Суашырты имараттарды типін тадау

Су ашырты имараттар тасынны арты суын су оймасын толып кетпеу шін ашыртылау,сондай а ажет жадайда жоары бьфтен тменгі бьфке мз жне баса да жзбе заттарды ткізу масатында орналастырылады.

Тйы бгеттерде су ашыртыны бгет денесінен тыс орналастырады. Оларды спа арылы жне автоматты басарылатын су ашыртылар деп бледі.

Басарылатын су ашыртыларда босааны жоары бьфтегі деттегі іркілген дегейден (ІД) тмен саналады. Суаарды ткізілетін тімділік шамасын реттейтін сплармен жабдытайды.

Автоматты су ашыртыларды басармалы су ашыртылара араанда жетістіктері бар: а) пайдалану кезінде тменгі бьфтегі су дегейіні згеруіне баылуды ажет етпейді; б) тасталатын тімділік шамасын реттеуге баылауды ажет етпейді.

Автоматты су ашыртыларда рылымны суаар босаасын жоары бьфтегі деттегі ірікелген дегей (ІД) белгісіне ояды. Су оймасындаы су дегейі ктеріліп, босаа дегейінен асанда су автоматты трде толып, тасиды.

Суашыртыны типі мен конструкциясын тадау рылыс ауданны топогрфиялы жне геологиялы жадайына байланысты жргізіледі. Тасталатын тімділікті шамасы ртрлі нсауларды техника – экономикалы крсеткіштерін салыстыру негізінде аныталады [12,199-208 бет].

Су ашырты имараттарды типін тадаанда, рылысты тімділікті ткізу шін оларды пайдалану ммкіндігін арастыру ажет.

 

 

Сифонды су ашыртыны есебі.Сифонны гидравликалы есебі тмендегідей:берілген есептік тімділік(Qc)шін сифон типі тадалады,сифон бырыны клдене млшерлері,сифондаы ваккум мен жылдамды аныталады.

Тменгі бьефтегі ІД жне ТІД белгілері белгілі боланда,бырдаы аынны тірі имасыны ауданын формула арылы анытайды:

 

=0,95 (3.1)

Мндаы =0,8-тімділік коэффициенті;

Но=Н=Zтід-Zтд,ТБ-дегі,яни жаындау жылдамдыын ескереміз.

 

=0.22 (3.2)

 

Тірі иманы ауданын біле отырып,бырды диаметрін анытаймыз:

 

d= =0.53м (3.3)

 

Cифондаы ваккумді анытау шін арастырылап отыран имадаы жылдамдыты білу керек:

 

d= =0,53м (3.4)

 

Сифонды имаратты жиынтыты кедергі коэффициенті кірер алдындаы дгелектен шыар жеріндегі жне бырды зынды бойындаы кедергі коэффициентерінен трады:

 

=1,9 (3.5)

 

_кіру=0,2-жаймен кіргенде;

 

V_кір= ; (3.6)

 

_дг=0,22-ге те деп абылдаймыз

 

 

_шыу=(1- )²=0,98 (3.7)

 

мндаы: ²;

-су рма дыты тірі имасыны ауданы,м².

 

 

=b*h,м²=10,5 (3.8)

 

мндаы:в-су рма дыты ені,м;

h-су рма дыты тередігі,м.

 

_б= = =0,48 (3.9)

 

мндаы -зынды бойынша кедергі коэффициенті,

n-0,014 боланда 2,18-кесте бойынша абылданады,L-сифон бырыны зындыы,м.

 

Суды атмосфераа шыарардаы шыар имадаы жылдамды формула бойынша аныталады:

 

V_шы= =3,18 (3.10)

 

 

тімділік пен жылдамдыты біле отыра,сифондаф ваккум Бернулли тедеуі бойынша аныталады:

 

В_ак=рсат етілген мн,8-8,5 су бааны м-ге те.

 

Орытынды

 

«зендік су оймасыны жобасы» курсты жмысында зенні берілген жармасыны табии жадайлары шін жеке гидротехникалы рылымдарды конструкциясы жасалады, оларды негізгі лшемдері белгіленеді, су торабыны жалпы рамалы шешімін анытайды. Шешім абылдананда есепті тімдерді алу, каналдар мен жйелерді шгінділерден, мздан жне жзінділерден орау талаптары орындалуы керек.

Гидротехникалы рылымдар жобасын жасау крделі іздену процесі болып табылады. рылымдарды міндеттері мен жауапкершілігіне байланысты оларды жобалау бір немесе екі блімнен трады.

Топыраты бгетті растыру оны клдене пішініні лшемдерін анытаудаы гидравликалы есептер, фильтрациялы жне статикалы есептер, бекіту есептері жне кріз рылыларыны есептері келтіріледі.

Су тастау рылымын жобалаанда, оны конструкциясын негіздейді, оны орналасу орнын анытайды, негізгі элементтеріні лшемдерін анытау шін гидравликалы есептерді, ажет болан жадайда статикалы есептерді орындайды.

Су жібергішті жобалау блімінде конструкциялары негізделеді, лшемдеріні гидравликалы есептері жргізіледі, негізгі элементтерін растыру жнінде сыныстар беріледі.

Гидротехникалы имараттарды пайдалану кезінде оан сер ететіндер:

ауа атмосферасы; сулы орта; толындар; абырша мз; ауа температурасы; атмосфералы жауындар; жел жне борандар; кун радиацияы; сейсмикалы кштер жне басалар. Бдан баса имараттар мен оны негіздеріні арасында зара серлер болады.

 

Пайдаланылан дебиеттер тізімі:

 

1. Волков М.М. и др.Гидротехнические сооружения. – М.:Колос, 1968.

2. Волков М.М. и др. Проектирование гидротехничеких сооружений. – М.: Колос, 1977.

3. Розанов Н.П. Гидротехнические сооружения. – Стройиздат, 1978. – 647с.

4. Лапшенков В.С. и др. Курсовые и дипломные проектирования по гидротехническим сооружениям. – М.: ВО «Агропромиздат»,1989.

5. Шомантаев А.., Жнісов А.Т., Шегенбаев А.Т. Гидротехникалы рылымдар бойынша практикум.- М.: Астана,2013.