, аталан фирманы сырты коммуникацияларыны болуы мен оларды жадайы;

· ксіпкерлік бизнес субъектісіні іскерлік жаымды беделі;

· ксіпорын фирма ызметкерлеріні ксіби абілеттері;

· ксіпорын иелеріні, оны ызметкерлері мен менеджерлеріні іскерлік леуетіні болуы;ксіпкерлік бизнесті кшейтуге жне ксіпорынны іскерлік ызметіні тиімділігін арттыруа деген алышарттарды болуы.

2. Ксіпкерлікті ынталандырушы аидаларына мыналар жатады:

· бизнестегі табыстылы пен ксіпкерлер ызметіні нтижелілігін іскерлік ортада мойындауды сйкестілік аидасы;

· сттілікті стауа дайындалу аидасы;

· мотивтерді алуан трлілік аидасы;

· бизнестегі эгоистік жне оамды мдделерді сйкестендіру аидасы.

Ксіпкерлік бизнестегі е маызды тсініктерді бірі ксіпкерлік жетістік болып табылады. р трлі жадайлара байланысты жетістіктер тмендегі трлерге блінеді:

· аымды жне соы;

· ыса мерзімді, орта мерзімді жне за мерзімді;

· іскерлікке лайыты жне лайысыз жетістіктер.

Жетістікке жету шін ксіпкерге екі бірдей міндетті шешуге тура келеді. Бір жавнан, ол з ызметіні оами трыдан ке танылуына мтылады. Екінші жаынан-ол бсекелік ортада ала шыуа бар ммкіндігін жмсайды.

3. Ксіпкерлікті йымдастырушылы-мінез-лыты аидалары бизнесті йымдастыруды жне ксіпкерлік бизнес субъектілеріні сипаттамасын анытайды. Олара мыналар жатады:

· ксіпкерлік бизнесті йлесімді логикасыны аидасы;

· бизнесте бсеке мен ынтыматастыты сйкестендіру аидасы;

· мінез-лыты стратегиялы, тактикалы жне жадайлы дегейлерін сйкестендіру аидасы.

4. Ксіпкерлікті эволюциялы аидаларына мыналар жатады:

· бизнесті арапайым нысандарынан крделі нысандарына арай сатылы даму аидасы;

· нарыа баытталан экономикадаы бизнесті тарихи ерекшелік аидасы;

· капиталды бастапы орлану аидасы.

5. Ксіпкерлікті жйелік аидаларына мыналар жатады:

· ксіпкерлік бизнесті жйелілік аидасы;

· интегративті аидалары негізінде бизнесті траты дамыту аидасы;

· бизнестегі орталыа жинатау жне орталыа мтылу аидасы;

· бизнесті лтты модельдеріні алуан трлілік аидасы;

· мемлекеттік шекараларды білмейтін, лемдік жйе ретіндегі бизнесті алыптастыру аидасы.