ІІ. й тапсырмасын срау: ткен таырып бойынша й тапсырмасын тексеру
ІІІ. Жаа сабаты тсіндіру жне саба жоспары:
оамда мір сретін адамдарды здерін стау ережелеріні жиынтыын леуметтік нормалар дейміз (грек. socitas — оам, лат. norma — ереже, лгі).
ыты нормалар. ыкты пайда болуы мемлекетті пайда болуымен тікелей байланысты. Мемлекет тарапынан баылауа алынан, нормативтік актілерде натыланан, орындалу тетігі алыптастырылан нормалар боландытан, ы ережелерін сатау мемлекетті барлы азаматтары шін міндетті болып табылады. ы дегеніміз — мемлекет тарапынан задастырылан жне оралатын, жалпыа бірдей міндетті нормалар жйесі.
ы негіздеріне мемлекетті басты негізгі заы — Конституциясы, салалы задары жне баса ы нормалары тжырымдалан мемлекеттік нормативті актілері жатады. ыты мазмны ытык нормаларды жиынтыынан трады.
ыты ерекшелігі — оны нормалары бзылан жадайда кінліні зады жауапа тартылатынында. Ал моральды тртіпті бзаны шін адам зады жауапкершілікке тартылмайды, біра кпшілікті назарына ілігеді, айналасына жаымсыз пікір туызады.
Діни нормалар. Трлі діндерді міндеттелетін аидалары, ережелері, салттары болады. Діни нормаларды
айнарлары — ран, Библия баса асиетті кітаптар. Кейбір елдерде діни нормаларды зады кші бар.
рып нормалары деп за уаыт бойы адамдар арасындаы атынастарды реттеу шін олданылып келген стану ережелерін айтамыз. Оларды кейбіреулері мемлекетті араласуынсыз оамда алыптасып кеткен. Мндайда рып нормаларын бзуа оам тарапынан да, мемлекеттік органдар тарапынан да мжбрлеу олдануа трткі болуы ммкін.
Кортюративтік нормалар оамдык йымдарды жарыларымен, ережелерімен, баса актілерімен орнатылады. Корпоративтік нормалар тек оларды здеріні ытарын, міндеттерін, жауапкершіліктерін айындайды. Корпоративтік нормалар саяси партияларды, ксіподак жне жастар мен балалар йымдарыны, скерді, полицияны жарыларында жазылады.
Мемлекет пен оны органдары тарапынан ыкты нормаларды орындалуы, задарды бзылмауы адааланды. ыкты тртіпті орайтын, зады бзушыларды жауапа тартатын арнаулы органдар — полиция, сот, прокуратура, скер рылды.
ы жйесі ш рауыштан — ытан, ыкты идеологиядан жне ыты мекемелерді ызметінен трады. ы — мемлекет таайындаан жне мемлекетте рекет ететін ы нормаларыны жйесі. ыты нормалар тек задардан ана трмайды, баса нормативтік ыкты актілерде де крсетіледі. Мемлекеттік органдара нормативтік ыкты актілер абылдау ыы берілген. Президент — нормативтік жарлытар, кімет — нормативтік аулылар, министрліктер — нормативтік бйрытар, жергілікті мемлекеттік органдар — нормативтік шешімдер абылдайды.
ы жне за. ы жйесінде задар ерекше орын алады. Заа мемлекеттік билікті жоары органы — парламент абылдаан нормативтік актілер жатады. За — е жоары юрисдикциялы кш. Задар адамны ыты мртебесін анытайды.
Капитализм тсында ана жмысшылар мен шаруалар азаматты мртебеге ие болды, біра мір сру шін олар жеке ксіпкерлерге жалданды.
Француз революциясыны негізгі жаты — "Адам мен азамат ытарыны декларациясы" (1789) тарихта тыш рет азаматтарды за алдындаы тедігін, жеке адамны бас бостандыын жариялады
Бекіту кезеі:
1. леуметтік норма мен ыты норма ымдарыны арасын ажыратып крсетііздер.
2. ы пен за арасында андай байланыс бар?
3. Діни нормаларды ерекшеліктері андай?
Сабаты орытындылау: Таырыпты пысытау
Оушыларды баалау:
йге тапсырма беру: § 29
Пн:Адам, оам, ы
Сынып:9 бСаба: 34 Кні:
Таырыбы:аза халыны мемлекеті мен ыы тарихынан
Оыту мен трбиелеуді міндеттері:
Білімділік: Оушылара аза халыны мемлекеті мен ыы тарихынантуралы жйелі білім беру
Дамытушылы:Саба барысында оушыларды тарихи танымды ойлау, талдау, салыстырып, орытынды жасау жне абілеттерін дамыту.
Трбиелік:Оушыларды здігімен жмыс істеуге жне жауапкерлікке трбиелеу
Сабаты трі:1)жаа материалды мегеру;2) біліктерін,іскерлік пен дадыларын жетілдіру жне пысытау;3) Алан білімдерін тиімді пайдалану;4)мегерілген материалдарды жйелеу,орытындылау;5)аралас;6)іздену,ой-орытындылау
Сабаты дісі: 1)сра - жауап;2)баяндау;3)гімелесу;4)ізденіс;5)топпен жмыс; 6)проблемалы;7 )ойын сабаы;
рал – жабдытар:оулы
Сабаты барысы:І. йымдастыру кезеі:1)Амандасу;2)Оушыларды сабаа атысу дегейін анытау;3)Ынта-зейіндерін сабаа аудару;