Ксіпкерлікті маызды функциялары болып табылатындар мыналар.

1.Новаторлы функция. Техниканы йымдастырылан жне басарылан жмыс процесіндегі жаа идеяларды жзеге асыуы, тжірбиелі конструкторлы ндеулер, жаа товарлар мен жаа ызметтерді пайда болуы.

2.йымдастырылан функция. ндірісті йымдастыруда жаа формалар мен тсілдерді егізу жаа жалаы формасын, ндірістік жйені негізгі элементтерін енгізу.

3.Шарауашылы функциясы. Ебек материалды аржылы интелектуалды жне оылыты ресурстарды тиімді пайдалану.

4.Элементтік функция. оама ажетті элементті задар талабына сйкес товарлар мен ызметтерді сыну.

5.Тлалы функция. Ксіпкерді жеке масатын іске асыру масатында, з ызметінен анаат алу барысында з-зін жзеке асыру.

2. Р «Ксіпкерлік» Кодексіні (29 азан 2015 ж.) 3-бабында:

Ксіпкерлік субъектілері мен мемлекетті зара іс-имылыны масаттары мен аидаттары келесідей болып берілген:

1. Ксіпкерлік субъектілері мен мемлекетті зара іс-имылы азастан Республикасында ксіпкерлікті дамыту жне оам шін олайлы жадайлар жасауа, ксіпкерлік бастаманы ынталандыруа баытталады.

2. Ксіпкерлік субъектілері мен мемлекетті зара іс-имылыны аидаттары мыналар болып табылады:

1) задылы;

2) ксіпкерлік еркіндігі;

3) ксіпкерлік субъектілеріні тедігі;

4) меншікке ол сылмаушылы;

5) адал бсекелестік;

6) ттынушылар, ксіпкерлік субъектілері жне мемлекет мдделеріні тегерімі;

7) мемлекеттік органдар ызметіні ашытыы жне апарата олжетімділік;

8) ксіпкерлікті мемлекеттік реттеуді тиімділігі;

9) ксіпкерлік субъектілеріні з ытары мен зады мдделерін з бетінше орау абілеттілігін арттыру;

10) ы бзушылыты алдын алу басымдыы;

11) ксіпкерлік субъектілері мен мемлекетті зара жауапкершілігі;

12) сыбайлас жеморлытан азат болу;

13) ксіпкерлік ызметті ынталандыру жне оны орау мен олдауды амтамасыз ету;

14) отанды тауарлар ндірушілерді, жмыс орындаушыларды, ызмет крсетушілерді олдау;

15) мемлекетті ксіпкерлік субъектілеріні ісіне засыз араласуына жол бермеу;

16) жеке ксіпкерлік субъектілеріні норма шыарушылыа атысуы;

17) ксіпкерлікті леуметтік жауапкершілігін ынталандыру;

18) мемлекетті ксіпкерлік ызметке шектеулі атысуы;

19) зін-зі реттеу.

 

Ксіпкерлікті негізгі белгілері:

• шаруашылы субъектілеріні дербестігі жне туелсіздігі;

• экономикалы мдделілігі;

•шаруашылы туекел етуі жне жауапкершілігі;

• белсенді ізденуі;

• жаалытыы.

3. Р «Ксіпкерлік» кодексіні 23-бабына сйкес ксіпкерлік субъектілеріне:

Ксіпкерлік ызметті жзеге асыратын азаматтар, оралмандар жне мемлекеттік емес коммерциялы зады тлалар (жеке ксіпкерлік субъектілері), мемлекеттік ксіпорындар (мемлекеттік ксіпкерлік субъектілері) ксіпкерлік субъектілері болып табылады.

Осы кодексіті 24-бабына сйкес:

1. Жмыскерлерді жылды орташа санына жне жылды орташа кіріске арай ксіпкерлік субъектілері мынадай санаттара жатызылады:
шаын ксіпкерлік субъектілері, оны ішінде микроксіпкерлік субъектілері;

орта ксіпкерлік субъектілері;

ірі ксіпкерлік субъектілері.

Ксіпкерлік субъектілеріні міндеттері:

1) азастан Республикасыны занамасын, жеке жне зады тлаларды ытары мен зады мдделерін сатауа;

2) азастан Республикасы занамасыны талаптарына сйкес тауарларды, жмыстарды, крсетілетін ызметтерді ауіпсіздігі мен сапасын амтамасыз етуге;

3) тауарларды, жмыстарды, крсетілетін ызметтерді ттынушылара тауарлар, жмыстар, крсетілетін ызметтер туралы толы жне аны апарат беруге;

4) ызметті немесе рекеттерді (операцияларды) жзеге асыруды бастау шін «Рсаттар жне хабарламалар туралы» азастан Республикасыны Заына сйкес рсат алуа не хабарлама жіберуге;

5) азастан Республикасыны задарында кзделген жадайларда азаматты-ыты жауапкершілікті міндетті сатандыруды жзеге асыруа;

6) табиатты сатауа жне табиат байлытарына ыпты арауа;

7) табии жне энергетикалы ресурстарды пайдалануды жне ызметті жзеге асыру процесінде оларды басаруды тиімділігін арттыруа;

Ксіпкерлікті объектілері: шаруашылы ызметті кез-келген трлері, коммерциялы делдалды, инновациялы, кеес беру іс-рекеттері, нды ааздармен операциялар.

Ксіпкерлікті негізгі атаратын ызметтері:

1. Новаторлы ызметі. рбір ксіпкер зіні масатына жету шін ксіпкерлікті йымдастыруды жаа формаларын, жаа технологияларды олдануа мдделі болады. Бл ызмет німні бсекеге абілеттілігін жне сапасы туралы мселелерді шешеді.

2. йымдастыру ызметі. рбір ксіпкер минималды шыын жмсау жне максималды пайда табу масатымен е тиімді ндірісті тадайды. ндірісті йымдастыру кезінде ксіпкер жер, ебек, капитал ресурстарын бір процеске біріктіреді.
3. Басару ызметі. рбір ксіпкер шаруашылыты жргізуде негізгі шешімдерді абылдау инициативасын з жауапкершілігіне алады: кадр мселесі, німді сатып ткізу, банк жйесімен байланысты мселелерді шешеді.

4. Туекелге бару ызметі. рбір ксіпкер туекелге бару шін істелетін істі айындылыын талдап, орытындысына не болатынын білген жн. Ксіпкер тек ана з уаыты, ебегін, іс абілеттілігін туекелге салмайды, сонымен бірге ндіріске кеткен зіні серіктестіктеріні немесе акционерлеріні аржыларын туекелге салады.

Ксіпкерлікпен айналысу барысында экономикалы, леуметтік жне ыты жадайлар ескерілуі ажет.

1. Экономикалы жадайлар: Нарыа тауар, ызметтер сы-ну, тауарларды, ызметтерді алуан трлері, ттынушылардаы аша-аражат клемі, яни оларды сатып алу абілеттілігі, жмыс орныны жне жмыс кшіні арты-кемдігі, ебек аы орыны арты-кемдігі, арыз беретін мекемелерді аша ресурстары болуы керек.

2. леуметтік жадайлар. Ксіпкерлікті йымдастыру, алып-тастыру шін ттынушыларда тауар сатып аларлы аражаты болуы, оларды тауара, ызметке деген таламы, тлем абілеттілігі бар сранысы болуы. леуметтік жадай рбір адамны жмыс орнындаы жадайы, ебек аы млшерімен байланысты. рбір ксіпкер леуметтік мселелерге белсенді араласып, жадай жасауы тиіс: денсаулы сатау, жмыс орнын жасатау, ебек аы млшерін адаалау.
3. ыты жадайлар. Ксіпкерлікті реттейтін задар жне нормативтік-ыты жадайларды болуы: азастан Республика-сыны Азаматты Кодексі, салы туралы задар, ксіпкерлерді орайтын задар, шаын жне орта бизнесті олдайтын органдар, меншікке ыты задар.