ІІ. й тапсырмасын срау: ткен таырып бойынша й тапсырмасын тексеру

ІІІ. Жаа сабаты тсіндіру жне саба жоспары:

Ебек жне тртіп жауапкершілігі. Ебекке абілетті р адам айда жне андай жмыспен шылданатыны зі шешеді. Мемлекеттік, оамды немесе жеке меншік мекемелерде жмысшыны ы мен міндеттері ебек туралы зандара сай шешіледі. Конституция азамата ебек бостандьны, мамандыты, ксіпті трін тадауа еркіндік ыы береді. Азаматтар зады трде тыйым салынбаан ебекті кез келген трімен шылдана алады.

За ебекпен байланысты салада алалаушылыа тыйым салады. р азамат зіні ебек жніндегі ыын басалармен те пайдалана алады. Ешкімні ебек туралы ыына шек келтірілмейді, жмыса орналасу кезінде ешкім зіні жынысына, жасына, нсіліне, лтына, тіліне жне баса да жадайына арай артышылыты пайдалана алмайды.

Сонымен бірге ебек ыына шек келтіру деп саналмайтын жадайлар да бар. Жмыса абылданарда адамны мамандыы, ксіпті мегеру шеберлігі ескеріледі. Жмыс рдісінде азаматты іскерлігі, жмысыны сапасы, нтижесі есепке алынуы ммкін.

Адам жмыса абылданарда немесе жмыс рдісінде алалаушылыа душар болса, онда ол сота шаынуа ылы. Сот алалаушылы фактісін тапанда, азаматты арашалайтын шешім абылдайды, кінліден жапа шегушіні зияны ндіріліп алынады.

Ебек жадайы ауіпсіздік пен гигиеналы талаптара сай болуы керек. Ебекті бір трін атаран адамдар бірдей ебекаы алуы керек. Ебекаы млшері за белгілеген млшерден кем болмауы тиіс. Жмыс уаытыны затыы замен белгіленеді, жмыс беруші оны з еркімен зарта алмайды. Жмысшы демалыс кндері, мейрам кндері, жыл сайыны кезекті ебек демалысы кезінде демалуа ылы. Жмысшыны з алауынша мамандыын згертуге, біліктілігін ктеруге ыы бар.

Зада белгіленгеніндей, азамат 15 жаса толан со ебек ету туралы жмыс берушімен шарт жасасуа ыы бар. 14 жаса толандар ебек туралы шартты ата-анасыны немесе аморлыа алан кісіні келісімімен жасаса алады.

Кмелеттік жаса толмаан жасспірімдер ысаран жмыс уаыты бойынша ебек ете алады жне ебек аысы ысартылмайды. 15-тен 16 жаса дейінгі жмысшылар, сондай-а 14-тен 15 жаса дейінгі оушылар шін апталы ебек уаытыны затыы 24 сааттан аспауы тиіс. 16 жастан 18 жаса дейінгілерге апталы жмыс уаытыны затыы — 36 саат. 18 жаса толмаан жмысшыларды тнгі жмыса жне жмыс уаытынан тыс жмыса пайдалануа болмайды.

Жмыс берушіні тмендегідей ытары бар:

—заа сйкес ебек шартын жасасуа, оны згертуге немесе тотатуа;

— жымды шарт жасасуа;

— ебек шарты бойынша жмысшыдан ебекті орындалуын талап етуге;

— зіне келтірілген зиянды ндіріп беруді жмысшыдан талап етуге.

За жмыс берушіге тмендегідей міндеттер жктейді:

— жмысшыа алыпты ндіріс жадайын туызу;

—ебекті орауды нормасы мен ережесін орындап отыру, рт ауіпсіздігі, ауіпсіздік техникасы, ндірістік санитария ережелерін сатау;

—жмысшыны жымды шартпен, ебек туралы нормативтік актімен таныстыру.

р жмысшы зіні:

- ебек міндетін сапалы жне адал орындауа;

- ебек тртібін сатауа;

- жмыс берушіні млкіне ыпты арауа;

- ебекті орау, рт ауіпсіздігі, ауіпсіздік техникасы, ндірістік санитария талаптарын орындауга міндетті.

Жмыс тртпібін бзушылыты мынадай белгілері бар:

— жмысшыны ебек тртібі ережелерін бзуы;

— зіні ебек міндетін длелсіз себептермен орындамауы немесе нормативтік актіде, зіні ебек шартында крсетілген міндеттерді нашар орындауы;

— жмыс берушіге, жыма, оама немесе мемле­кетке зиян келтіруі.

Ебек тртібін бзушыа жаза олданылады. Бл жерде бір тртіп бзушылы шін бір рет ана шара олданылатынын ескерген жн. Тртіптік жауапкершілікті екі трі бар: жалпы жне арнайы.

Арнайы тртіптік жауапкершілік жмысы ерекше сипаттаы мемлекеттік органдарда (ішкі істер туралы, лтты ауіпсіздік туралы т.б.), сондай-а ерекше жмыс санаттарын атаратын мекемелерді жарыларында белгіленеді.

Жалпы тртіптік жауапкершілік ішкі ебек ережелерінде белгіленеді. Зада жалпы тртіптік жазаларды сгіс беру, айып салу (егер ол ебек шартында крсетілген болса), жмыстан босату трлері крсетілген. Тртіптік шара тртіп бзушылы айаы аныталаннан кейін, бір ай ішінде олданылуы тиіс.

кімшілік-ыты жауапкершілік. Зады жауапкершілікті ерекше трі кімшілік жауапкершілік болып табылады. кімшілік жауапкершілікке кімшілік ыты бзандар тартылады.

кімшілік ы бзушылы дегеніміз — мемлекеттік басару институттарында, мекемелер мен ксіпорындарда, оамды орындарда белгіленген тртіптерді бзуды салдарынан болатын, адам ытары мен бостандытарына кесел келтіру формасында крініс беретін ы бзушылыты ерекше трі.

кімшілік жаза — адамны ыына, млкіне шектеу жасалатын (ашалай айып, млкін тркілеу) мемлекеттік мжбрлеу шарасы. За жзінде кімшілік жазаны тмендегідей трлері арастырылан: ескерту; айып салу; тртіп бзушыны айлы табысын еске ала отырып, ол келтірген шыынды ндіріп алу; тртіп бзушыдан ндылыты айтарып алу; тртіп бзушыны жмсаан ралын мжбрлеу жолымен алу; тркілеу; тртіп бзушыны арнайы ыынан айыру; ебекпен тзеу; кімшілік ттындау (сотты шешімі бойынша).

кімшілік жазаны арнайы органдар, жаза олдануа ылы лауазымды адамдар, жол полициясы, санитариялы инспекция, балы кзеті жне т.б. сондай-а, сот таайындайды.

Сабаты орытындылау: Таырып бойынша пысытау

Оушыларды баалау:

йге тапсырма беру: § 46

 

 

Пн:Адам, оам, ы Сынып:9 б Саба: 51 Кні:

Таырыбы: ІІІ тосанды сына «Конституция»

Оыту мен трбиелеуді міндеттері:

Білімділік: Оушылардан мегеруге тиісті білім білгерлерін тексеру.

Дамытушылы:Саба барысында оушыларды тарихи танымды ойлау, талдау, салыстырып, орытынды жасау жне абілеттерін дамыту.

Трбиелік:Оушыларды здігімен жмыс істеуге жне жауапкерлікке трбиелеу

Сабаты трі:1)жаа материалды мегеру;2) біліктерін,іскерлік пен дадыларын жетілдіру жне пысытау;3) Алан білімдерін тиімді пайдалану;4)мегерілген материалдарды жйелеу,орытындылау;5)аралас;6)іздену,ой-орытындылау

Сабаты дісі: 1)сра - жауап;2)баяндау;3)гімелесу;4)ізденіс;5)топпен жмыс; 6)проблемалы;7 )ойын сабаы;

рал – жабдытар:оулы

Сабаты барысы:І. йымдастыру кезеі:1)Амандасу;2)Оушыларды сабаа атысу дегейін анытау;3)Ынта-зейіндерін сабаа аудару;