Операциялы жйелер

Даму тарихы

ОЖ тарихы жарты асырдай уаытты амтиды. Ол кбінесе есептеуіш аппаратураны жне элементтік базасыны дамуымен байланысты аныталады. Бірінші санды есептеуіш машиналар 40ж. басында пайда болып, операциялы жйелерсіз жмыс істеді, йымдарды есептеу процессіндегі барлы есептері бадарламалаушымен басару пультінен олмен істелінді. 50ж. ортасынан мониторлы жйелер пайда болды, олар тапсырмалар пакетін орындауда операторлар жмысын автоматтандырды. 1965-1975ж. интегральным микросхемалара ту компьютерлерді келесі рпаына жол ашты, оларды кілі IBM/360. Осы кезеде азіргі ОЖ – лерге атысты барлы коцепциялар: мультипрограммалау, мультипроцесстеу, кптерминалды іс-тртіп, виртуальды жад, файлды жйелер, ол жетуді шектеу жне желілік жмыстар жасалды. 60-ж. аяында ARPANET глобальды желісін жасау жмыстары басталды, ол Интернет желісіні аттану нктесі болды. 70-ж. ортасына арай мини-компьютерлер ке тарала басталды. Мини-компьютерлерді архитектурасы мэйнфреймдармен салыстыранда арапайым болды, бл оларды Операциялы жйелерінде де кескінделді. 70-ж. ортасынан бастап UNIX ОЖ-ні олдану компьютерлерді ртрлі типтеріне жеіл трде кше бастады. ОЖ Unix алдымен мини-компьютерлерге жасалан болса да, оны икемділігі, элеганттылыы, уатты функционалды ммкіндіктері жне ашытыы компьютерлерді барлы класстарында орныты позицияда болуына жадай туызды. 80ж. басы операциялы жйе тарихында дербес компьютерлерді пайда болуымен айрыша мнді болды. 80 жылдарда коммуникациялы технологиялара локальды желілер шін негізгі стандарттар: 1980 жылы — Ethernet, 1985 — Token Ring, 80ж. аяында — FDDI абылданды. Бл тменгі дегейдегі желілік ОЖ йлесімділігін, сондай-а желілік адаптер драйверлерімен ОЖ интерфейсін стандарттауды амтамасыз етті. 90ж. басында барлы ОЖ-лар ртекті клиенттер жне серверлермен жмысты олдай алатын абілеті бар желілік ОЖ айналды. Тек ана коммуникациялы есептерді (Cisco Systems компаниясыны IOS жйесі) орындауа арналан мамандандырылан желілік ОЖ-лер пайда болды.. Соы онжылдытар ішінде корпоративтік желілік ОЖ-лерге ерекше кіл блінді, олар шін масштабтауды жоары дрежесі, желілік жмысты олдау, ауіпсіздікті дамыан ралдары, гетерогендік орталыта жмыс істеу ммкіндігі, орталытан кімшілік ету жне басару ралдарыны болуы сипатты.

Ызметтері

Компьютерде орын алатын р рекет, артта тетін ызмет болсын, бадарлама болсын, діріс ретінде теді. Компьютер фон Нейман рылымына негізделген жадайда, процессор бір мезетте тек бір процесті ндей алады. MS-DOS секілді ескі жйелерде бл тосауылды айналып ту шін еш амал жо боландыынан, бларда бір мезгілде тек бір діріс ана те алатын.

Ал осы заманы Операциялы жйелер болса, тіпті жалыз процессорде де бір мезетте бірнеше діріс (бірнеше тапсырманы) орындауды ммкін етеді.

Операциялы жйелер

Операциялы жйе, ыс. ОЖ - компьютерді басаруа арналан жне олданбалы программалармен байланысы бар наты программа. Операциялы жйе – компьютер рылыларыны здіксіз жмыс істеуін йымдастырушы жне трлі командаларды орындауы арылы пайдаланышыны машина жмысын басаруына жеілдік келтіруші жйелік программалар. Оны негізгі ызметі – программаларды бір – бірімен жне сырты рылылармен зара рекетін йымдастыру, оперативті жадты блу, компьютерді жмыс істеу кезіндеате жіберілу сияты трлі оиаларды анытау, дискіні жмыс істеуге дайындау, монитор мен принтерді жмыс істеу режимдерін орнату, пайдаланушыны программасын іске осып, оны орындау т.б.. Яни ОЖ – машина жмысын басаруа толы жеілдік беретін жйе. Ол осы шін арналан иілгіш не атты магниттік дискіге жазылып ойылады. Сондытан ОЖ – ны дискілік операциялы жйе ( ДОЖ, не DOS ) деп те атайды. Дербес компьютерлер шін ке тараган оиерациялы жйелерге МS (РС) DOS, Windows 95, Windows NT,OS/2, UNIX жатады,Дербес компьютерлерлерге арналан операциялы жйелерді барлыы да тек бір адамды болып табылады. Расында да екі адамны бір мезетге бір компьютерде жмыс істеуін елестету иын ой. WINDOWS 95, WINDOWS NT, OS/2, UNIX кп масатты жйелер болып саналады. Кп масаттылы — бір компьютерде бір уаытта атарласа бірнеше есепті шыару ммкіндігі немесе бірнеше рекетті атар атарылып жатуы. Мысалы, Сіз мтін кшіріліп жатан шата ойнап та отыруыыза боладь, йткені бл жмыстарды ртрлі рылылар атарады немесе ол рылыларды жмыс жылдамдыы адамны жылдамдыынан те жоары болып келеді. Кптеген ІВМ - йлесімді компьютерлер дискілік МS DОS операциялы жйесі мен кп терезелі WINDOWS графикалы операциялы жйесін пайдаланады.Операциялы жкелер кптеген функцияларды орыдайды: информацияны дискіге жазу-оуды жзеге асырады, мліметтер сатауды йымдастырады, компьютер рылыларыны зара байланыста жмыс істеуін, барлы олданбалы программалар жмысыны орындалуын амтамасыз етеді. Бл жйе ЭЕМ іске осыланнан кейін иілгіш не атты дискіден алашы жктелетін кещенді программа болып табылады. Белгілі бір осымша ызмет атаруа керекті программалар тобы утилиттер болып табылады. Олара мысал ретінде антивирустік (вирустерге арсы) программаларды, мліметтерді архивтеу (кысу) программаларын, компыотерді: жмыс істеу абілетін (диагностика) тексеретін программаларды (тест ирограммалары) айтуа болады.

Сервистік программалар — рбір адамны операциялы жйемен жмыс істеуін жеілдететін программалар тобы.олданбалы программалар арылы біздер з есептерді шыарамыз. Мндай программалар "осымшалар" (приложения) деп те аталады. олданбалы программалар сан алуан, олара арапайым программадан бастап крделі есептерді шыара алатътн уатты мамандандырылан жйелерді (мтіндік продессор, графикалы редактор, баспаханалы жйелер т.б.), ылыми мселелерге арналан жне жалпы кпшілікке ызмет ету кешендерін де жатызуа болады.