ІІ. й тапсырмасын срау: ткен таырып бойынша й тапсырмасын тексеру

ІІІ. Жаа сабаты тсіндіру жне саба жоспары:

ылмыс. оамда ылмысты жасалу себептері ішінде кедейшілік, жмыссызды, мдениетті тмендігі, адамгершіліктен азындау, отбасылы трбиені дрменсіздігі, маскнемдікті етек алуы, нашаорлы, порнографияны кері ыпалы, ы орау органдары ызметіні анаатсыздыы т.б. факторларды атауа болады.

ылмыс кпшілік жадайда жеке адама арсы жасалады. оамны зі жеке адамдардан ралатындытан, наты бір адама арсы жасалан ылмысты оама арсы жасалан ылмыс ретінде тану орынды.

ылмыс асаана немесе байаусызда жасалуы ммкін. асаана жасалан ылмыс — тікелей не жанама трде болып блінеді. Адам з рекетіні немесе рекетсіздігіні оама ауіпті екенін біле тра, ылмыса барса, бл саналы трде, асаана жасалан ылмыс болып саналады.

ылмыс дегеніміз — за ылмыс деп танитын рекет немесе рекетсіздік. рекет дегеніміз — ылмыскерді адама немесе оама арсы жасаан зиянды имылдарыны жиынтыы.

рекетсіздік дегеніміз — азаматты ылмысты дайындалып немесе жасалып жатанын біле тра, оны алдын алу баытында рекет жасамауы, зада крсетілген азаматтык міндетін орындамауы.

Кмелетке толмаандарды ылмысты жауапкершілігі. Азамат 14 жастан бастап ылмысты кісі лтіру; денсаулыына зиян келтіру; йел зорлау; тонау; рлау; бзаылыты ауыр трін жасау; мемлекеттік немесе жеке меншіктік млікті жою; аруды, скери о-дріні стау; адам рлау; орыту; терроризм; аманаттыа ттындау; вандализм; уландырып заттарды рлау т.б. трлері шін жауапа тартылады.

Кмелеттік жаса толмаса да, 16 жастан асан жасспірім кез келген ылмысы шін жауапа тартылады. Кмелеттік жаса толмаандара айып салу; белгілі бір ксіппен айналысу еркінен айыру; оамды жмыстара тарту; тртібін тзету жмыстары; ттындау; еркінен айыру т.б. жазалары олданылады.

Сот 18 жаса толмаан ылмыскерді ісіне нерлым парасатты, байыппен, сабырлылыпен арауа тиіс. Егер сот ылмыскерге трбиелік шараны зі де жеткілікті деп тапса, оны ы бзушылы жазадан босатуы да ммкін. Ондай жадайда оан мжбр ету тріндегі трбиелік шара олданылуы ммкін.

ажетті орану деп ылмыскерді ауіпті рекетінен оны зіне зардап шектіре отырып орануды айтамыз.

ылмыс шін жазалау. ылмыскер зіні жасаан ылмысы шін белгілі бір жаза тартады. Жазалар алуан трлі болады: ылмыскер бас еркінен айырылады, азап шегеді. Мндай жазалар олданылмаса, ылмыскерді жаза тартуыны мні болмас еді.

Жазаны мынадай трлері бар:

—айып салу (айыпты млшерін сот белгілейді);

—ытан айыру (істеп жрген ызметі ыынан, лауазымды орнынан алу);

—оамды жмыса тарту (сотталан адамды зіні негізгі жмысынан тыс оамды пайдалы ебекке тарту);

—ебекпен тзету жмысы (сотталан адам сотта белгіленген мерзімде зіні жмыс орнында ебек етіп тейді);

—бас бостандыын шектеу (сотталушыны арнайы орында, оамнан оашаламай стау);

—ттындау (сотталушыны оамнан ата трде оашалау);

—скери тртіп блімінде стау (скери ылмыс жасааны шін олданылады);

—бас бостандыынан айыру (сотталушыны оамнан оашалау, тзету колониясына, абатыа орналастыру);

—лім жазасы (сирек олданылатын, е ауыр жаза);

—сотталушыны млкін тркілеу (сотталушыны млкін тгелдей немесе оны белгілі бір блігін тлемсіз, мжбрлеу жолымен мемлекет меншігіне алу).

ылмыскерді кінсін жеілдететін жадайлар. Р ылмысты кодексінде, ажетіне арай, ылмыс жасаушыны кінсін жеілдететін жадайлар да арастырылан. Оларды негізгілері мыналар:

— кінлі істеген ылмысыны зардабын зі жойса;

— адам ылмыса отбасы ауырлыны жадайында, тадыр баса салан тауымет салдарынан барса;

— ылмыс лдекімні мжбрлеуінен — орытуынан, материалды жаынан туелді етуінен жасалса;

— ылмыс жбірленушіні шектен асан, жнсіз рекеті салдарынан туан тере толыныс пен тебіреніс стінде жасалса;

— адам адаусызда жасап алан ылмысына шын жректен атты кінсе;

— ылмыс ажетті ораныс кезінде, ылмыскерді стау, бйрыты орындау кезінде жасалса.

Ылмысты жауапкершілікті ауырлататын жадай­лар: Р ылмысты кодексінде, ажетіне арай, ылмыс жасаушыны кінсін ауырлататын жадайлар да арастырылан.

Оларды негізгілері мыналар:

— ылмысты брын ылмыс жасаан адам айталап жасаса;

— ылмысты адамдар тобы йымдасан трде жасаса;

— ылмыс жас балаа, арт адама арсы жне адамны дрменсіз жадайында жасалса;

— ылмысты арты ауыр зардапа келіп сотырса (адам лімі, кп млшердегі баалы заттарды жойылуы т.б.);

— ылмыска балалар немесе психикалы кемтар адам­дар тартылса;

— ылмыс ерекше атыгездікпен, жбірленушіні орлау, оны адірін, арын аяа басу рекеттерімен жасалса;

— ылмыс табиат апаты немесе баса да ттенше жадайды бркемеленіп жасалса;

— ылмыстан оршаан ортага зиян келтірілсе;

— ылмыс адамны уландырыш заттар мен ішімдікті олданан кйінде жасалса;

—ылмыскер ылмыс стінде ерекше белсенділік крсетсе;

— ылмыс от аруды, жарылыш жне техникалы ралдарды пайдаланып жасалса;

— ылмыс ксіби антын бза отырып жасалса;

— ылмыс киім формасын немесе кілеттілікті куландыратын жатты пайдалана отырып жасалса.

ылмыс трпаттары. ылмыс сипатына арай тмендегідей трпаттара жіктеледі:

- адамны жеке басына арсы ылмыс;

- адамны жне азаматты конституция­лы ыы мен бостандыына арсы ылмыс;

- консти­туциялы рылысты негізі мен мемлекет ауіпсіздігіне арсы ылмыс;

- экономикалы ызмет саласындаы ыл­мыс;

- меншікке арсы ылмыс;

- халыты денсаулыына жне адамгершілікке арсы ылмыс;

- скери ылмыстар;

- оамды кауіпсіздік пен оамды тртіпке арсы ылмыстар.

Сабаты орытындылау: таырып бойынша пысытау

Оушыларды баалау:

йге тапсырма беру: § 48

 

Пн:Адам, оам, ы

Сынып:9 б

Саба: 55

Кні:

Таырыбы:орытынды айталау сабаы «ыбзушылы»

Оыту мен трбиелеуді міндеттері:

Білімділік: Оушылардан мегеруге тиісті білім білгерлерін тексеру.

Дамытушылы:Саба барысында оушыларды тарихи танымды ойлау, талдау, салыстырып, орытынды жасау жне абілеттерін дамыту.

Трбиелік:Оушыларды здігімен жмыс істеуге жне жауапкерлікке трбиелеу

Сабаты трі:1)жаа материалды мегеру;2) біліктерін,іскерлік пен дадыларын жетілдіру жне пысытау;3) Алан білімдерін тиімді пайдалану;4)мегерілген материалдарды жйелеу,орытындылау;5)аралас;6)іздену,ой-орытындылау

Сабаты дісі: 1)сра - жауап;2)баяндау;3)гімелесу;4)ізденіс;5)топпен жмыс; 6)проблемалы;7 )ойын сабаы;

рал – жабдытар:оулы

Сабаты барысы:І. йымдастыру кезеі:1)Амандасу;2)Оушыларды сабаа атысу дегейін анытау;3)Ынта-зейіндерін сабаа аудару;