Есептік-сызба жмыс. ДЖ-дан жылу энергиясын ндіруді зіндік нын есептеу
Ауылды жылуменДЖ-дан (екінші нсасы бойынша) амдауа келесідегідей раушылар кіреді
Шдж = Шж + Шгж + Шжабд + Шотын + Шеа + Шжалпы + Шжн, мы $.
Бл раушылар, сйкесінше, табии газда жмыс істейтін дербес жылу ндіретін ондырыа аржы салымдарын, кшемен газ желілерін тарту шыындарын, йлерді ішкі ондырыларына кететін шыындарын, отын, ебекаы, жалпы ндірістік жне жндеу шыындарын крсетеді.
Шж - табии газда жмыс істейтін дербес жылу ндіруші ондырылара (ДЖ) жмсалатын шыын. Бл азандытар йді астында орнатылады, сырты жылу тораптары болмайды жне тек бір ана ттынушыа ызмет етеді, яни ттыну орнында орнастырылады жне жылумен амдауды осы тсілін орталытандырылан емес деп атайды (ОеЖ).
азіргі уаытта трлі елдерде ндірілетін сйы отын мен табии газда азандытарды кптеген трлері кездеседі. Мысалы, Bongionni, Ferroli (Италия), Rapido, Ferro, Riello, Wolf (Германия), DKB, Saturn (Корея), Volcan, Baymak (Тркия) жне баса да кптеген азандытар бар. Трлі фирмаларды азандытарын талдаан кезде италияндытар ндіріп шыаратын азандытарды баасы жаынан тиімділігін крсетті. Сондытан есепте трлі уатта орнатылан «Ferroli» азандыы алынан азандытарды баасын 2-кестеден алуа болады.
Мынаны ескерген жн, арастырылан азандытарды жатты ПЕ-і - 0,85 тен 0,92 аралыында жатады. Тжірибе крсеткендей пайдалану ПЕ-і, детте 3 5%-а тмен болады. Бізді жадайда ПЕ - 0,9 шамасында абылданады.
2 Кесте - азандытарды уатына арай баасы
| Гкал / са | 0, 16 | 0, 2 | 0, 23 | 0, 26 | 0, 31 | 0, 36 | 0, 41 | 0, 48 | 0, 56 |
| Баасы, мы $ | 10 ,8 | 12, 5 | 13, 2 | 17, 1 | 18, 8 | 20, 6 | 22, 5 | 24, 4 | 26, 5 |
азандыты орнатылан уаты бір йді жылыту жне ысты сумен амдауына ажет максималды саатты жктеме бойынша тадалынады. Бір йді ысты сумен амдауа ажет саатты жктемесі селоны ысты сумен амдауды осындысы саатты жктемесін йлерді санына блу арылы аныталады.
Шгж - газ желісіне кететін шыындар, оны рамына: орта ысымды газ бырынан селоа дейін газ желісін тарту (орташа ысымдаы газ быры торабына газ реттеуші пунктер ГРП ойылады жне одан Lж = 3 км ашытыта селоа арай тменгі ысымды газ торабы салынады) жне рбір йге баратын кшемен тартылатын газ тораптарын жасау. Шгрп ны шамамен -2000 $, ал ауыла дейін желіні ны 1,5$/км. Кше газ торабыны зындыын (Lк) р йге 120-150м деп, ал р 1м желісіні ны 1 $ -ге те деп абылданады. Нтижесінде тмендегідей беруге болады
Шгж = Шгрп + 1,5 * Lж + й* Lк * 1,0 мы $.
Шжабд- йді ішкі ондырыларына кететін шыын, бірінші нса бойынша абылданады.
Шотын - табии газа кететін шыындар келесідей аныталады.
Алдымен шартты отынны ДЖ шін 1 Гкал жылу энергиясын ндіруге жмсалатын шыынын анытаймыз
bменш = --------------- ш.о.кг/Гкал.
n аз * n рет
Кейіптемені блігіндегі ПЕ мнін, сйкесінше 0,9 жне 0,96 деп алынады. Содан кейін, бір йді жылытуа жне ысты сумен амдауа ажетті шартты отынны жалпы шыынын табамыз
Вш = bменш * (Qж + Qыс.су), ш.о.т
жне аудару еселеуіші Ка арылы шартты отынды табии отына Вт ауыстырамыз (1000 м3=1,15 ш.о.т, 1 ш.о.т = 870 м3).
Отынны баасы
Шотын = Вт * Б, мы $.
Табии газды баасы, оны ндіру, магистралды жне бліп таратушы газ желілерімен тасымалдауды есепке аланда, яни газды ткізу баасы, оны 13 теге/м3 млшерінде абылданады. Газды баасы бкіл селоа аныталады.
Шеа - ебекаы шыындары. Жктемені реттеу, отынды беру жне ысты суды температуралы параметрлерін автоматты басару ызметкерлерді тулік бойы атысуын талап етпейді, тек ана азанны жмысты параметрлеріне немі баылауды талап етеді. Крсетілгендей, негізгі масаты елді мекенге жылу энергиясын ндіру жне тарату болып табылатын «Энергия» А рылуына байланысты, оны міндетіне мекенні бкіл ДЖ-а ызмет крсетуі кіреді. ДЖ-ны жмысын немі баылау жне ызмет крсету шін трт адам жеткілікті, осымша екі адам А-ны аржы жне йымдастыру жмыстарымен айналысады. Сонда ебекаы тмендегідей арастырылады
Шеа = С * 120 * 12 * 1,215, мы $.
Сйкесінше, кейіптемедегі белгіленулер С - ызметкерлерді саны, 120 -бір жмысшыны орташа айлы ебекаысы, 12 - бір жылдаы айлар, 1,215 - ебекаы орынан алынатын аударылымдар.
Ша - амортизациялы аударылымдар, елді мекенді жылумен амтамасыз ету слбасына ажетті осынды капиталды салымдарды 8 % млшерінде абылданады
Ш а = 0,08 * ( Шж + Шжабд + Шгж), мы $.
Шжн - ондырыларды жндеуге кеткен шыындарды тмендегі кейіптемемен абылдаймыз
Шжн = 0,15 * Ша, мы $.
Екінші нса бойынша 1 Гкал жылу жіберуді зіндік ны барлы село шін есептелініп, ауыла дейін газ жеткізу, кшедегі газ жйесі, ебекаы шыындары барлы йге атысты жне олар рбір ндірілген жылуа з лесін осуы керек
Ша + Шотын + Шеа + Шжалпы + Шжн
S2 = ----------------------------------------------- , ($)теге/Гкал.
Qж + Qыс.су
Техника-экономикалы есептеулер нтижесі бойынша жылумен амтамасыз етуді ртрлі нсалары бойынша 1 Гкал жылу энергиясын алудаы меншікті шыындар аныталады жне селоны жылу жктемесін экономикалы жаынан тиімді слбамен жабу шін бірінші (немесе екінші) нса тадалынып алынады. Бл нсаны тжірибеге енгізу шін «Энергия» А-ы жобаны жзеге асатынына аржы-экономикалы баалау жргізу кажет.