ІІ. й тапсырмасын срау: ткен таырып бойынша й тапсырмасын тексеру

ІІІ. Жаа сабаты тсіндіру:

Мемлекетті функциялары. Мемлекет біратар маызды функциялар атарады. Бдан екі асыр брын 98 мір срген аылшын экономисі Адам Смитті тжырымдауы бойынша, "табии еркіндік жйесіне сйкес, мемлекет аса маызды да наты жне тсінікті ш функцияны атаруы керек.

1. оамды кш крсетуден жне зге туелсіз оамдарды басып кіруінен корау;

2. Ммкіндігіне арай, оамны р мшесін ділетсіздіктен жне сол оамны зге мшелеріні тарапынан езгіден сатау;

3. Жекелеген адамдар мен шаын топтарды мдделеріне ызмет етпейтін, белгілі бір оамды мекемелер стау міндеттілігі". кімет ерікті оамды сатау жне ныайту баытында шаралар жргізуі керек.

Аталан функцияларды орындау шін мемлекетке билік органы, басару органы, кштеп баындыру органы жне сот керек.

Мемлекетті басару формалары билікке келуді екі трлі зады жолына сйкес монархия (грек, monarchia — зі билейді) жне республика (res — іс, publicus — оамды, жалпыхалыты) болып блінеді. Билік шінші, засыз жолмен келген адамдар тобыны олына тигенде дик­татура орнайды.

Монархия — абсолюттік жне конституциялы болып екіге блінеді. Абсолюттік монархия деп мраланан та иесіні (монархты) ешандай задармен шектелусіз, з алауынша дара билік жургізуін айтамыз.

Конституциялы монархия деп аталатын басару формасындаы елдерді алдыы елдегінде азір Англия, Жапония сияты мемлекеттер тр.

Республикалы басару екіге блінеді:

1. Парламенттік;

2. Президенттік;

Мемлекетті басаруды парламенттік жйесін абылдап алан елдерде парламенттегі орындарды кпшілігін сайлауда жеіп алан партия немесе партиялар коалициясы — премьер-министр басарады. Парламенттік басару жйесінде саяси пар­тиялар лкен рл атарады.

Диктатура (лат. dictare—нсау беру) — бір ола шексіз билікті жинаталуы, зады аяа баса отырып, кш крсету арылы мемлекет басаруды жзеге асыру.

Негізгі билік орталы кіметті уысына шоырланан, орталыа туелді жне оан есеп беретін, ірлік жне жергілікті органдара, заа сай, белгілі млшерде билік берілген рылды мемлекетті унитарлы мемлекет дейміз. Билікті блай блінуінде орталы кімет толыымен егеменді рекет етеді, халыаралы жне ішкі істерде конституцияа сай, толыанды билік жргізеді. Біра ол билікті асыра олдануа апарып сопауы керек.

Дние жзіндегі унитарлы мемлекеттер атарында лыбритания, Франция, Жапония, Тркия, Польша, Иордания, Уругвай т.б. бар. Блар, негізінен, бір лтты мемлекеттер. лтты азшылы кілдеріні сол елдер трындары арасындаы лестері аз.

Федерация (лат. foedaratio — ода, бірлестік) — бірнеше мемлекеттік тзілімдерді бірігіп, бір одаты ттастыты рауынан тратын мемлекеттік рылым формасы. Федерацияны аумаы оан кіретін мемлекеттік тзілімдер ауматарыны жиынтыынан трады. Федерациялы мемлекетте егемендік жалпы лтты жне жергілікті кіметтерге блініп беріледі, орталы жне ірлік билік иелеріні кілеттіктері федералды (одакты) конституцияда наты крсетіледі.

Ауматык станымдар бойынша блінген федерация­лы мемлекеттерге — Америка рама Штаттары, Мексика, Канада сияты елдер жатады. Федерациялы мемлекеттерді лкен бір тобы лтты-
ауматы станым бойынша рылан. Оларды ішіндегі е ірісі жне крнектісі — Ресей Федерациясы. Ресей Федерациясында ауматы-кімшілік бірліктерден баса, лтты белгілері бойынша тзілген 21 республика, 1 автономиялы облыс, 10 автономиялы округ бар.
Конфедерация (лат. confoederare — шартпен байланысан, біріккен) — туелсіздігін сатай отырып, здеріні кейбір рекеттерін йлестіру шін біріккен мемлекеттерді жеке одаы. Конфедерациялы одаа біріккен елдер, детте, сырты саясатты бірігіп жргізеді, кбіне скери одатар рады. Конфедерацияны рамына кемінде екі, кейде ондаан елдер кіруі ммкін. Дние жзіндегі е ірі конфедерацияны мысалы ретінде лыбритания Достастыын алуа болады. Бл саяси-экономикалы бірлестікке 49 туелсіз мемлекет жне лыбританияа, Аустралия мен Жаа Зеландияа туелді ауматар кіреді. Достастыты орталыы — лыбритания.

 

Бекіту кезеі:

1.Мемлекетті атаратын функцияларын з сздеріізбен ысаша тжырымдап, дптерлеріізге жазып ойыыздар.

2.Басаруды президенттік республика мен парламенттік рес­публика формалары арасындаы састытар мен станымды айырмаларды атаыздар.

Сабаты орытындылау: Таырыпты пысытау

Оушыларды баалау:

йге тапсырма беру: § 23

 

 

Пн:Адам, оам, ы

Сынып:9 бСаба: 26 Кні:

Таырыбы:Демократияны басты ралы,

Оыту мен трбиелеуді міндеттері:

Білімділік: Оушылара Демократияны басты ралы туралы жйелі білім беру

Дамытушылы:Саба барысында оушыларды тарихи танымды ойлау, талдау, салыстырып, орытынды жасау жне абілеттерін дамыту.

Трбиелік:Оушыларды здігімен жмыс істеуге жне жауапкерлікке трбиелеу

Сабаты трі:1)жаа материалды мегеру;2) біліктерін,іскерлік пен дадыларын жетілдіру жне пысытау;3) Алан білімдерін тиімді пайдалану;4)мегерілген материалдарды жйелеу,орытындылау;5)аралас;6)іздену,ой-орытындылау

Сабаты дісі: 1)сра - жауап;2)баяндау;3)гімелесу;4)ізденіс;5)топпен жмыс; 6)проблемалы;7 )ойын сабаы;

рал – жабдытар:оулы

Сабаты барысы:І. йымдастыру кезеі:1)Амандасу;2)Оушыларды сабаа атысу дегейін анытау;3)Ынта-зейіндерін сабаа аудару;