ІІ. й тапсырмасын срау: ткен таырып бойынша й тапсырмасын тексеру

ІІІ. Жаа сабаты тсіндіру жне саба жоспары:

- Тауар.

- Нары.

- Аша.

- н жне баа.

- Сраныс жне сыныс заы.

- Бсеке жне монополия.

Тауар. Жоарыда атап ткеніміздей, ебек блінісіні дамуы тауар ндірісіні пайда болуына алып келді. Ебек блінісі жадайында ркім зіні олынан келгенін ндірді. ндіруші німін келешекте зіне ажетті зге німге айырбастау ниетімен ндірді. Айырбас шін арнайы ндірілетін нім тауар деп аталады.

Нарыты экономикада тауар ымы орталы ым. Нарыты зі тауар ндірісіні пайда болуына бай­ланысты мірге келді. Тауар — ндіруші зге тауара айырбастауа арналан нім.

Нары. Нары ымыны бірнеше анытамасы бар. Батыстан келген "рынок" сзі уел баста сатушы мен сатып алушы кездесетін "орын" ымын білдірген. азіргі кезде "рынокты" азаша баламасы ретінде алынып жрген "нары" ымы ке маынада олданылады. Нары - тауар ндірісі мен айналымы задары бойынша йымдастырылатын айырбасты сипаттайтын тауар атынастарыны жиынтыын білдіреді. Екінші сзбен айтанда,

нары дегеніміз—наты тауарды сатушылар мен оны сатып алушыларды басын осатын кез келген институт немесе механизм

Алашында тауар айырбастау арапайым формада, негізінен, баспа-бас (бартер) трінде жзеге асырылды. Мндайда "сатушы" мен "сатып алушыны" мдделері йлесе бермейтін. Кейде адамдара здеріне ажетті тауарды алу шін бірнеше айырбас жасауларына тура келетін. Сонымен атар тылып алмау жаын ойластыру таы керек. Мысалы, ой иесіне балта керек болды дейік. Бір ойды ш балтаа айырбастауа болады. Ал ой иесіне бір ана балта керек. Бір балта шін ол койын бере салмайтыны белгілі. Мндай тыырытан алай шыуа болады? Оны бір-а жолы бар: зге тауарларды бріне лшем бола алатындай жне сатушыны брі кедергісіз абылдайтын бір тауарды бекіту керек. Осылай аша пайда болды.

Аша. Аша экономиканы даму тарихында "ерекше текті тауар" болып келді. Ашаны ерекшелігі оны мбебаптыынан, жалпыа танымал жне нарыа атысушыларды бріне бірдей траты ндылыа ие болуынан крініс береді. Аша зге тауарларды бір-бірімен айырбастау рдісінде делдал-тауар ызметін атарды.

Сонымен аша дегенміз—жалпыа бірдей балама ретінде ызмет ететін ерекше тауар. Ашаны мні оны атаратын ызметінен крініс береді. Аша, негізінен, ш трлі ызмет атарады: 1) айналыс ралы ретінде олданылады, ашаа кез келген тауарды сатып алуа болады; 2) н лшемі ретінде олданылады, ашамен нарыа сынылан кез келген тауарды ны лшенеді; 3) орлану оры ызметін атарады, егер тауар ндіруші тауарды сатаннан тскен ашаны зге тауарларды сатып алуа за уаыт пайдаланбаса, ондай аша азына рау ызметін атарады.)

н жне тауарды баасы. р тауарды з баасы болады. Тауарды сатып ала отырып, біз оны сол шін тленген белгілі бір аша сомасындаы нын танимыз. Міне, ашамен бейнеленген осы н оны баасы болып шыады.

/ Келесі тжырымдама бойынша, тауарды ы оны ндірушіні ндіріе факторлары ),(ебек, жер, капитал жне ксіпкерлік) шыаран шыындарыны жиынтыымен айындалады. Мндайда тауарды баасы оны нымен арадаы байланысын жояды, сатып алушыны субъективті баасымен айындалады. Нарыта тауар сатып алушы адам ндірушіні шыындарын ескермейді, ол тек тауарды пайдалылыына мдделі. Бл жерде сатып алушыны баасы ндірушіні шыындарына араганда лдекайда маызды болып шыады.

сыныс жне сраныс заы. Нарыты баа рылу рдісінде сраныс пен сыныс шешуші рл атарады. Сраныс - деп сатып алушыларды уаытты сол мезетінде сол бааа белгілі бір клемде тауар сатып алу абілетін айтамыз. Бл жерде ажеттілікті брі сраныс бола бермейтінін, тек оны сатып алушыны аша аражатымен амтамасыз ете алатын блігіні ана сраныс болып табылатынын ескеру керек.

{Монополия—ксіпорынны немесе ксіпорындар тобыныц нарыта билік жргізуге, боат баылай жасай алатын жне оны айындайтын жагдайа ие болды.

Бекіту кезеі:

1.Аша андай кызмет атарады?

2.Тауарды ны мен баасыны арасындагы айырмашылыты атаыздар.

3.сыныс пен сраныс заын тжырымдаыздар.

4.Монополия мен бсекені айырмашылыы неде?

Сабаты орытындылау: табии монополиялар мемлекетті меншігінде болады немесе оны баылауымен рекет етеді. Табии монополияларды болуы ндірісті ауымымен байланысты, ндірісті ірілендіру нтижесінде ресурстарды немдеу рдісінде ол жететін ерекше тиімділікпен шарттандырылады.

Оушыларды баалау:

йге тапсырма беру: §13, 55-61 б.б.

Пн: Адам. оам. ы
Сынып: 9	Саба: 16-17	Кні:

Таырыбы:Меншік жне меншік трлері

Оыту мен трбиелеуді міндеттері:

Білімділік: Оушылара Меншік жне жекешелендіру туралы жйелі білім беру

Дамытушылы:Саба барысында оушыларды тарихи танымды ойлау, талдау, салыстырып, орытынды жасау жне абілеттерін дамыту.

Трбиелік:Оушыларды здігімен жмыс істеуге жне жауапкерлікке трбиелеу

Сабаты трі:1)жаа материалды мегеру;2) біліктерін,іскерлік пен дадыларын жетілдіру жне пысытау;3) Алан білімдерін тиімді пайдалану;4)мегерілген материалдарды жйелеу,орытындылау;5)аралас;6)іздену,ой-орытындылау

Сабаты дісі: 1)сра - жауап;2)баяндау;3)гімелесу;4)ізденіс;5)топпен жмыс; 6)проблемалы;7 )ойын сабаы;

рал – жабдытар:оулы

Сабаты барысы:І. йымдастыру кезеі:1)Амандасу;2)Оушыларды сабаа атысу дегейін анытау;3)Ынта-зейіндерін сабаа аудару;