Б) Таырыпты жне орытынды баылау жмыстары

Ал таырып оылан со таырыпты баылау жмысы орындалады. орытынды баылау жмыстары ірі тараулардь соында жргізіледі.

Осы ралда жинаталан жмыстар оушы білімін бадарлама талабына сйкес ш дегейде тексеруге ммкідік береді.

1-дегей. Оу материалын айталап айтуы.

2-дегей.Білімі мен дадысын оу процесінен белгілі жадайларды тсіндіруге олдануы.

3-дегей.Білімі мен дадысын оу процесінен таныс емес жадайларды тсіндіруге олдануы.

Осы жйемен растырылан таырыпты жне орытынды баылау жмыстарынан нтижесінде физикадан е негізгі білім элементтері мынадай трт баытта тексеріледі.

I. Физикалы шамаларды білу:

1) шамаларды анытамасы;

2) олардь шартты белгіленуі;

3) есептеу формуласы;

4) формулаа кіретін шамаларды зара байланысы;

5) физикалы шаманы лшем бірлігі;

6) физикалы шамаларды лшеу тсілдері.

II. Физика заын білуі:

1) заыны тжырымдамасы;

2) заны математикалы жазылуы, оларды зара байланысы;

3) формулаа кіретін шамалардь зара байланысын графикте бейнелеу;

4) зань олданылу шегі.

III. Физикалы байланыс формуласын білуі:

1) формуланы математикалы жазылуы;

2) формулаа кіретін коэффициентті физикалык маынасы, оны бірлігі;

3) формулаа кіретін шамалардь зара байланысы;

4) формулаа кіретін шамаларды зара байланысын графикте кескіндеу.

IV. Физикалы кбылыстарды білуі:

1) кбылысты физикалы мні;

2) былысты туу шарты;

3) былысты тсіндіретін теория;

4) былысты ту шартын теория негізінде тсіндіру;

5) теорияны олданылу шегі.

Баылау жмыстарыны орытындысын осы крсетілгендей баыттарда жеке білім элементтері бойынша тексеру р оушыны білімін таырып бойынша есепке алып отыру ммкіндігін туызады.

Оушыларды білімдерін, іскерліктері мен дадыларын тексеру – оу процесіні те маызды, рамдас блігі болып табылады жне білім берудегі жетістіктер кбіне осыларды дрыс жргізуге байланысты болады. Тексеру арылы оушыларды білімдері мен іскерліктеріндегі артышылытары мен кемшіліктерді анытап,соны негізінде білім беру процесін жргізуге болады. Дрыс жргізілген тексеру оушыларды оудаы ауыртплытарын азайтып,оларды оу материалыны бастысын ажырата білуге баыттайды жне оылатын материалды талдай алуа йретеді.

Тексеру арылы оушыларды білімдері алыптасып ана оймай, натылана тседі: физика мен бірге баса пндер оушылар тарапынан жоары дрежеде жйеге келтіріледі.

Білімдерді тексеру – бкіл саба бойындаы малім мен оушы арасындаы байланыстырушы рал болып табылады. Тексеруді оу процесіндегі масаты мен маызына, тсілдеріне байланысты ол трлі ызметтердіатаруы ммкін:

1. баыттыу ызметі;

2. талдау ызметі;

3. білім беру ызметі

4. трбие беру ызметі;

5. дамыту ызметі;

6. баылау ызметі;

Физика пні бойынша оушыларды білімдері мен іскерліктерін тексеруді негізгі тсілдері мыналар:

1.ауызша тексеру;

2.жазбаша тексеру;

3.практикалы тексеру;

4.графиктік тексеру;

Кейде соы дісті алдыы 2 дістерге осып, тексеруді 3 дісін бліп арастырады: жазбаша, ауызшы жне практикалы.

Алайда физика курсында физикалы шамаларды арасындаы туелділік графиктерін ои білу жне сол графиктерді сала алуына кп кіл бледі,сондытан физика пні шін графиктік діс ажетті болып табылады.

Тексеруді негізгі трлері мыналар:

1.кнделікті(аымдаы)тексеру;

2.таырыпты тексеру;

3.орытынды тексеру;

Таырыпты тексеру орытынды тексеруді бір трі болып табылады,йткені орытындыны таырып, блім, тосандаы бірнешще таырыптар бойыншы шыаруа болады. Жылды емтихандар да осыан жатады. Сондытан тексеруді 2-трін бліп арастырады: аымды жне орытынды тексеру.

Физика бойынша оушыларды білімдері мен іскерліктерін тексеруді негізгі ызметтері мен оларды оу процесіндегі рлдерін арастырайы.

Тексеруді баыттау ызметіні нтижелері малімге оушыларды іс-рекеттерін оларды білімдеріндегі кемшіліктердегі жою шін жне оу материалын одан рі жетілдіре оыту шін баыттауа ммкіндік береді.

Оушыларды оып йренілетін материалдарды басты бліктерін ажырата білу жне оларды назарын негігі сратара аудару шін малім материалды тсіндіру кезінде міндетті трде оушылара сра ояды. Оыту процесін ай трде туіне рмастан оушылара жауаптары сабаты негізгі масатын амт итын сратар оюы тиіс.Мнда да тексеруді баыттау ызметі крініс табады,йткені ол бір жаынан, оушыларды негізгі материалды ажыратуа баыттасы, екінші жаынан малім р сабата осы негізгі материалдды оушыларды алай мегергендігі жайлы млмет алады.

Жаа материалды игеру кезінде тексеруді негізгі ызметі – білім беру(оыту)болып табылады. Мнда тексеру арылы білім беру жргізіледі, яни оушы жаа білімдер мен дадыларды мегереді. Тексеру тапсырмаларын орындауды зі оыту процесі болып табылады: йткені ол оушыа тапсырманы мтінінен жаа млімет береді; не брын алыптасан білімін жаа жоары дрежеге ктеруге ммкіндік береді; не оушыны бойында роционалды оу ебегіні іскерліктерін алыптастырады, яни оулыпен,анытамалыпен жмыс істеуді йренеді.

Материалды айталап жне білімдерді бекіту шін ткізілетін тексеруді нтижесінде білім мен іскерлік, дадылар алыптасып ана оймай аныталып ныая тседі; білімдері,танымды кз-арастары кеейеді. Оушылардыі зіндік жне баылау жмыстарын орындау кезінде баылау ызметіні ролі артады. Мнда тексеру арылы білім,іскерлік,дадыларды оушыларды бойында аншалыты алыптасанын анытайды.Бл ызметті басты масаты – объективті трде оушыларды білімдері мен іскерлік,абілеттерін анытау.

Егер тексеру арылы білімдер мен кемшіліктерді анытаумен атар, білім сапасыны жасы немесе нашар болуыны себептерін анытаса, онда бл жадайда тексеруді диагностикалы(талдау) ызметі жзеге асады. Тексеруді диогностикалы баытын кшейту шін тапсырмалыр дайындауда алдымен оушыларды білімдеріндегі артышалытар мен кемшіліктер себептері жайлы наты болжамдар келтірілуі тиіс. Диагностикалы тапсырмалар малімге оушыларды білімдеріндегі кемшіліктерді натыра анытауа жне оларды білім дрежесін ктеру шін жасайтын з ебюегін белгілі бір масата сай жргізуіне ммкіндік береді.Оушыларды біліміні жетілуі тек оу материалыны клеміне ана емес, сонымен атар олардым интелектуалды іскерліктеріне де туелді (жалпылама жасау, орытындылар шыару, анализ жасау,синтездеу, натылау іскерліктеріналыптастыру, бір сзбен айтанда з біліміні орын олдана білу) ал кез келгентексеру оушыны з білімдерін олдана білу іскерліктерін алыптстыруа ммкіндік береді, бл оушыларды ойлау абілеттеріні дамуын арттыра тседі.

Бл жадайда тексеруді жетілдіру (дамыту) ызметі крініс табады. Мысалы, физикалы былыстарды йреніп – игерілген ымдар, задар, теориялар негізінде тсіндіру; згертілген жаа жадайларда з білімдерін олдана білу іскерліктерін тексеру осы іскерліктерді алыптасуын анытаумен атар, сол алыптасан білімдер мен дадыларын з бетінше олдануа; з тсінігін алыптастыруа ммкіндік береді. Тексеру барысында оушылардым ойлау абілетін жетілдіру мні де осыда жатыр.

Тексруді трбиелік ызметі оушыларды здеріні оу жетістіктері жайлы алашы, рі маызды есепберуіні трі болып табылады. Тексеру барысында оушы малім жне сыныптас рбыларын алдында зіні оудаы нтижелерін жнінде млімет бюереді. Оны жетістіктері кемшіліктеріні нтижелері жалпы кзарасты бааа ие болады. Оушыны жауабы, оны білімі, оуа деген ыыласы оны сыныпта оушылар тобыны арасындаы орнын; оан деген оущыларды, малімдерді кзарасын анытайды жне мны зі лкен трбиелік мнге ие.

Білім беру нтижелеріні анытауды кнделікті жне орытынды тексеру тсілдерін олданылуы ммкн, алайда ол кбіне жеке жне фронтальді трде сратар ою арылы жргізіледі.

Кнделікті тексеруде есепьтерді шыару (татада жне жеке дара),яни жазбаша тексеруге кп кіл бледі. Оыту рдісінде білім сапасын анытау шін оушыларды алан біліміні млшерін анытап, тексеру мен баалау, нтижесін саралау е маызхды роль атарады.

Біра азіргі тада оларды алан біліміні млшерін анытау, баалау шін ртрлі тсілдермен атар р трлі критерийлер олданылады. Бгінгі кні білім беру мен оушыларды алан білім дегейін айындап тексеру, саралауда зекті мселелерді бірі – жаа технглогиялы дістерді олдану.

Бл трыда азастанды білім беру жйесінде білімді тексеруді тестікрейтингтік жйесі ке клемде олданыс табуда.