А «азАтомПром» ндірісіні ауіпті жне зиянды факторлары

 

Зерттеу нысаны ретінде «азатомпром» МАЭК алынды. Бл комбинат – Маыстау облысын энергиямен амсыздандыруды бірден бір кзі болып табылатын азастанны ірі кпсалалы энергетикалы нерксібі.

Комбинатта 4 000 мыа жуы мамандар мен жмысшылар ызмет атарады. Комбинат рамында 3 электр станциясы (ЖЭО 1, ЖЭО 2, ЖЭС), дистиллят ндіру, ндірістік жылумен амтамасыздандыру зауыты, реакторлы зауыт БН-350, байланыс цехы, информационды-есептеуіш орталыы, есептеуіш-кассалы орталыы, радиациялы технология мен техникалы диагностика орталыы, типография орналасан. Атомды нерксіптегі ксіби серді басты факторы ионды сулелену болып табылады. Уран кен ошаында ызметкерлерге уран тымдасыны радионуклидтері – радон газы немесе аэрозоль кйіндегі радий сер етуі ммкін. Аэрозольдерді пайда болуы жоары тыныс алу жолдарыны жне кпені сулеге шырауына келеді. Уран кеніні айта делуі жне уран тздарыны алынуы уран алудаы радиациялы факторларымен тікелей байланысты. Сонымен атар ауаны ккірт ышылымен, ышыл буларымен, сілтілермен ластануы байалады.

Тжірибелер МАЭК-ті ЖЭО-2 деп аталатын зауытында ткізілді, яни осы зауытты ебек жадайы баыланды. ЖЭО-2-ні негізгі міндеттері ауданны ндіріс орындарын жылу жне электр энергиясымен жабдытау жне теіз суын тщыту шін дистиллятты пайдаланып, ауыз сумен амтамасыз ету.

Зерттеу баылау, сараптау дістерімен жргізілді. азіргі уаытта азастан Республикасыны кіметіні аулысы бойынша 2011 жылды 5 желтосанында абылданан № 1457 бйрыымен «ндірістік нысандарды ебек жадайларына байланысты міндетті мерзімді аттестациялаудан ткізу ережесі» зірленіп, олданыса енгізілген. Осы Ережеге сйкес азастан Республикасыны аумаында жмыс істейтін барлы йымдарды ндірістік нысандары аттестаттауа жатады. Мемлекете оны кмегімен ебек жадайларын тбірінен жасартуа жне ызметкерлерге ндірістік ауіпсіздікті амтамасыз ету мселесін тбегейлі шешуге ол жеткізеді.

ндіріс орындарында 5 жылда кемінде 1 рет аттестация ткізіліп отырады. МАЭК-те тжірибеден ту кезеінде бірнеше блімні аттестациядан ткізілуіне атысуа ммкіндік болды.

Жмыс орындарын аттестаттауды компания басшылыы мен азаматты-ыты сипаттаы келісім-шартпен тартылан аттестаттау мекемесі жргізді. ойылатын талап-аттестация жргізіліп отыран йыма атысты аттесттаттау меемесі туелсіз болуы ажет.

Кріп отыранымыздай, берілген йымдаы аттестациялау процесіне жанама трде атысанымыздытан, тікелей нтижелерді лшеуге ммкіндік болан жо. Сол себептен белгілі Элмери жйесіні кмегімен ндіріс орныны 2 бліміні ебек жадайын баалауды жн крдік. Олар: оршаан ортаны жне ебекті орау департаментіні блімі жне компрессорлы цех. Бл блімдерді ебек жадайы бір-бірінен біршама ерекшеленеді. Сондытан ебек жадайын баалау кезінде осы блімдерге тотауды дрыс деп шештік.

Элмери жйесін Финляндияны Ксіби денсаулы сатау институты мен леуметтік амсыздандыру жне денсаулы сатау министрлігі жанындаы Ебекті орау жніндегі басарма зірлеген. зірлемеге ксіпорындарды ебекті орау жніндегі толып жатан тжірибелі инспекторлары атысты, кптеген ксіпорындарда сынатан ткізілді.

Элмери – бл нерксіптегі ебек ауіпсіздігіне баылау жасауды сенімді жйесі. Оны нерксіпті кез келген саласына жне кез келген млшердегі ксіпорындарда оай жне жылдам пайдалануа болады. Бл діс баылаулара негізделген. Баылаулар ебек ауіпсіздігіні ораныс ралдарын пайдалану, жмыс орнындаы реттілік, техникамен жмыс істеген кездегі ауіпсіздік, ебек гигиенасы мен эргономикасы сияты аса маызды рамдастарыны брін амтиды. Элмери жйесінде ксіпорын дегейі ауіпсіздік индексі деп аталатын индекс бойынша бааланды. Индекс мні 0-ден бастап, 100-ге дейін болуы ммкін пайызды араатынасты білдіреді. Мысалы, 60 % крсеткіш 100 тарматы 60-ы талаптара сйкес екендігін білдіреді. Элмери индексін орындалан жмысты наты жне объективті кері байланысы ретінде пайдалануа болады. Ол бл жмысты мойындатады, жасартуларды ктермелейді, жаымсыз абылдауды туындатпайды. Мндай кері байланысты оды сер етуі атап тілген.

Баылаулар жйесін пайдалану.

Элмери жмыс орныны ауіпсіздігіне сер ететін аса маызды факторларды адаалайды, олар 7 топа топтастырылады:

ндірістік деріс;

Реттілік пен тазалы;

Машиналы жабдыпен жмыс істеген кездегі ебек ауіпсіздігі;

оршаан орта факторлары;

Эргономика;

тпелер мен клік тетін жерлер;

Алашы жрдем крсету шін ммкіндіктер.

Баылауларды ткізу шін сауалнама формасы мен нсаулы зірленді.

Баалау тадап алынан жмыс орнында жргізілді, нтижелері сауалнамаа жасы/жаман станымы бойынша енгізілді. Егер ол занама талаптарыны е аз дегейіне, сондай-а ебекті орау туралы занама талаптарыны жне кіспорындардаы оды тжірибені негізінде жасалан Элмери жйесіндегі мліметтерді олдау шін осымша негіздерге жауап берсе, онда тарма жасы деп танылды.

Сауалнаманы болан жо бааны егер біз андай да бір себептермен бл мселені баалай алмаан жадайда пайдаланылды. Бл баана сонымен бірге баылау дісімен жасы/жаман кйін айындауа болмайтын кездегі мліметтер енгізілді.

Баалаудан кейін жасы жне жаман тарматарын есептеу жргізіліп, баыланан учаскені ауіпсіздік дегейін сипаттайтын Элмери индексі шыарылды. Баылауларды мліметтерін хаттамаа енгізу.

Жмыс орныны шекараларын анытааннан кейін баылауларды нтижелерін жазу жргізілді. Жадай талаптара сйкес келсе, онда нтиже жасы баанына жазылды. Егер жадай талаптара сйкес келмесе, онда баа жаман баанына ойылды.

Бір жмыс орны бойынша сауалнаманы толтыраннан кейін келесісіне кшіп отырды.

Элмери жйесі критерийлеріні талаптары осымша Б-да толытай берілген. Сол элмери баалауды критерийлеріне сйкес жмыс орныны ебек жадайы бааланды.

Шудан орану

 

Атырау Мнай деу Зауытындаы цехта ондырыны дыбыс ысымыны дегейін азайту млшерін анытау.

Есеп келесі трде орындалады:

- ондырыны дыбыс дегейі L = 110 дБ;

- ондырыны тербеліс жиілігі – 850 Гц;

- дыбыс ошаулаыш абыты массасы – 8*10 Н/м2 :

- металды абыты дыбыс ткізбейтін коэффициенті – 0,45.

1 Дыбыс ысымыны дегейін азайту млшерін мына рнекпен аныталады:

Lk1 = 130,56 + 10lg 0,015 = 112,32 дБ;

Lk2 = 130,56 + 10 lg 0,45 = 127,09 дБ;

Lk = 112,32 + 127,09 = 239,41 дБ;

 

мндаы Lk - дыбыс ысымыны дегейіні азаюы, дБ;

n- абыты дыбыс ошаулаыш коэффициенті.

 

2 абыраларыны дыбыс ошаулаышын анытау:

R = 20 lg mf – 47,5 = 130,56 дБ

 

мндаы R – абы абыраларыны дыбыс ошаулаышы, дБ;

m – ошауланатын ондырыны массасы, кг;

f – дыбысты стандартты жиілігі, 1000 Гц. [3]