ІІ. й тапсырмасын срау: ткен таырып бойынша й тапсырмасын тексеру
ІІІ. Жаа сабаты тсіндіру жне саба жоспары:
Сйлеу мдениеті. Адамдарды бір-бірімен арым-атынас ралдарыны ішіндегі мірде ке олданы-латыны жне аса маыздысы — тіл. Сондытан адамдар арасындаы атынас мдениеті туралы айта отырып, сйлеу мдениетіне сопай кету ммкін емес.
Сйлеу мдениеті дегеніміз — оамды даму рдісінде алыптасан деби тілді ауызша жне жазбаша нормаларын мегеріп, тілдіц мнерлеуші ралдарын пайдаланып, дидарласуды трлі жадайларында сз олдануды солара сйкес масаттары мен мазмзын іріктей ала отырып, ойды тиянаты жеткізу ережелеріні жиынтыы.
Сйлеу мдениеті, негізінен, ресми келіссздер жргізу, ндірістік мселелерді шешу рдісінде олданылатын жалпыадамзатты дегейде абылданан, алыптасан ережелерден трады. Оларды негізгі аидаларына айтылар ойды длдігі, ріптесті абылдауына сыйымдылыы жне сыпайы жеткізілуі жатады. Тіл мен ойды, ой мен рекетті арасында тыыз байланыс бар.
Тіл аны болмаса, ой аны емес деген сз. Тіл — ойды айнасы. Тілдегі сауатсызды — адамны жалпы сауатсыздыыны, мдениеті тмендігіні крінісі, рухани байлыыны лсіздігі.
Сз дебі — дидарласушыларды тіл арылы апарат алмасуын жзеге асыру шін, оларды леуметтік рлдері мен рлдік трыларына жне гімені ресми немесе ресми еместігіне сай тадалып алынан сарында арым-атынасты траты формулалар жйесі. Сз дебі оамды санаа сіісті болып алан аидалардан трады жне арым-атынасты тіркеу рлін атарады.
оамды іс жргізуге ресми аратпа сздерді коммунистік билік жылдарында мытыла бастаан, біра халыты ежелгі жздесу рдістерінде болан трлері айта енгізіле бастады.
Адамдарды бірлескен оамды ызметінде аса жиі шырасатын аратпа сздерге мыналар: ер адама атысты — мырза, йел адама атысты — ханым, ыздара — бикеш деп сйлеу абылданан. Дниежзілік адамзат ауымдастыында абылданан аратпа сздеріні нсалары ресми деп алыптары ретінде оамды сипаттаы шараларды атару рдістеріні барлыында олданылады.
ндірістік мселелерге байланысты арым-атынаста дидарласушыа араанда жасты лкендігі немесе онымен брыннан етене таныстыты, тіпті достыты болуы "сенге" кшіп алуа себеп бола алмайды. Егде малімні жоары сынып оушысымен немесе арт профессорды тменгі курсты студентімен "сен"мен сйлесуге аысы жо.
"Сіз"-атынаса себеп болатын жадайлар мыналар:
—адресант пен адресатты бейтаныстыы, шала таныстыы, алыстыы;
—атынаса зек болып отыран гімені ресми сипаты;
— дидарласушыларды атаратын рлдеріні трысы.
Тіл стильдеріні жіктелуі. Сз жзінде атынас жасаан адам ріптесіне ойын белгілі бір стильді олданып жеткізеді. Кез келген тілді олданып ойды жеткізу, алдымен, екі стильге ажыратылады. Олар — ресми жне бейресми стильдер.
Ресми стиль дегеніміз — ндірістік тапсырманы орындауа байланысты оамдык сипаттаы ызметті атару рдісінде арым-атынаста олданылатын сз саптау ережелері мен реттіліктерді жиынтыы.
Ресми стиль з кезегінде шке жіктеледі:
а) саяси-публицистикалы стиль;
) іс жргізу стилі;
б) ылыми стиль.
Кез келген адам, ресми апаратты соз арылы бергенде, сз саптауды аталан ш стиліні бірін станады. Апаратты сипатына арай, ресми сз саптау стилін ата сатап отыру сйлеу мдениетіні крсеткіші болып табылады.
ылыми шыармалар, зерттеулер, диссертациялар, монографиялар, ылыми журналдарда жарияланатын маалалар ылыми стильде жазылады. р ылымны зіне тн терминологиясы, сз олдану тртіптері болады.
Бейресми стиль. Бейресми стиль деп адамдардьщ оамдык ндірістік ебектен тыс, трмыс, демалыс жадай-ларында сз олдану реттіліктеріні жиынтьнын айтамыз.
Ресми стильде сйлеу мен бейресми стильде сйлеуді айырмасы — алдынысы оамды баылауда болатын болса, кейнгісі ресми органдарды баылауынан тыс, адамдарды з еркімен сз олданысы жасалуынан крінеді.
Сратар мен тапсырмалар
1.Тілді стильдерге ажыратылуы деген не?
2.Ресми стильдерді андай трлері болады?
Сабаты орытындылау: таырып бойынша пысытау
Оушыларды баалау:
йге тапсырма беру: § 57
| Пн:Адам, оам, ы | Сынып:9 б | Саба: 66 | Кні: |
Таырыбы: арым – атынастаы демократиялы
Оыту мен трбиелеуді міндеттері:
Білімділік: Оушылара арым – атынастаы демократиялытуралы жйелі білім беру
Дамытушылы:Саба барысында оушыларды тарихи танымды ойлау, талдау, салыстырып, орытынды жасау жне абілеттерін дамыту.
Трбиелік:Оушыларды здігімен жмыс істеуге жне жауапкерлікке трбиелеу
Сабаты трі:1)жаа материалды мегеру;2) біліктерін,іскерлік пен дадыларын жетілдіру жне пысытау;3) Алан білімдерін тиімді пайдалану;4)мегерілген материалдарды жйелеу,орытындылау;5)аралас;6)іздену,ой-орытындылау
Сабаты дісі: 1)сра - жауап;2)баяндау;3)гімелесу;4)ізденіс;5)топпен жмыс; 6)проблемалы;7 )ойын сабаы;
рал – жабдытар:оулы
Сабаты барысы:І. йымдастыру кезеі:1)Амандасу;2)Оушыларды сабаа атысу дегейін анытау;3)Ынта-зейіндерін сабаа аудару;