Жп. Нрлан Есенлов(Шымкент) пен Жансая Мусинаны(Орал) айтысы

Нрлан Есенлов:

-А кйлек, розовый бешпент, белі жуан,

Анаыз алып екен сені туан.

Кешегі Бибіглім жасы еді ой,

Кім жптап ойан екен дние-ай мені бан.

Сулелі мені Жансаям,

Шаатын брін ду шаян.

зіді жесем осыдан,

дайы беріп ой соям(ын).

рдасым мені Мусинам,

Кйлегі сыймай тырсиан.

Еркекті брін ырдын ой,

айтейін сені пусигам.

 

-Ал, ендеше Нрланы,

Тадайдан шрбат жыр рсін.

Айналайын, аайын,

иулап, олдап жіберсін.

Азаттыымны бастауы,

азатыымны асары,

Ірілер туан ірі елсін.

Марасаларды мекені,

Длдлдер туан др елсін.

Маали мен Жматай,

Шырап та кеткен жыр елсін.

ыздарын бар аарлы,

Жігіттері де жігерлі,

азаа біткен жігерсін.

Осында отыран кпшілік,

Алматымды жырласам

азаты сенсін жрегі,

лтымны болан тірегі.

лыларды тудыран,

Сз жетпейтін лы елсін.

 

-Кім жйрік, кіл жйрікті азы айтып тр,

айтейін арсыласа уж айтып р.

Кешегі кн арманды молайтып ед(і),

Бгінгі кн мітті азайтып тр.

Кеше мен Бибіглмен шыып едім,

асымда еркеледі, наз айтып бір.

Ол кезде кн де жылы болып тран,

Сол жайлы кетейінші сз айтып бір.

Ал, бгін блт йіріліп, ар жауды ой,

Ол да зіні хабарын тез айтып тр.

Кешегі арсыласты кім екенін,

Шуа тккен кнні де кзі айтып тр.

Бгінгі арсыласты кім екенін,

Тілі жо табиатты зі айтып тр.

 

-Дегенмен, сйлейінші саспай кне,

Крген жігіт едім жастай мре.

Жансая, мына сені бойдатыын,

уел бастан болды ой бастай бле.

Неліктен жртты брі соны айтады,

Отыран ызды жолын тоспай ма не?

Крінген кйеуге де тиіп жатыр,

Баытын Жансаяны ашпай ма не?

рдасымды кей- кезде аяп кетем(ін),

Бір жігітке оймайды оспай неге?

Елге меннен мынадай сыныс бар,

Бл халы отырмайды оштай неге?

з кшімен ліп-талып жеіп алсын,

Осындай ммкіндіктен ашпай кне.

Айтыса клік пенен алтын тіктік,

Жлдесі одан рмен аспай ма не?

Аайын, Жансаяны рметіне,

Бір еркек тігейікші бас бйгеге!

Жансая Мусина:

-Еее,Нурик,

«Келіпсін ас жйріктей шабамын»- деп,

Менімен бір жарасым табамын деп.

Айтысты бйгесіне араласып,

Атарып кетіпсін ой жаа міндет.

Шынымен бас жлдеге жігіт ойсан,

Сз берем(ін) «зім тып аламын»-деп.

Айтыста біз ешашан балмап е(ді)к,

Ал, енді брайышы блара бет.

Тыртып, матба бо(лы)п ел алдында,

«Бойда»- деп мына жігіт жыр арнап ед(і).

Жаралап жрегімді айта бермеш(і),

Кргенде жрт айысын уанбап е(ді)к.

Сенсізде орып жрмін, «кйеуден брын,

Бірінші пенсияа шыам ба?»-деп.

 

-Еее,Халым,

«Мен» десе жзінен нр жылы ескендер,

Мен жайлы жаман ойа ілеспедер.

Оралдан келіп трмын орман оймен,

Жайыым тілеуімді тілескен жер.

Мншк пен Хиуаздай ыз скен жер,

Исатай, Махамбеттей л скен жер.

Арайлы Алматыа слем айтты,

Нары кп Нарындайын м ескен жер.

Біз жата туыланмен,бл Алматы-

Жбандар «мен аза»- деп жыр ескен жер.

Алматым ардатысын аза шін,

Есесі Елдігімні тік скен жер.

Бл- Алматы,лтты рухын др сілікінтіп,

Жастарым Желтосанда крескен жер.

Бл- Алматы,айраттар барматай бо(лы)п,

Алпауыт империямен тірескен жер.

Соларды аны сінген ар астынан,

Алаш бо(лы)п «Азаттыты глі» скен жер.

 

-Ал, енді атарайын бір апарды,

Біз талай кріп едік сынатарды.

Мен кеше Масатпенен айтысып е(ді)м,

Ол байс мына жерде жылап алды.

Сахнаны сыртына бараннан со,

Баяы детінше лап алды.

Ал бгін мытыменен жптапты ой,

Мен де енді танытайын шыдап барды.

Арыстан болсан егер сен аыран,

Жебемін жанындаы мен атылан.

Екеуміз ел алдына айта келдік,

Жырлайы айтыланша е аыран.

Жй ана аайына слем берем(ін),

Арнайы Нрлан шін ке(лі)п отыран.

Ал енді ысты слем аайына,

Бар тілегі Жансая бо(лы)п отыран.

Финала ыздарынан жалыз ттім,

Негізі батырмын ой мен отыран.

Амандасып алайы Жкее де

Бгінгі айтыс амын жеп отыран.

Дл кеше те жарты аын ырылып алд(ы),

Крдік ой оны брін ел отыран.

Солара да берейін бір слемді

«Бірі ліп, бірі алсын»-деп отыран.

 

-Айналдым здерідей жатасымнан,

Сіз барда кетпейтіндей ба басымнан.

Ал, енді Нрланыма брылайын,

«Бір тіп кетейік»- деп-«шаппасынан».

Сен мені кеше «Нокиа кирпич»-депсін,

Ал, бгін табылдын ой тап асымнан.

Дрыстап айтыспасан, сол кірпішпен

ашитып бір оямын а басынан.

 

-Сап-сары сахнадаы алтыным е«ді»н,

Жаанды жары ылан жарылымен.

ыздарды теепсін ой телефона,

Сен кейде сйлейсін-ау артыымен.

Ал, зіді «зарядкамын»-деп айтыпсын,

зілой аындарды тртібімен.

Ал, мені кеше тока тееп еді,

Масатты айналайын бал тілінен.

Ал, енді Нрлан досым сатанайсын,

Жансая сйлегенде арынымен.

Тогыма зарядкаыз балып кетіп,

Шнурын зілмесін дл тбінен.

Нрлан Есенлов:

-Ойпырмай, мынау неткен рухты аза,

Дауылдай кететіндей блтты амап.

«Шнурын дл тбінен земін»-деп,

Тілін де зімізге сты адап.

Сен айта шнурды жинап жрсей,

зілген жерін жалап, тіпті жамап.

Керек затты артытыы болмайды ой,

Табылан нрсе кейде тты болад(ы).

«Шнурынды кесемін»-деп уреленбе,

Сапасымен ойанмын сыртын аптап.

уел бастан ысты, суы бден крген,

«Шымкентский» шнурлар мыты болад(ы).

 

-«Басынан кетем(ін)»-дей ме «таспен рып»?

Ая-асты басталды сте былы.

Таспен ран адамды бізді аза,

Негізі жібереді аспен рып.

Мынау аспен рана кне ме екен?

Нрлан бан от(ыр)ан жо па ас крініп?

зіні айласымен олданайын,

Отырсын мына бізден пс крініп.

Мстафа зтрікті ел біледі,

Еленіп жатпаса да ас беріліп.

Оан да асты ылып лтіргенде,

Жанарымнан алып ед(і) жас тгіліп.

Мен сол оландарды жаласымын,

Жансаяа транмен жас крінп.

Мстафа зтрікті інісімін,

Кірпішті а блетін баспен рып.

 

-«Жансая жынды»-десе, жынды-а екен,

Алдына талайды са(лы)п уан екен.

Масатты жерге салып, бгінгі ойы-

Нрланды ая-асты ылма екен.

«Кірпішпен бастан рам(ын)»-деген сзі,

Бетке алып жатаны шындап тем(ін).

ыз дегенін негізі абыра ой,

Осы жолы Нрланды тыда, ккем.

Ер жігітті негізі киесі бар,

Тстен алып бетінен жлма, ккем.

зім де ойа алып отырмын ой,

Бл зі иянатын ран екен.

Бсе, «неге кйеуге шыпады?»-деп жрсем мен де

Жігіттерді киесі ран екен.

 

-Сен зі бір адамды сйесін ба?

Жансая, жігітке бас иесін ба?

Саан соы ммкіндік туып отыр,

Тсіп трсын Жансая міне сына.

Отстіктен жалан бір пайамбарды

Шыанын білмейсін ба, білесін ба?

Жынды ылып бітірді брімізді,

Осыан кйесін ба, кймейсін ба?

Аузына біз апа бола алмады,

Жансая, бл сзіме клесін ба?

Не де болса саан бір кйеу керек,

Сол блемен бір-екі ай жресін ба?

Аузын жапсан, не болса да сен жабасын,

Нрлі пайамбара тиесін ба?

Жансая Мусина:

-Еее,Нурик,

асында иын екен те болмаса,

сыныс айтып кеттін сен далбаса.

з-зін «Пайамбармын»-деп айтама,

Нрлін аылынан кем болмаса.

Нрланжан, айналайын, айуана емес,

Адамдара оссаншы е болмаса.

тінем(ін),мен шін,ол-сен ішпеші,

зіні шаруанды тегістеші.

Барлыы шыса болды «бойдасын»-дейд(і),

Соны айтып енді сен де керіспеші.

«Кім баытты болысы келмейд(і)?»-дейсін,

Мыты болсан осыны теріс деші.

Ал, азір жігіттерде шаруам жо,

зін біл, мейлі келіс, келіспеші.

Ынжы па, шеттерінен бірдене ой,

«Оларды атаймын»- деп керіспеші.

Дл азір кемпір крсем, селк етемін,

Жаындап алатындай жеіс кші.

Себебі, екі кзім тртеу болып,

мітпен арап трам(ын),«жо пе екен?»-деп,

йінде «Таиялы періштесі».

 

-Бойында бар иманы, бар дебі,

Тап- таза мейірім тнан жан лемі.

йтеуір, іздеп кетсе бл-Жансая,

Шынымен сондай адам табар еді.

й, біра, алда не тр? Білмейміз ой,

«Жолытырсам»-деп жрмін-«жар демі».

«Періште табамын»-деп, мына сендей,

«Періге» жолыпасам жарар еді.

 

-Біз аза сырды ешкімге шашпап едік,

Жырласа таусылмайтын дастан едік.

Жрт шберек таппаан заманда да,

Алтыннан сауыт киген Сатан едік.

Тбіміз Клтегін мен Тоныкктер,

ашаан тарихынды таса берік.

Он бесінші асырда Жнібек пен

Керей келіп, жаа мір бастап едік.

жеттік, ткірлік бар анымызда,

асайып батырлардай саспап едік.

Отыз екі тісіммен жасырмаймын,

Отыз бірде кеткендерді аштан ліп.

Ахмет, Мажан, Скен, Ілиястар,

Елі атылып кеткен арыстарым,

Жандар ой «Азаматты» ата берік.

ыры бір, ыры бесте ан майданда,

осылды «жан пида»-деп, сапа келіп.

лты шін лдан асар Мншктерден

лгі алып, негесін сатап едік.

Ал, кеше желтосанда байра алып,

Алауды мза жаан жастар едік.

Ал, бгін еркін елміз-Туелсіздік,

Не бары жиырма трт жаса келіп,

Кешегі иындыты теуіндей,

лемді мойындатып тастап едік.

Алаштай ардаты елім онды, міне,

Адаспай «баыт сы» баса келіп.

 

-азаты тарап кетіп даласына,

Дбірі тгел жеткен Алашыма.

Негізі «Алтын домбыра» айтысы еді,

Аын біткен келетін брі асыа.

Тек ана мытысына бйырады,

Брі арап шапанмен шамасына.

Алашы домбыраны Мхтар алды,

Айналан Сыр еліні дарасына.

Бйырды одан кейін Жандарбекке,

Блаов Айтаынны баласына.

Берілді одан кейін палуан аын,

Ататы Балынбектей аашыма.

Кіле еркек алыпты арап трсан,

ыздарды кім жетеді баасына?

азылар аласына назымыз бар,

Балл ойан аындарды таласына.

Халыты кіле етпен тйілдірмей,

Май осып ойсандаршы арасына.

Нрлан Есенлов:

-Айналаа крсеткен ептеп кшін,

Жансая, кішігірім мектеппісін.

рдасыды періге теейсін ой,

Тадырды кп крдін-ау кп тепкісін.

«Періште іздеп жрмін»-деп ояды,

мір бойы жалыз бо(лы)п тпекпісін.

Періште ккте ана, айналайын,

О дниеге бойда бо(лы)п кетпекпісін.

 

-армаым тскенде ой нн балыа,

Алтын жайлы айтасын сен халыа.

Бір кезде Шымкентке баран едік,

алы ел ол соты ой та алып та.

Бас жлдеге клікті берген едік,

ттытап, ысып трып, олды алып та.

Айтыстан шыа салып сол клікті,

Сен сатып лгердін ой сауда ы(лы)п та.

Ал, енді алтын жайлы тспалдайсын,

Сырыды жайып салдым бар халыа.

Алтын домбыра олына тие салып,

Шыраым, тайып трма ломбарда.

 

Аайын, лтын сйген лынды кр,

айматай ара сзді нын білер.

«Тіл емес,тілден кшті- тіл»-дейміз-ау,

Тіл жайлы шырататын тілімді кр.

«Тілі шсе, зі де шесін»-деп,

Аталар айтушы еді бгінді бел.

Елбасы ана тілін ардатады,

Ол жайлы кейінгі рпа біліп жрер.

Біріккен лттар йымы бас осанда,

Жйт болды лем ла тріп жрер.

аза тілін зге елді назарына,

л шыты арамыздан іліктірер.

Жер жзіне паш еткен ана тілін,

дайым, Нр аама нрынды бер.

з тілінде сйлеген кшбасшына,

Аайын, шапала пен глінді бер.

Министрлер бас осты есеп беріп,

зіні артан жгін біліп жрер.

Орысшалап сайрады-ау шеттерінен,

Еріксіз тыдаанды тілдірер.

Сонда олар Елбасыдан лгі алмай ма?

Сопатан жол табатын сріндірер.

з тіліне рмет ылса айтер еді,

зінше кпті крген ілімділер.

азаша сйлеп жрген ойшым арты,

Оларды болса брі білімділер.

Тіл шін басын берсе брынылар,

Басын да ауыртпай жр бгінгілер.

 

-Тасындап келген жырды іркімеймін,

«А сйлеу-аындарды рпы» деймін.

«Кнде мндай той айда?»-депті біреу,

Алматым аспанында бір тлеймін.

Бес жылдыты жоспарлап жатырсыздар,

Ол енді «Болашаты кілті»-деймін.

Кптеген зулім йлер салынбашы,

кімет адамына гл тілеймін.

Онсыз да зулім йлер толып жатыр,

«Кедейге ашылмайтын лпы» деймін.

Сол йлерді алатын бай-манаптар,

арасан «Миллионерді млкі» деймін.

Ал, енді ара аза айда трады,

Соны ойласам санамды сілкілеймін.

Кшіп-онып жреді птер жалдап,

«Баяы кшпендіні сры»-деймін.

Бауыржан Байбек мырза тыдасаыз,

Кп емес, мына сізден бір тілеймін.

Жарыратып й салып бермесен де,

Тоымдай жер беретін кн тілеймін.

«йсіз аза»-демей ме-«кйсіз аза»?

«Майлансын Алашымны мрты»-деймін.

Кезекте трандары кейін алмай,

«Шаттансын Алашымны жрты»-деймін.

ара аза ашаны жре берсін?

«Бір дайы бар ой»-деп-«жырты йді».

 

-Дидарласан керемет,

здерімен кеш рым.

Кзіндей болып сйледім,

арап та трсан ескіні.

Айналайын, Жансая

зілдескенмен, зіе

Берік ой мені достыым.

Сен де, шіркін, келін бо(лы)п,

озай бергін пеш тбін!

Мына менде арман жо,

Айналайын, Алматы,

Бес жалан мына дниені

ткізген сен де бес кні.

Жансая Мусина:

-Аын ба сзден сарай соа алмайтын,

леді табан асты ре алмайтын?

Алтын жайлы рдаса зілдеп е(ді)м,

Нтиже болмаса да жоарылайтын.

Шап етіп, ломбардты айтып шыа келдін,

Пейілін байалып алд(ы) бдан да айын.

Ал, маан днияа да бажылдайсын,

Онсыз да аындармыз ой кп алмайтын.

Сен бізді крші апайа атты сайсын,

ызаныш деттерін доармайтын.

Базардан ойда-жота бізді мама

Бір кйлек сатып алса да кре алмайтын.

 

-Шын таланттар шыа биік шыалады тек,

Аын біткен сахнада сыналады ке(лі)п.

Аайынны екі кзі трт болып отыр,

«Алтын осан домбыраны кім алады?»-деп.

Халым сйіп тыдайтын,

Таланттарды шыдай тын,

Айтыс дейтін Алаш мол мра.

Елді сзін айта алатын,

Жерді сзін айта алатын,

Аман болсын ааш домбыра.

Топа тсіп, ызатындай аным бйгеден,

Жмыр етім, жрегімнен жалындайды ле.

А тілекпен аайынмен оштасып кетем(ін),

р азаты «жалызым»-деп жанымдай крем(ін).

Ал, аайын аман болсын,

Бейбітшілік заман болсын,

Тыныш болсын айлы тндері.

Елге болып бес кнге де,

Баынбайы ешкімге де,

Туелсіздік байлыым мені.

оштасайын жбымменен,

Тербет елді жырыменен,

Сыйластыты сатап білемін.

Оза шапсан бгін меннен,

Тлпар болшы срінбеген,

Мені саан аппа тілегім.

Жыл.

Алматы аласы

Республика сарайы