Жйке жйесіні радияциялы заымдануларыны алдын алу
Жйке жйесіні радияциялы заымдануларыны дрежелері сулелену шарттарымен аныталады. Радияциялы заттармен жне суле шыарушы заттармен жмыс істеушілерге жеілдіктер
Беріледі:
-ысартылан жмыс кні;
-осымша демалыс;
-Аысыз таматану;
.
35.АЭС апаттары ,категориялар,трындар, мен жмысшысына орау шаралары;АЭС *атом электр станциясы*химиялы ж.е баса ндірістегі апаттарадамдар шыынымен біргесаяси леуметтік жнеэкологиялы зардаптара келуі ммкін.АЭС –таы барлы былыстар 7 дегейге блінеді ;1,2,3 дегей оиа деп аталады ,оан АЭС шекарасынан шыпайтын барлы былыстар жатады,ал 4-7 дегей авария деп аталады.ол кезде радиоактивтік заттар оршаан ортаа блініп шыады.Чернобыль АЭС –даы авриялы блокттан шыан радионуклеидті рамыны белсенділігі7-ші дегейде болан.Ол Украиндаы атом электр станциясында 1986 ж. Суір айында АЭС –ті 4- энергоблогында апат болды.Черноболь-ны нтижесінде Украинаны елеулі аумаы мен Ресейді БРЯНСК ,КАЛУГА обл – аумаы радиоактивтік ластануа шырыап ,адамдар міріне ауіп тнді.АЭС –тен радиусы 30км жерде тратын халы баса жерлерге кшірілді.1986 ж араша айына дейін апта шыраан блок заласыздандырып оашталды.Апатты заласыздандыруа азастан азаматтары да тартылды.Радиоактивті ттін айматтан асып,10-нан аса мемлекетті 145 мы шаршы шаырым жерін ластады,кем дегенде 5 млн халы зардап шекті.Оны зардабы аншалыты заа баратыны белгісіз.
37. тару жне баса шыл жмыстарды жргізуді масаты адамдарды тару жне завмданандара медициналы кмек крсету, авариядаы заымдануды жою, экономика нысандарын алпы на келтіру жмыстарын жргізуге жадац туызу болып табылады.
38. Ттенше жадай аймаындаы тару жмыстарына заымданан ошаты барлау, колонналы жол салу жне йінділерді арасынан ткел жасау,нысана барар жерлердегі жне тару жмыстары жргізілетін нысандардаы ртті ршітпей сндіру, лап алан паналау имараттары мен жасырыну орындарын азып, аршу, олардан зардап шеккендерді кшіру, йінділерді астынан адамдарды тару, олара алашы медициналы кмек крсетіп, емдеу мекемелеріне жнелту, халыты ттенше жадай аймаынан кшіру, адамдара санитарлы ндеу жргізу, аймаа, техникаа жне киімге дегазация, дезактивация, залалсыздандыру жмысын жргізу жатады.
39. тару жне баса да шыл жмыстары (жБШЖ) ттенше жадай аумаында адам тару шін жне де жараат аландара кмек крсету жне айта алпына келтіру масатында жргізіледі.
Ттенше жадайды зардабын жою стратегиясы бір сыпыра ауіп-атерге жне соан байланысты туекелділікке негізделеді. Сондытан е алашы міндет- адамдар ауіпсіздігін амсыздандыру. Стратегия мен тактика андай шараларды алай олдануын ескереді.
Адамдарды тару ттенше жадайды серін жоюды бір блігін райды, сонымен атар, ттенше жадайды зардабын жою жмыстары арнаулы ш топа жіктеледі:
-тару;
-арнаулы (жедел);
-осалы.
тару жумыстары, адамдарды тарып алуымен тікелей байланысты, оан мыналар кіреді:
-басылып не амалып алан орындарда зардап шеккендерді іздеу;
-зардап шеккендерді шыарып алу (олара жету жолдарын жасау);
-зардап шеккендерге алашы медициналы жрдем крсету;
-зардап шеккендерді апат болан жерден кшіру мыналарды амтиды;
-рт сндіру ;
-коммуналды-энергетикалы жне техникалы желілердегі апаттарды жою;
-тосауылдара кіру жолдарын жасау;
-осал рылыстарды кшейту.
Арнаулы жмыстарды атарылу нтижесінде тару жмыстарыны орындалуына жне адамдарды осымша зардап алмауына жадай туындайды.
осалы жмыстар тару жмыстарын алаына жне жмыс орындарын инженерлік пен йымдастырушылы дайындыына байланысты. Олара мыналар жатады:
-аландарды тазалау;
-техника орнату;
-оршаулар мен ескерту белгілерін орнату;
-жмыс орындарын жарытандыру т.с.
Табии жне техногенді сипаттаы ттенше жадайларды ескерту мен жою жніндегі шараларында зандылыа сйкес азаматты ораныс кштері атысады.
Ттенше жадай зардаптарын жою мынаны амтиды:
-халы пен йымдарды ттенше жадай ауіпі туралы латандыру;
-барлау жргізуді, ирау дрежесін, заымдану аймаын, су басуды немесе тасынны таралу жылдамдыы мен -ытимал шекарасын, ртенген жерді клемін, аудандары мен таралу баытын жне зге де меліметтерді анытау;
-тікелей ауіп тніп тран нысандар мен елді мекендерді анытау;
-тару жне баса жмыстар шін іске осылан кш топтамасы мен ралдар санын анытау;
-ттенше жадай аумаындаы кш-ралдарды басаруды йымдастыру;
-зардап шеккендерге дрігерлік кмек пен оларды емханалара жеткізуді йымдастыру, сонымен атар трындарды ауіпсіз орындара шыарып оныстандыру;
-тару жмыстарды жргізу барысында оан сйкес ауіпсіздік шараларын даярлап іске асыру;
-ттенше жадай аумаында жне оан шекаралас аудандарында коменданттык ызметті йымдастыру.
Сондай-а, ттенше жадай зардабын жоюа жне тару жмыстарды амсыздандыру мен даярлауа баытталган материалды жне баса шараларды йымдастыру кіреді.
Крделі заымдану ошаындаы тару жмыстарды тек рттер мен кирауларды ана емес, сондай-а радиоактивтік, химиялы, бактериологиялы заымдауды ескере отырып йымдастырылады. Бл жадайда бактериологиялы заымдану трлері аыталана дейін барлы шаралар аса ауіпті жпалы аурулардан орану режимінде йымдастырылады. Ауру оздырыштар трі аыталысымен заымдану ошаында жне оан жапсарлас аудандарда тиісті ошаулау-шектеу жне жпалы аурулара арсы шаралар жргізіледі. Крделі заымдану ошаында тару жмыстарын табыста жргізу шін мыналарды істеу ажет:
барлауды барлы трлерін здіксіз жне бір уаытта жргізу жне оны мліметтерін жылдам пайдалану;
масаттары
-ртрлі кш пен ралды бір уаытта жне дрыс пайдалану;
-заымдау, ирау, рт аймаын тез жою немесе айналып ту;
-кш-жігерді маызды нысандара жмылдыру, кш пен ралды баыттау;
-траты жне наты зара іс-имыл арыны олдау;
-кш пен ралды здіксіз, мыым жне тымды басару.
Заымдану ошаында медициналы кш пен ралды жылдам егізуді, содай-а улаыш жне атты сер ететін улы заттармен заымдаландара алашы медициналы кмек крсетуді бастау мерзімін барынша жаындатуды ерекше маызды бар.
Хайуанаттар мен сімдіктерды, ауылшаруашылыы німдері мен жануарларды, су кздерін орау бойынша Азаматты ораныс іс шараларын орындау масатында хайуанаттар мен сімдіктерді орау ызметтері мен ызмет блімшелері рылады.
ызметтерді негізгі міндеттері:
-мал мен сімдіктерді, ауылшаруашыны німдерін жне сімдік шаруашылыын, су кздері мен сумен жабдытау жйесін радиоактивтік, химиялы, бактериологиялык (биологиялы) заымданудан орау жніндегі шараларды йымдастыру жне орындау;
-Ветеринарлы жне фитологиялы барлауды, заымданан хайуанаттарды емдеуді йымдастыру;
заымдалан хайуанаттарды амалсыз союды жне оларды кмуді йымдастыру; егістікті, жайылымды жне мал мен сімдік шаруашылыы німдерін залалсыздандыру;
-ауылшаруашылыы німдері мен малды ауіпсіз аймаа апаруды йымдастыру;
-жем-шп пен астыты арты орын жасау;
-ызмет блімшелерін масат бойынша іс-рекеттерге даярлата стау жне оларды жеке ралмен, техникамен жне млікпен амсыздандыру;
-дрі-дрмектерді, залалсыздандырыш заттарды орын жасау жне де дер кезінде жаарту;
-ттенше жадайдаы, заымдану ошатарындаы іс-рекеттерге ауыл халын оытып-йретуді йымдастыру жне ткізу.
Шаруашылытаы мал мен сімдікті заымдалуын ошауландыру жне жою жмыстары ттенше жадай аймаында тікелей іс-рекет ететін мал мен сімдікті орау командасына (МК) жіктеледі, олар:
-хайуанаттара ветеринарлы кмек крсетеді;
-оларды кшіріп, оныстандырады;
-заымданан хайуанаттарды, сімдіктерді сынатама тексерінен ткізеді, ескереді жне зерттеу шін зертханаа жеткізеді;
-хайуанаттар нысандарына залалсыздандыру жргізеді жне заымдалан хайуанаттара ветеринарлы ем-дом жасайды;
-улы химикаттар кмегімен заымдалан егістіктерді залалсыздандырады.
40. Химиялы кйік – денеге жинаталан ышылдарды (тз, ккірт, азот, карбол) жне сілтілерді (кйдіргіш калий мен кйдіргіш натрий, мстір спирті, сндірілмеген к), фосфорды жне ауыр металдарды кейбір тздарыны (хлорлы мырыш) серінен пайда болады.
Заымдалуды ауырлыы мен тередігі химиялы затты трі мен жинаталуына, сер ету созымдылыына, ай жер екендігіне байланысты. Химиялы заттарды серіне кілегейлі абыша, тері жамылысы мен мойын ттеп бере алмайды. Ал табан мен алаан мейлінше тзімдірек.
Сулелік кю – ядролы жарылысты жары сулесінен рентген мен кн сулесінен пайда болады, сулелік кйікті сырттай алашы белгілері заымдау дрежесіне сйкес келмейді. Заымдау дрежесі біршама кейінірек аныталады.
Химиялы кйік кезіндегі алашы кмек химиялы затты тріне байланысты. Концентірлі ышылдар кйдірген кезде (ккірттен зге) кйікті бетін 15-20 минут бойы суы сумен шаяды. Ккірт ышылы сумен осылып жылу шыарады. Бл кйікті асындыруы ммкін. Сілті ертінділері (сабынды су, сода ертіндісі- стакандаы суа 1 асыосылады шаю о нтиже береді.
Сілтілермен болан кйікті сумен жасылап шайып, соынан сірке ышылыны лсіз ертіндісімен тазалау ажет (стакандаы суа бір шай асы асханалы сірке су) ем домнан кейін кйген жерге тазартылан таыш оюа болады. Таышты ертінділермен ылалдауа болады. Фосформен кйген кйік ышылмен жне сілтімен кйген кйікке араанда ерекше болады,