АНАТТЫ СЗДЕРДI ТРБИЕЛIК МНI 10 страница

Кркем адамды осы сзбен тееуге болады.

«ЦЕЗАРЬДЫ СIКТIСI СЕЗIКТЕН ТЫС БОЛУЫ ТИIС» - Ежелгi Римде р жыл сайын тек ана йелдерге арналан мереке тiп тратын. Б.э.д. 62 жылы осындай мереке Ю.Цезарьды жбайы Помпеяны йiнде туге тиiс болатын. Бл жиына йелше киiнген Публий Клодий де атысады. Осы ылыы шiн ол сота тартылды. Бл жадай Цезарьды беделiне нсан келтiргендiктен, ол йелiнен айрылысуа мжбр болды.

Публий Клодийдi соты болып жатан кезде, Цезарьге: - Сiз йелiізбен неге ажырастыыз, - дегенде. – «Цезарьды сйiктiсi сезiктен тыс болуы тиiс», - деп жауап берген екен.

Юлийдi бл сзi аты згертiлiп олданыла бередi.

ШЕМЯК СОТЫ - «дiлетсiз сот» деген маынада олданылады. 1453 жылдары князь Дмитрий Шемяк тсындаы феодалды сотты дiл емес екенi туралы сол кездегi олжазбаларда кездеседi.

«ШЕБЕР IШIНДЕГI КЕПIЛДIК» (Круговая порука) - ауым шаруаларыны кiмет алдындаы мiндеттерiн жйесi осылай аталан. Яни, рбiр ауымны мшелерi сол ауымны баса мшелерiнi iстерi шiн жауапты болады.

Бл ым азiр жазадан орыан, сйтiп зiнi сыбайластарын орауа мжбр болан адамдар туралы айтанда олданылады.

ШЕРЛОК ХОЛМС – аылшын жазушысы Конан Дойлды (1859-1930) шытырман оиалы гiмелерiнi кейiпкерi. Ол логикалы талдау жолымен, маызды длелдемелермен де салыстыра отырып ылмыстарды аша бiлген.

Оны есiмiмен жасы iзкесушiлердi тееймiз.

«ШЕТ ТIЛI - МIР КРЕСI РАЛЫ» - К.Маркстi сзi. Марксизм -ленинизм классиктерi шетiнен полиглот болды. Ол немiс, аылшын, француз, орыс, испан, итальян, румын, грек, латын, санскрит жне ертедегi роман-герман тiлдерi бiлген.

Ф.Энгельс немiс, аылшын, француз, поляк, итальян, испан, серб, португал, норвеж, парсы, румын, болгар, гот, ирланд, грек,латын,санскрит тiлдерiн, ал В.И.Ленин немiс, француз, аылшын, поляк, итальян, чех, швед, грек, латын жне ескi славян тiлдерiн бiлген.

ШЕХЕРЕЗАДА - парсы патшасы Шахрияра мы бiр тн бойы ертегi айтып беру арылы зіні мірін зартып отыран йел бейнесi.

«ШЫБЫНДЫ ПIЛДЕЙ ОРУ» (Из мухи делать слона) - «тймедейдi тйедей етiп крсету» деген маынада олданылады. Алаш грек жазушысы Лукианны (б.э. III .) сатиралы шыармасында кездестi.

«ШЫЫС ЖЛДЫЗДАРЫ» – классикалы парсы поэзиясыны кiлдерiн осылай атаймыз. Олар: бiлхасан Рудаки, Омар Хайям, Руми Жлалддин, Сагди Мсмихеддин, Хафиз Шмсиддин Мухаммад, Жми бдiрахман.

«ШЫДАМДЫ БОЛСА, КАЗАК, АТАМАН БОЛАСЫ» (Терпи, казак, атаманом будешь) - орыс халыны маалы. «иындытара шыдамды болса, мiрде кп нрсеге олы жетедi» деген маынада олданылатын анатты сз.

«ШЫН МНIНДЕГI ЛЫ АДАМ» - Ф.Энгельс I Петрдi тарихи кызметiне сипаттама бере келiп, осылай деген болатын.

«IЗГI МIТ МЙIСI» - ндiстана сапара шыан Б.Диас Африканы отстiк жиегiн айналып тiп, ндi мхитына шыты. Алайда экспедиция мшелерi рi арай жзуден бас тартты. рi арай жзуге келiскендер сол жердегі мйiстi «iзгi мiт мйiсi» деп атады, себебi олар дл осы мйiстi ндiстана апатаратын теiз жолы екендiгiне шб келтiрген жо.

«IРI НЕРКСIПТI МБЕБАП ДВИГАТЕЛI»- 1784 жылы Глазго университетiнi лаборанты рi механигi Джемс Уатт бу машинасын ойлап тапты. Бл машинаны кез келген жерде пайдалануа болатындытан, оны осылай атады.

«ЭВРИКА» - бiр кнi Гиерон патша зiне тж жасаушы зергерден алтынны орныНа кмiстi кп осып жiбердi деп манданыпты. Сол iстi аны-аныына жетудi Архимедке тапсырды. Ол кп ебектенсе де, Нэтиже шыара алмады. Бiр кнi Архимед суда шомылып жрген кезiнде, гидростатиканы негiзгi заын тсiнiп, «Эврика» деп айайлап жiбердi, сйтiп з теориясын тексеру шiн йiне кеттi.

«Эврика» деген бейнелi сздi жаалы ашанда, iздегенде, тапанда олданады.

ЭЗОП. ЭЗОП ТIЛI - грек мысалшысы Эзоп (б.э.д. VI асыр) зi л боландытан ойларын ашы айта алмайтын, сондытан мысалдап, аллегориямен келтiруге мжбр болды.

Мысалдап сйлеген адамды «Эзоп тiлiн олданды» деп айтамыз.

ЭСКУЛАП- грек мифологиясы бойынша медицина, дрiгерлiк дайы.

ЮПИТЕР- рим мифологиясы бойынша дайларды дайы. Оны есiмi «зiн-зi кштi санайтын адам» туралы айтанда олданылады.

ЮПИТЕРГЕ КЕШIРIЛЕТIН НРСЕНI БРI, ГIЗГЕ КЕШIРIЛМЕЙДI(QUATT LICET JOV, NON LISET BOVI) - латын мтелi.

«Бiр адама рсат етiлетiн нрсе, баса адама кешiрiлмейдi» деген ымды айту шiн олданылады. Кей жадайда былай деп те айтуа болады: «гiзге кешiрiлетін нрсенi брi, Юпитерге кешiрiлмейдi».

ЮПИТЕР, СЕН ЫЗБАЛАНЫП ТРСЫ, ЯНИ СЕНІКІ ДРЫС ЕМЕС – латын мтелі. «Бекерге ашулананша, наты длелдермен тсіндіру ажет» деген ойды білдіру шін олданылатын бейнелі сз.

ЯНУС- рим мифологиясы бойынша уаытты, р нрсенi басы мен аяыны, кiру жне шыуды дайы. Бейнесiнде екi карсы баыт жаа арап тран екi бас крiнедi. Яни, жастара -алдаы мiрiн, болашаты; арттара - ткен мiрiн мезейдi.

«Екi жздi Янус» деген бейнелi сз «екi жздi адам» деген маынада да олданылады.