ІІ. й тапсырмасын срау: ткен таырып бойынша й тапсырмасын тексеру

ІІІ. Жаа сабаты тсіндіру жне саба жоспары:

Мдениеттілік—оамды рылыс, ас ішер алдында, ол жуудан бастап, адамзатты аылы мен ойыны биігіне дейін амтитын ке ым.

Мдениетті болу — е алдымен, адам оамы жасаан рухани байлы — ылым негізін игерумен тыныз байланысты.

Мдениеттілік адамны оамды ортада зін стауынан, рекетінен, трбиесінен крініп трады. Мдениетті адамны жасы асиеттеріні бірі — сыпайылы. Сыпайылы — адамдарды рметтеуден, адамгершілік атынастардан трады. згелерді сыйлау, олара депті ілтипат білдіру зін мдениеттімін деп есептейтін р адама тн асиет болуы керек. Мдениеттілікті таы бір белгісі — арапайымдылы, кішіпейілдік. Мдениетті адам орынсыз матанбайды, з абілетін асыра баалаудан аула болады, басалардан йренуге намыстанбайды.

Жеке адамны мдениеттілік крсеткіші. Адамны мдениеттілігі — оны зін стауынан, сзінен, рекетінен, жріс-трысынан, зата, адамдара атысты кзарастарынан крінеді. Жеке адам мдениетіні лшемдеріне адам міріні барлы жаы — ебекке, оам мддесіне атысты станымы, баса адамдармен арым-атынас мдениеті, зін стауы, киінуі, жмыстан бос уаытында немен шылданатыны кіреді.

Адамны жеке бас мдениеттілігі оны зіне оятын талабына байланысты. Ол адамны ызмет бабында з станымында тра білуінен, трлі кімшілік ысыма арамастан шындыты орай білуінен, иын жадайларда моральды дрыс тадау жасай білуінен крінеді. Шыншыл жне адал адам з арына, намысына нсан келтіретін рекеттер жасамайды. Сондытан ол барлы жадайда да станымды, адал алпынан айнымайды.

Шыншылды дегеніміз — мдениетті адамны ішкі дниесіні семдігі мен мейірбандыыны крсеткіші ана емес, ол философиялы жне эстетикалык санат. Орыс суретшісі И.Е. Репин: "Слулы — шындыта", — деп жазан екен.

Мдениетті адам біреуді киіміндегі даты кріп, ол жнінде жан-жаа естірте жариялап айтпайды, оны ешкім елемейтіндей етіп айтады. Жолдасыны андай да болсын кемшіліктері жнінде, оан жеке жерде айтады. Егер мдениетті адам кпшілік алдында біреуді сынаса, жолдасты шын пейілмен, адамны ателігін тзеуге тілектестік трыдан айтады. Мдениетті адам тртіпті, йымшыл жне стамды, оан длдік жне жинаылы сияты баалы асиеттер де тн. Тртіпті адамдара зін-зі тексеру, стамдылы, жым алдын­даы борыштылыты сезіну тн. Ткаппарлы, ата-марлы, менмендік, дандайсу, матаншаты, зін-зі дріптеуге тырысу сияты дрекі ылытар мдениетті адама млдем жат.

Сыпайы адамны жанында адам зін ыайсыз сезінбейді. Олар здерін еркін, табии жадайда стайды. Мдениетті адамны мінезіндегі таы бір маызды нрсе — ол айналадаы адамдара айырымды келеді.

оам мірі те крделі. Онда адамдар арасындаы атыыстар жиі шырасып жатады. Ол атыыс-тарды кбі оамды жмыс бабымен, ндірістік масаттар кздеген кзарастарды келіспеушілігінен немесе ебекке атысты даулардан шындауы ммкін. Пікірталастарды кейбіреулері тлааралы атыыстара ласып кету жадайлары да аз болмайды. Мндайда адамны зін стай білуіні маызы ерекше. йткені, жауапты ызметкерлерді бір ммілеге келуі ндіріс шін тиімді.

Адамны мдениеттілігі оны сырты пішінінен де крінеді. Мдениетті адамны киімінде аса кзге тсерліктей огашты болмайды, ол кербездерді киіміне де самайды. Абай нанбайлы: "Адам баласына жыртысыз, кірсіз, сыпайы киініп, м ол киімін былап, былжыратып кимей, таза кимек дрыс іс" деп йреткен.

здігінен білім алу. Білім — таусылмайтын байлы. Адамны тірнектеп жинаан білімі — оны ешкім тартып алмайтын меншігі.

Елімізде замана ажетті мамандытар беретін оу орындары кп. Дарынды студенттерді біратары білім алуа шетелдерге жіберіледі. Біртекті мектептерді орнына лицей, колледж, гимназиялар, жеке меншік, авторлы мектептер дниеге келді.

Жастарда ылымны трлі саласына деген ызыушылы, оны тере білуге деген лшыныс болуы керек.

Адамны абілеті білімні бір саласын ана емес, оны бірнеше саласын, соларды ішінде бір-бірімен байланысы жотарьш да мегеріп алуа ммкіндік береді. алым, аартушы Шоан Улиханов оамды, саяси, ылыми ызметтерін атар жргізіп, философия жне дебиетпен айналысан. зі географ, этнограф, тарихшы, саяхатшы, суретші бола тра, міріні соы кніне дейін здігінен білім алуа деген штарлыын жоймаан. з халыны мдени жетістіктері мен ерекшелігін зге тілде жазу арылы паш еткен.

ылым мен нерді бірнеше саласын атар мегерген мдениет айраткерлері рашанда болтан, азір де аз емес. аныш Стбаев, Евней Букетов сияты аза академиктері бір-бірінен алыс жатан техникалы ылымдарды гуманитарлы салалардаы тере білімімен штастырды. Алашорда айраткерлеріні кбі жан-жаты білімді адамдар болтан. Мысал шін алса, Ахмет Байтрсыновты зі аын, аудармашы, дебиет зерттеушісі, лингвист, педагог, саясатшы ретінде осы салаларды брінен айтулы ебектер жазып алдырды.

"Білімдіден шыан сз, талаптыа болсын кез", — деп Абай айтандай, білімділерді айтан ойларыны, йтеуір бір талапты жаса кез боларына еш кмнданбауы керек. "Білімді лсе — аазда аты алады, нерлі лсе — істеген заты алады". азіргі рпаты здігінен білім алуа мтылысы уанарлы. Олар бірнеше тілдерді, компьютерді мегеріп, жаа білім салаларын йренуге талпынып жр.

Білімді мірлік практикада олдана білу. Бізді оамымыз тарихта брын болмаан дегейде ылыми білімді рістете тсуді, оны мірлік практикада олдана білуді талап етеді. ылым мен техниканы дамытып, оларды жаалытары мен жетістіктерін ндірісте олдану тек алымдар мен мамандарды лесіндегі ана іс емес, баршаны ісі. Бір айта кетерлік жайт, тек жаратылыстану мен техникалы ылымдар ана маызды деуге болмайды. оамны даму рдісінде оамды ылымдар да — саясаттану, философия, леуметтану, ык, тарих, психология — зіндік рл атарады.

Бекіту кезеі:

1. Адамны мдениеттілігі неден крінеді деп ойлайсыздар?

2. Жеке адамны мдениеттілік лшемдері ретінде нелерді алуа болады?

3. здігінен білім алуды дістері андай?

Сабаты орытындылау: таырып бойынша пысытау

Оушыларды баалау:

йге тапсырма беру: § 54

 

Пн:Адам, оам, ы

Сынып:9 б

Саба: 63

Кні:

Таырыбы:Адамдарды арым – атынасы

Оыту мен трбиелеуді міндеттері:

Білімділік: Оушылара Адамдарды арым – атынасытуралы жйелі білім беру

Дамытушылы:Саба барысында оушыларды тарихи танымды ойлау, талдау, салыстырып, орытынды жасау жне абілеттерін дамыту.

Трбиелік:Оушыларды здігімен жмыс істеуге жне жауапкерлікке трбиелеу

Сабаты трі:1)жаа материалды мегеру;2) біліктерін,іскерлік пен дадыларын жетілдіру жне пысытау;3) Алан білімдерін тиімді пайдалану;4)мегерілген материалдарды жйелеу,орытындылау;5)аралас;6)іздену,ой-орытындылау

Сабаты дісі: 1)сра - жауап;2)баяндау;3)гімелесу;4)ізденіс;5)топпен жмыс; 6)проблемалы;7 )ойын сабаы;

рал – жабдытар:оулы

Сабаты барысы:І. йымдастыру кезеі:1)Амандасу;2)Оушыларды сабаа атысу дегейін анытау;3)Ынта-зейіндерін сабаа аудару;