Топыра материалдарынан жасалан бгетті жобасы

АЗАСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖНЕ ЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ОРЫТ АТА АТЫНДАЫ ЫЗЫЛОРДА МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

Инженерлі технологиялы факультет

Су шаруашылыы жне жерге орналастыру» кафедрасы

Курсты жмыс

Таырыбы: «зендік су оймасыны жобасы»

Орындаан: ВРВ-13-1 оу тобыны студенті- А..Жбандыова

Абылдаан: а.ш.. докторы, профессор- А..Шомантаев

Ызылорда, 2016 жыл

МАЗМНЫ

Кіріспе.......................................................................................................................3

І. Негізгі блім. Топыра материалдарынан жасалан бгетіні жобасы........4

1.1 Топыра бгетіні гидравликалы есебі..........................................................7

1.2 Сзгілік есептеулер...........................................................................................9

1.3 Топыраты бгет беткейлеріні орнытылыы мен шгуін есептеу.........11

ІІ. Су жіберуші рылымарды жобалау. Су жіберуші рылымдарды типі мен растыруын тадау......................................................................................17

2.1 Су оймасындаы лі клем дейгейіндегі (КД) белгідегі су жібергішті есептеу.................................................................................................18

2.2 Су оймасындаы деттегі іркілген дегей (ІД) белгісіндегі су жібергішті есептеу.................................................................................................20

ІІІ. Су ашырты имараттарды жобалау...........................................................21

3.1 Тезаарды гидравликалы есебі...................................................................21

3.2 Сурма дыты негізгі лшемдерін анытау...........................................22

3.3 Су кетуші каналды есептеу...........................................................................23

орытынды............................................................................................................24

дебиеттер тізімі...................................................................................................25

 

 

Кіріспе

азіргі кезде рылыс сапасы мен техникалы дегейіні ктерілуіне, су шаруашылы мселелеріні кешенді трде шешілуіне, жер жне су орларын пайдалануды жасартуа лкен мн берілуде.

зендердегі жне мелиоративтік жйелердегі су орларын пайдалану зендік жне жйеішілік гидротехникалы рылымдарды кмегімен жзеге асырылады.

Гидротехникалы рылымдарды жобалаудаы, рудаы жне оларды архитектурасындаы техникалы эстетиканы орыны туралы, гидротехникалы жне мелиоративтік рылыстардаы ылыми-техникалы дамуды негізгі баыттары туралы, рылысты индустрияландыру жне бір ізге салу, жиналмалы конструкцияларды кеінен егізу туралы, игерген білімді гидротехникалы жне гидромелиоративтік рылыстардаы наты міндеттерді шешкенде іс жзінде пайдалану туралы мліметтер мен тсініктерді біле алады.

Курсты жобаны жасау барысында білімгер кешенді жне салалы гидротехникалы рылымдарды жобалау сатыларын жне рбір сатыны дрежесіне сйкес длелдеуді керекті тередігін мегеріп алады.

азіргі заманны су сзілу есептерін, рылымдарды орнытылы жне беріктілік есептерін, оларды су ткізу ммкіншілігін, бьефтерді жаластыру есептерін, зендерді жне тменгі бьефті жайылып згеруін болжауды, гидротехникалы жне гидромелиоративтік рылыстарда пайдаланатын гидротехникалы рылымдарды барлы трлерін жобалау негіздерін, су шаруашылыыны жне гидротехниканы даму тарихын мегеріп білу болып табылады.

Жобаны жасау барысында студенттер жоары дрежелі ксіпкерлікті амтамасыздандыратын дады мен іскерлікке ие болуы тиісті, сонымен атар айтылан дады жне іскерлік студентті гидротехникалы рылымды іздену, жобалау, ру жне пайдалану жмыстарын атаранда оны алдында тран міндеттерді дрыс тсінуді амтамасыздандырады.

Топыра материалдарынан жасалан бгетті жобасы

Топыра материалдарынан жасалан бгеттер – су іріккіш гимараттарды ішіндегі ке тараан типі жне мелиоративтік масаттаы кптеген су тораптарыны рамына кіреді. Топыра материалдарын салу шін жергілікті топыратарды пайдаланады.

Бгетті жатауы мен типін жне оны салу дістерін тадау жобалаудаы е жауапты сратар атарына жатады. Оларды дрыс шешілуі рылысты мерзімі мен нына, сондай – а су торабыны имараттарын пайдалану сенімділігіне серін тигізеді.

Бгетті жатауын топографиялы, геологиялы, гидрогеологиялы, рылыс ауданыны климатты жадайы туралы мліметтер негізінде техника – экономикалы салыстырулар арылы тадайды.

Жатауды тадаанда ескерілетін жадайлар:

- Жатау маында бгет салу шін жеткілікті млшерде жергілікті топыратар жне пайдалы азындыларды материалдарын пайдалану ммкіндіктеріні болуы;

- Жатауда барлы траты жне уаытша имараттарды тиімді топтастыру ммкіндігі;

- Бгет денесіне рылыс кезеінде зен арнасын жоарыдан бгейтін бгет салу ммкіндігі;

- Бгет денесі мен негізіні абысуын дайындау жадайлары;

- Жатау арылы рылыс тімділіктерін жне баса да жобаланып жатан су торабын ойылатын арнайы талаптарды ткізу жадайлары;

- рылыс ауданы мен жергілікті ндірістік базалара келетін жолдарды болуы;

- Бгет жатаулары мен оны жалдарына келетін жол салу ммкіндігі;

- Карьерлерден топыра алу, оны рылыс орнына тасымалдау жне бгет денесіне салу жмыстарыны жадайлары.

- Бгет типін тадау карьерге жаын жерлерде ажетті материалдарды болуы жне пайдалы азбалардан оларды барынша мол пайдалануа байланысты. Біртектес топыра бгеттерін салу шін саздарды пайдаланан жн. Егер саздар болмаан жадайда бгетті су ткізгіш топыратардан салуа болады. Бл жадайда ядро, экран немесе диафрагма сияты сзілуге арсы элементтерді арастыру керек. Су ткізгіш негіздер те алы боланда, бгеттерге экран жне понур ойылады.

Климатты жадайы олайсыз боланда топыра бгеттерін байланыссыз топыратардан салан дрыс.

Сонымен, негізі тастан болмаан жадайда біртектес топыратан бгетке ядролы немесе топыра экранды бгеттерге мн беру керек.

Негізі тас, шы боланда тасты – топыраты жне тасты – шашпалы бгеттер салуа мезейді. Бл жадайда сазды топыратан жасалан сзілуге арсы элементтерді клемі аз болуы керек.

Топыра рылымыны рамы.Бгет бітеу боландытан,арты тасын суларды ткізетін, су оймасын босатуа рылыс барысында тімділікті жіберіп тратын су ашырты рылымдар міндетті трде арастырылады.

Суландыру жне каналдара су беру масатында топыра бгетіні денесіне су жібергіш ондырылады. Оны брыы з топыраына саламыз. Ал арты тасын суларды тастау шін зенні сол жаалауынан су ашырты ашы ор азылады.

Су торабыны рамына кіретін рбір рылымны белгілі нсамен жасалан тлжаты болады. Онда оларды техникалы пайдалану жадайы крсетіледі.

Су торабында ажетті трын, азаматты, мдени, трмысты жне баса ызметтік имараттар мен рылымдар бар.

Топыра бгетіні типі йілмелі, аласа, арыны 15 м-ге дейін, экранды крізсіз.

Негізгі лшемдері:

- Жоары ені, В 8 м;

- Бгетті биіктігі, Нбг 11,5 м;

- Беткейлерді салынуы m1 3, m2 2.

Су ашыртыны типі - орлы;

абыстырыш рылымны типі –сифонды.

Су жібергішті типі – мнаралы.

Жатауды орналасу орнын анытаанда, алдымен жуы шамамен бгет жалыны белгісін табады.

Zжал = ТСД + 1= 368,5+ 1 = 369,5м. (1.1)

Жалды белгісі бойынша зен жаалауыны екі жаыны здеріне сйкес горизонтальдарын табамыз. Осы горизонтальдарды арасынан е тар учаскені тауып, сол жерге бгетті жатауын орнатамыз.

Алдын ала бгетті биіктігін формула арылы анытаймыз:

Нбг =Zжалпы - Zе.е =369,5–358= 11,5м. (1.2)

Бізді жадайымызда Нбг 11,5 м, яни бгетімізді типі аласа.

Топыра бгеттіні клдене имасын растыру.Бгетті клдене имасы трапециялы болуы керек жне лшемдер имаратты кез келген жмыс жадайында бгет денесі мен оны негізіні орнытылыын амтамасыз етуі тиіс.

иманы негізгі элементтеріне жататындар: бгет денесі, жаалаулары мен бекітулері, жоары жне тменгі беткейлер, абыстырыш элементтері мен табаны кріздік жне сзілуге арсы ондырылар.

Топыра бгеті беткейлеріні кескіні. Биік бгеттер шін оларды клемін азайту масатында беткейлерді кескінін сыныты ондыры – берма салу сынылады. Ол биіктік бойынша 10-15 м сайын ені 2-3 м беткейлердегі жазыты ала. Аласа бгеттер шін Нбгет 15 м беткейлер кескінін тіксызыты абылдайды. Жоары беткейді сумен траты трде аныып труына байланысты тменгіге араанда жайпа етіп салады.

Бгетті беткейлері топыра тріне жне бгет биіктігіне байланысты абылданады.

1.1 – кесте

Топыра бгетіні беткейлерді салу коэффициенттері

Беткей аттары Бгетті есептік биіктігі, м
5-ке дейін 5-10 10-15
Бгет денесіні топыраы
  Сазды мды Сазды мды Сазды мды
Жоары 2,5 2,5
Тменгі 1,5 1,75 2,5 1,75
Тменгі крізсіз 1,75 2,75 2,25 2,25

 

Бгет денесіндегі топыраты сзілу коэффициентін Кс = 0,78 м/тулік. 2 – кестеге сйкес бгет денесіні топыраы – таза м. 1- кестеге сйкес табылатыны: жоары беткей m1=3,0 ; m2 = 2,0.

1.2 – кесте

Бгет салудаы р трлі топыратарды сзілу коэффициенттеріні шамалас мндері

 

Топыратар Кс
иыршы тастар, тйіршіктеріні лшемі 4 -7 мм 3,5
Сондай, .... 2мм 3,0
Таза м 1,0 - ,0,1
Саз араласан мды топыра 0,01 – 0,05
мды – сазды топыратар 5*10-3 ... 10 -4
Тыыз саз 10-4 ... 10-7

 

Бгет беткейлерін р трлі факторларды серінен орау шін бекітулер мен жабындар жасалады.

Суды сері (Н) мен жзбе денелерді серінде болатын жоары беткейлерде е кп бекітулер арастырылан. Бекітулерді типі мен конструкциялары рылыс материалдарына, механикалы ралдара (НжЕ 2.06.05 – 84), (12,136 – 137 – беттер) сйкес белгіленеді. Бекіту материалдары тасты, темірбетонды, бетонды, асфальт – бетонды , биологиялы жне таы сол сияты болуы ммкін. Курсты тапсырмаларда бекіту типі беріледі.

Жоары беткейді бекіту алыдыын биіктікке айнымалы ылып жасайды. Бекітуді максималды алыдыын толын сер ететін аймата жне белгілерден тмен жасайды. Онан рі жалына дейін жеіл бекітулер ойылады. Негізгі бекітуді тменгі шекарасы КД-ден тмен осы дегей жадайына сйкес. Толынны екі есе биіктігіне те тередікке белгіленеді.

Желді, жабыр жне еріген ар суларыны серінен орану шін тменгі беткейде майда тастан немесе иыршы тастан жасалан алыдыы 0,2 м жеіл жабындар жасайды. Тегіс шым тсеп немесе шп егіп, сімдікті топыратар тсейді.

Бгет жалын растыру, оны лшемдері жне топыра бгетіні белгісі.Топыра материалдарынан бгет жобалаудаы негізгі сратарды бірі – орныты рі экономикалы тиімді имасын анытау. Клдене иманы лшемі бгетті типіне, оны биіктігіне , негіз денесіні топыраыны сипатына, сондай – а рылыс жне пайдалану жадайына байланысты.

Бгетті жалын салу жмыстарын жргізуді, оны пайдалану жадайына байланысты растырады. Жалды енін жолды категориясына байланысты, біра 4,5 м- ден аз ылмай абылдайды.

1.3– кесте

Автомобиль жолдарыны клдене ималарыны негізгі параметрлері

 

Жолдар категориясы Ені,м
Жретін блігі (А) Жол жаалауы (Б) Тселген топыра
ІІ 7,5 3,75
ІІІ 7,0 2,5
І 6,0 2,0
4,5 1,75