ІІ. й тапсырмасын срау: ткен таырып бойынша й тапсырмасын тексеру

ІІІ. Жаа сабаты тсіндіру жне саба жоспары:

ы бзушылы. Адамдар арасындаы атынастар, оларды рекеттері жалпыа орта жне баршаа тсінікті леуметтік нормалармен реттеліп отырады. Адамгершілік станымдар мен аидалар, салт, дстр, ы ережелері барлы леуметтік нормаларды негізі болып саналады. Адамдар за нормаларын немі сатап жрсе, онда оам алыпты мір сретін болады. Ондай оамда адам зіні денсаулыы, млкі, келешегі жнінде ала болмай, мамыражай мір среді,

Мшелері зады жне адамгершілік нормаларын сатамай, толып жатан жолсыздытара ммкіндік беретін оамны болашаы жо. Сондытан оамны ыты мдениетін арттыруды зектілігін ешашан естен шыармай, адамдарды санасына за ережелерін сатау міндетін немі орнытырып отыру ажет. Адамдарды здерін ы лшеміне лайы стауы дегенні не екенін ркім білуі керек. За талабы іс жзіне асырылып жатан оам мшесіні ы лшеміне лайы болуы тмендегілерден крінеді:

1. кілеттігі бар адамны зады олдануы.

2. Азаматтарды Конституция мен задарда тжырымдалан, здеріне берілген ытары мен бостандытарын пайдалана білуі.

Азаматтара берілген ытар мен бостандытар— оларды материалды жне рухани ажеттіліктерін амтамасыз ету шін берілген ммкіндіктер. Ол ммкіндіктерді пайдалану немесе пайдаланбау оларды з ер-кінде. Солай болса да, мемлекет азаматтарды ытары мен бостандытарын толы пайдалануына мдделі. йткені, білім туралы за бойынша азаматтарды бріні толы орта білім алуы, кпшілігіні жоары білімді болуы бкіл оамны білім дегейі жоарыльныны крсеткіші болар еді. Ондай оамны келешегі жарын болмак. Ал азаматтарды сайлау жне сайлану ытарын толы пайдалануы — сайлауа жаппай атысуы, кандидаттарды бадарламаларын зерттеп, ішінен тиімдісін тадай алуы, оамны келешегіне пайдалы бадарламаларды іріктей білуі, сондай бадарламаларды жасаан кандидаттара дауыс беріп, кейін оларды р адамын адаалап отыруы, сонысымен оамда задылытарды орнатуа ат салысуы ыты оам ру шін е ажетті шарттар болып табылады.

3. Азаматтарды зада белгіленген талаптардьі сатауъи

За адамдарды оама ауіпті,- зиянды рекеттер істеуіне тыйым салады. Азаматтар зады трде тыйым салынан рекеттерді істемеуі керек.

4. Азаматтарды здеріне тиесілі міндеттерді бл-жытпай орындап отыруы.

Азаматтара толып жатан міндеттер жктелген. оамны ала жылжуы оам мшелеріні з міндеттерін орындап отыруына тікелей байланысты. Азаматты міндеттерді орындалуы — азаматтарды здеріні ытары мен бостандытарыны кепілі. Сондытан міндеттерді орындалуы ыты лшемге лайытылыты басты лшемдеріні бірі болып табылады.

Азаматты ы ымы. оам мшелерін рекетіні сипатына арай: материалды игілік ондірушілер жне материалды емес салада істеушілер деп екіге бліп карастыру алыптаскан. оам мшелеріні белгілі бір блігі материалды игіліктер ндірумен тікелей айналысады. Ал материалды игілік ндірмейтін салаларда істейтін адамдар ебегіні маызын да кемітуге бол­майды. оамны материалдык игіліктерін оны мшелеріні брі, бкіл оам ттынады. Соны нтижесінде ндіруші мен ттынушы арасында белгілі бір атынас алыптасады. Мліктік атынастарды оамды маызына арай мемлекет бан атынасушыларды ы-тары мен міндеттерін белгілейді.

Материалды игіліктерге адамны мірлік ызметінде пайдаланатын мліктік жне табии ндылытар — й, киім, клік, ебек ралдары, жер, су, азба байлытар, сімдіктер дниесі т.б. жатады. Осыларды ішіндегі азаматтарды меншігіндегі мліктік ндылытар азаматтарды ыты объектісі болып табылады. Мемлекеттік меншіктегі объектілер — жолдар, зендер, клдер, лтты кітапханалар, жабайы адар дниесі т.б.

Мліктік емес ндылытара адамны мірі, денсаулыы, жеке адамны адірі, ары, атаы, абыройы, іскерлігі, жеке жне отбасы пиясы, з есіміне ыы, авторлы ыы жне басалар жатады.

Азаматты-ыты атынастар. Материалды объектілер адамдар арасында туатын азаматты-ыты атынастарды айнары ретінде ызмет етеді. Адамдар здеріне міндеттер ала отырып, азаматты­ ыты атынастара тседі.

Мміле — адамдарды азаматты ы пен зара міндеткерліктерді орнатуа, згертуге немесе тотатуа баытталан рекеттері.

Меміле ауызша немесе жазбаша трде жасалуы ммкін. Мемілеге келушілерді ааз жзінде міндеттеме алысулары немесе ммілелерін нотариалды куландыру жазбаша мміле трінде жасалады. Кулан-дырусыз жазбаша мміле, кем дегенде, 25 ебекаы млшеріндегі баалыктара жасалады. Келісуші жатарды бірі 14 жаса толмаан болса, мемілені кші болмайды.

Азаматты-ыты іс озау шін мынадай шарттар болуы керек:

а) ыа арсы рекет;

) жауапкерді кінсі;

б) шьнын келтірілуі;

в) ыа арсы рекетті жауапкері мен келтірілген шыын арасындагы себептік байланыс.

Азаматты ы субъектілері. Азаматты-ыты байланысты субъектісі жеке адам ана емес, адамдар жымы да болуы ммкін. Азаматты ы субъектісі болатын йымдар мен ксіпорындар зады тла деп аталады. Азаматты ыты байланысты субъектісі болуа азаматтьны жо адамдар немесе шетелдіктер де ылы.

За кмелеттік жаса толмаандар белгілі жаса жеткенде ыын кеейтуді арастырады. Оларды аты­нан келісімді ата-анасы немесе асыраан, аморлыа алан адам жасайды. 14 жастан 18 жаса дейінгі жасспірімдер здеріні ебекаыларын, баса да табыстарын здері алауынша жмсай алады. 14 жастан бастап жасспірімні ішінара рекет абілеттілігі пайда болады жне зіне алан міндетті орындау абілеті де крініс береді. 18 жаса толаннан бастап рекет абілеттілігі толы трде крінеді.

Бекіту кезеі:

1. ы бзушылыты мніне тереірек іліп, ысаша сипаттама берііздер.

2. Азаматты-ыты атынастар аясында арастырылатын объектілерге нелер жатады?

Сабаты орытындылау: Таырып бойынша пысытау

Оушыларды баалау:

йге тапсырма беру: § 45

 

 

Пн:Адам, оам, ы

Сынып:9 б

Саба: 50

Кні:

Таырыбы:Тртіптік жне кімшілік-ыты жауапкершілік

Оыту мен трбиелеуді міндеттері:

Білімділік: Оушылара Тртіптік жне кімшілік-ыты жауапкершіліктуралы жйелі білім беру

Дамытушылы:Саба барысында оушыларды тарихи танымды ойлау, талдау, салыстырып, орытынды жасау жне абілеттерін дамыту.

Трбиелік:Оушыларды здігімен жмыс істеуге жне жауапкерлікке трбиелеу

Сабаты трі:1)жаа материалды мегеру;2) біліктерін,іскерлік пен дадыларын жетілдіру жне пысытау;3) Алан білімдерін тиімді пайдалану;4)мегерілген материалдарды жйелеу,орытындылау;5)аралас;6)іздену,ой-орытындылау

Сабаты дісі: 1)сра - жауап;2)баяндау;3)гімелесу;4)ізденіс;5)топпен жмыс; 6)проблемалы;7 )ойын сабаы;

рал – жабдытар:оулы

Сабаты барысы:І. йымдастыру кезеі:1)Амандасу;2)Оушыларды сабаа атысу дегейін анытау;3)Ынта-зейіндерін сабаа аудару;