Кесте – Атом станциясындаы ызметкерлерлерді 1 жылда алатын дозалы шектері
Зиянды заттар концентрациясы, оны ішінде химиялы осылыстарды зияндылыы брімізге млім. Бл ндіріс орнында бл зиянды осылыстарды келесідей трлері кездесуі ммкін.
Бром осылыстары те улы. Ауадаы концентрациясы 0,001 % боланны зінде сілекейлі абышаларды тітіркенуі, бас айналу, мрыннан ан кету байалады. Ал жоары концентрацияда тыныс алу жолдарыны тарылуы, тншыу сияты белгілер болуы ммкін. Профпатолог, терапевт, оториноларинголог, дерматовенеролог, офтальмолог, аллерголог сияты дрігерлерден жылына 1 рет медициналы тексеруден ту ажет. Себебі бл осылыстарды серінен жоары тыныс алу жолдарыны аллергиялы аурулары, дистрофикалы бзылулар, кзді созылмалы аурулары тууы ммкін. Бериллий осылыстары да улы болып табылады. шыш бериллий осылыстары, соны ішінде шадарыны улылыы жоары. Бериллийді аны крінетін аллергиялы жне канцерогенді сері бар. рамында бериллий бар атмосфералы ауамен жтыну тыныс алу органдарыны ауруы – бериллиоза шалдытыруы ммкін. Сонымен атар аллергиялы аурулар, гиперпластитті ларингит ауруына, жоары тыныс алу жолдарыны дистрофикалы ауруларына келуі ммкін. Кремний осылыстары, оны ішінде кремний диоксиді жалпы жадайда ша пайда болуына олайлы жадай жасайтын бионертті атты зат болып табылады. Кремний диоксидіні зиянды сері кпе лпаларына жиналан заттара негізделіп, ауыр ксіби ауруа – силикоза келіп соуы ммкін. Жйелі трде кремний диоксидімен жмыс істейтін адамдар жеке ораныс ралдарын олданан жадайда да, сілекейлі абышада р трлі процестер болуы ммкін. Бл осылыстар шекті рсат етілген концентрациядан асатын болса, келесідей аурулар тудыруы ммкін: жоары тыныс алу жолдарыны дистрофикалы, аллергиялы аурулары, кпе-бронх жйелеріні созылмалы аурулары, теріні созылмалы аурулары. Жылына рет келесідей дрігерлерден медициналы тексерістен ту керек: профпатолог, терапевт, оториноларинголог, невропатолог, аллерголог, дерматовенеролог. Хлор – улы тншытырыш газ. Хлормен жмыс кезінде газаар, олап, арнайы киім кию ажет. Натрий сульфиті немесе натрий тиосульфатына малынан дкені де тыныс алу жолдарын орау масатында олдануа болады. Профпатолог, терапевт, оториноларинголог, дерматовенеролог, офтальмолог, аллерголог сияты дрігерлерден жылына 1 рет медициналы тексеруден ту ажет. Себебі бл осылыстарды серінен жоары тыныс алу жолдарыны аллергиялы аурулары, дистрофикалы бзылулар, кзді созылмалы аурулары тууы ммкін.
Бл осылыстарды асиеттерін атап кеткен себебіміз, атом компаниясында кездесетін зиянды факторларды басым кпшілігі осы осылыстардан келеді. Сондытан блар адам азасына зиянды сер келтірмеуі шін ауадаы концентрациясы нормативтерге сай болуы тиіс.
Кесте – Зиянды жне ауіпті ндірістік факторлара жргізілген аттестация орытындысы
| № | ндірістегі олайсыз факторлар | Пайдаланылатын стандарт | Шекті рсат етілген концентрациясы (ШРК) | Тексеру нтижесі |
| Кремний осылыстары | СН 245-71 жне МЕСТ 12.1.007-76 | 1 мг/м3 | 0,5 мг/м3 | |
| Бром осылыстары | СН 245-71 жне МЕСТ 12.1.007-76 | 0,5 мг/м3 | 0,1мг/м3 | |
| Бериллий осылыстары | СН 245-71 жне МЕСТ 12.1.007-76 | 0,001 мг/м³ | 0,001 мг/м³ | |
| Хлор (ауіптілігі жоары) | СН 245-71 жне МЕСТ 12.1.007-76 | 1мг/м3 | 1 мг/м3 |
ндіріс орныны метереологиялы жадайымен атар ебек жадайын баалаанда, ебек процесіні ауырлыы мен ауырттылыы бааланды. Келесі кестелерде осы параметрлер бойынша баалау орытындылары берілген.
Кесте – оршаан ортаны жне ебекті орау департаментіні блімінде ебек процесіні ауырлыыны крсеткіші бойынша ебек жадайын баалау орытындылары
| Ебек процесіні ауырлыыны крсеткіші | Ебек жадайыны кластары | |||
| Тиімді (жеіл физикалы жктеме) | Рсат етілген (орташа физикалы жктеме) | Зиянды (ауыр ебек) | ||
| 1 дреже | 2 дреже | |||
| 3,1 | 3,2 | |||
| Физикалы динамикалы жктеме (ауысым ішінде сырты механикалы жмысты бірлігі, кг*м) | ||||
| Ауматы жктеме кезінде 1 м-ге дейінгі ашытыа жкті орын ауыстырылуы | + | |||
| Жалпы жктеме кезінде ( ол-ая, дене атысымен) | + | |||
| 1-ден 5 метрге дейінгі аралыта жкті орын ауыстырылуы | + | |||
| 5 метрден асатын аралыта жкті орын ауыстырылуы | + | |||
| олмен орын ауыстыратын жне ктеретін жкті массасы (кг) | ||||
| Баса жмыспен кезектестіріп жкті ктеру мен орын ауыстыру (бір реттік) | + | |||
| Бір ауысым ішінде траты трде жкті ктеру мен орын ауыстыру (бір реттік) | + | |||
| Стереотипті жмыс имылдары (бір ауысымдаы саны) | ||||
| Локальді жктеме кезінде (олды шынтаа дейінгі блігі мен саусатарды кшімен) | + | |||
| Айматы жктеме кезінде (кбінесе иы пен ол блшы-еттеріні кшімен) | + | |||
| Статикалы жктеме – жкті стау кезіндегі бір ауысымны статикалы жктемесіні лшемі (кгс*с) | ||||
| Бір олмен | + | |||
| Екі олмен | + | |||
| Дене озалысы мен аяты кшімен | + | |||
| Жмыс алпы (поза) | ||||
| Жмыс алпы (поза) | + | |||
| Дене алпыны екеюі дегейі | ||||
| Дене алпыны екеюі (30о арты екеюге мжбрлік) | + | |||
| Технологиялы процеспен байланысты кеістікте орын ауыстыру, км | ||||
| Клбеуінен | + | |||
| р кластаы крсеткіштерді саны |
Физикалы кш адамны шаршауы мен ажуына келеді. Сондытан жмыс процесі кезінде физикалы жктемені нормаа сйкес болуы те маызды. Физикалы жктемелер нормативке сйкес болмаса, ебек німділігі тмендейді. оршаан ортаны жне ебекті орау департаментіні блімінде 5 кестеден кріп отыранымыздай, ебек ауырлыына байланысты барлы параметрлер тиімді немесе рсат етілген ебек жадайына сйкес. Бл кестені толытай нсасын осымша Б-дан круге болады. Нтижелері бойынша физикалы динамикалы жктеме ер адамдар шін 2500 кг*м-ге, ал йел адамдар шін 1500 кг*м-ге те. Бл тиімді ебек класына сйкес. олмен орын ауыстыратын жне ктеретін жкті массасы ер адамдар шін 15 кг-а, йел адамдар шін 5 кг-а те. Бл тиімді ебек класына сйкес.
Стереотипті жмыс имылдарыны локальді жктемесіні бір ауысымдаы саны 40 000-а дейін жетеді, ал айматы жктеме кезінде 20 000-а дейін жетеді. Бл жадайда ебек кластары, сйкесінше рсат етілген жне тиімді ебек кластарына жатызылды. Статикалы жктеме – жкті стау кезіндегі бір ауысымны статикалы жктемесіні лшемі – бір олмен, екі олмен жне дене озалысы мен ая кшімен істелінген жмыс нормалары рсат етілген ебек класына жатызылды. Жмыс алпы ерікті жне ыайлы болып есептелді. ызметкерді алауы бойынша «отырып-тру» алпына сйкес. Дене алпыны екеюі бір ауысымда 50 ретке дейін. Технологиялы процеспен байланысты кеістікте орын ауыстыру 4 км-ге дейін болуы ммкін. Нтижесінде оршаан ортаны жне ебекті орау департаментіні блімінде ебек процесіні ауырлыыны крсеткіші бойынша ебек жадайын баалау орытындылары рсат етілген ебек жадайын крсетті.[4]
ОРЫТЫНДЫ
«азатомнерксіп» МАЭК-те ызметкерлеріні ебек жадайын тексеру кезінде барлы талаптарды орындалып, ызметкерлерді олайлы ебек етуіне жадайды жасаландыы берілген крсеткіштерден-а крініп тр. Жыл сайыны медициналы тексерулер, медицина ызметкерлеріні жоары дрежедегі жмысы, сонымен атар басшылыыны ызметкерлер денсаулыына салырт арамауы – бл ндіріс орнындаы ебек жадайын жоары дрежеде стауыны нтижесі деуге болады.
Дегенмен, ксіпорындарды сараптама зертханасы мекемені ішінде болмааны дрыс. Себебі бл жадайда діл баа берілмеу ммкіндігі бар. Мемлекетімізде ксіби ауруларды тіркелмей, жалпы ауруларды клекесінде алып оюыны себебі де осы болар. Республикамыздаы ксіби ауруларды жадайын баса мемлекеттермен салыстыран кезде, бізді крсеткіштерді басалара араанда лдеайда тмен екендігін байады. Бл дамыан мемлекеттердегі ебек жадайыны бізге араанда тмен екендігін білдірмейді. Керісінше, бізді елімізде ндіріс орындарыны басшылары з дрежесін тсірмеу масатында ксіби ауруларды тіркемей, ызметкерлерді жеіл жмыса ауыстыруынан болады. Себебі дамыан мемлекеттерде, мысалы Финляндияда ызметкер ауыран жадайда оны жеілдіктер мен сатандыру алатынын рбір ызметкер біледі. Ал бізді республикамызды жекелеген ксіпорындарындаы немі жне траты жалаы алатын жмысшылар зауытта немесе брылауда алу шін барлы кшін салады.
Ксіби ауруды жасыруа міндетті периодты тексерулерде кмектеседі. Себебі азір мекемелерде дрігерлерді ызметін аылы трде пайдаланатын ызметкерлер аз емес. Бл адамдарды з уаытын немдеген трі болар. Біра блай з денсаулыына немрайлы арап, болашата ауруа шалдыатын болса, здеріні жапа шегетіндігін азір ешкім ойламайды.