КСРО жеріндегі Поляк скері
блімдеріні наты жеке рамы*
1.11.1941
| Блімдер | Офицерлер саны | Унтер офицерлер | атардаы жауынгерлер | Барлыы |
| олбасшылы жне скерді штабы | ||||
| Бузулукте орналасан скерге жинау пункті | ||||
| Тоцк запас орталыы | ||||
| Котлубанка лагері | ||||
| 5 – ші жаяу скер дивизиясы | ||||
| 6 – шы жаяу скер дивизиясы | ||||
| Барлыы |
Сонымен атар 2406 поляк азаматы уаытша жмыстарда пайдаланылды[31]. Алдаы уаытта крылып болан блімдердегі кіші крамдаы олбасшыларды сапасын тексеру жмыстары жргізіліп, ару-жара аланнан кейін жауынгерлерді толы скери дайындытан ткізу ісі кзделген еді. 1941 жылды 12-ыркйегінде В. Андерс Кеес Одаы арулы кштеріні Жоары олбасшылыына жазан хатында Поляк скеріне шаырумен келген жауынгерлерден баса з еркімен келіп осылып жатандарды да атары кбейіп жатанын хабарлап, з еркімен келіп жатандара Кеес Одаы тарапынан жадай жасалуын срады, сонымен атар Поляк скеріне кіруге тілек білдірушілерді саны кбеюіне орай таы жаа дивизия круа келісім беруді тінді. Андерс Англиядан 50 000 адама ажетті киім-кешек жіберілгенін хабарлай отырып, скерді аруландыру ісі туралы Польша скери Бас олбасшылыы АШ жне Англиямен арнайы келісім жргізіп жатандыын да ескертті. Сондытан скерді аруландыру ісі азірше жргізілмейді, сонда да йымдастырылып жатан поляк скеріне кніне 2 – 3 саат скери дайынды жргізіп, баса уаытта Кеес кіметі тапсырмасымен жмыс істеуі туралы сынысын да білдірген [32].
Алайда кеес жаы Поляк скері рамын кбейтетін жаа блімдер ру туралы жоспарламаан болатын. йткені кп санды армияны киім-кешек, азы – тлікпен амтамасыз ету, оларды барлыын скери блімшелерге орналастыру, скери штабтар ру, жоары шенді офицерлерге птер блу жне жасаталып жатан поляк скери блімшелерін ару-жарапен амтамасыз ету сияты крделі мселелерді шешу ажет еді. Осы жадайларды ескере келіп, 3 – арашада КСРО Мемлекеттік ораныс Комитеті « КСРО жеріндегі поляк скері туралы » аулы абылдады. аулы бойынша, Поляк скеріні крамы 30 мы адамнан трады, олардан райсысы 11 мы адамды екі жаяу скер дивизиясы, 5 мы адамды ордаы (запас) полк, 2 мы адамды офицерлер мектебі жасаталады, бір мы адам скерді штабына жне штабты мекемелеріне беріледі. Поляк скерін азы – тлікпен амтамасыз ету, санитарлы ызмет крсету шаралары ызыл Армияны тылдаы блімдеріні алатын млшерімен бірдей болып белгіленді. КСРО кіметі поляк скерлеріні шыындарына жмсалатын аржы ретінде Польша Республикасына 65 млн. сом сімсіз арыз беретін болды. рылыса жмсалатын 5 млн. соммен брынырата Андерс скеріні мтаждарына блінген 5 млн. сом осы аталан аржыны рамына кіреді. Бл арызды Польша Республикасы соыстан кейін 10 жыл бойына алтынмен, американ долларымен немесе тауарлармен тлейді. 6 – арашада Кеес Жоары олбасшылыыны поляк скерін ру ісімен айналысатын кілі генерал А.П. Павлов генерал Андерсті осы аулымен таныстыра отырып, Поляк скері рылатын жерлерге жиналан поляк азаматтарыны аулыда белгіленген 30 мынан арты блігі баса жерлерге траты орналасуа жіберілсін деп хабарлады [33]. Мны зі лагерьлер мен арнаулы оныстардан иналып, ждеп-жадап келген поляктарды таы да баса жерлерге орналасып, брыныдай тапшылы кріп, бейшаралы мірін жаластыру болар еді.
аулыны негізінде кеес кіметінен КСРО жеріндегі поляк скеріне блінген ашалай несие мелшері мынадай болды: азы – тлік пен жем – шпке – 9172,8 сом, киім – кешек пен мліктерге – 13 205,1 сом, ару-жараа – 12 593 сом, байланыс мліктеріне – 446,5 сом, автокліктерге – 54,6 сом, мініс аттарына – 1974 сом, шаруашылы заттарына – 2153,6 сом, дрі-дрмекке – 1015,6 сом, скери-химиялы мліктерге – 602,6 сом, инженерлік – химиялы заттара – 625,6 сом, ветеринарлы жабдыа – 24,2 сом, скери оу ралдарына – 33,6 сом блінді, тасымалдау клік шыындары – 773 сомды рады.Сонымен атар рылыс жмыстарына таы 20 млн. сом керек болды. Осылайша 1941 жылы кеткен шыын клемі 69 млн. сома жетті.
Поляк скеріне кіруге тілек білдірген поляктарды саны баран сайын кбейе берді. Лагерьлер мен арнаулы оныстарда иындыпен мір сріп, шаршаандыына, кзгі-ысы ауа – райыны олайсыздыына арамай атауа жатандарды кп млшері здерін КСРО жерінде жасаталатын поляк блімшелеріні рамына шаырту туралы тініштерін Мскеудегі Польша скери миссиясыны басшысы 3. Бохуш-Шишкоа жолдады. Мселен, шалайда жатан Коми автономиялы кеестік социалистік республикасынан Поляк скеріне баруа ниеттенген 9 000 адамны тініштері абылданып, оны 7 000 адам скер жасаталып жатан блімшелерге жнелтілді. Мндай шаралар Кеес Одаыны поляк азаматтары оныстанан барлы жерінде дерлік жргізіліп жатты.
Орта Азия скери округыны штабы азастанны барлы облыстарыны скери комиссариаттарына Поляк скеріне кіруге ниет білдіргендерді Бузулука жіберу туралы бйры берді. араанды облысыны скери комиссариатыны полковнигі Гончаров Алматы аласындаы скери Штаба жолдаан жедел хатында: Чкалов облысындаы Бузулук аласында Поляк скеріні Штабы з еркімен тініштерін білдірген поляк азаматтарын абылдау жмыстарын бастааны туралы хабарлады [34]. Ал Атбе облысыны скери комиссариатыны 1941 жылы 30 – ыркйек пен 9 – азан аралыында 160 поляк азаматтары з еркімен Бузулуктаы жасаталып жатан поляк армиясына жіберу туралы тініштерін білдіргендігі аза КСР – ы скери Комиссариатына келіп тсті. Осындай тініштер Гурьев, Жамбыл жне баса жерлерден де келіп жатты. Бл з еркімен тініш білдіруші поляк азаматтарыны кбі кеестік ебекпен тзеу лагерьлерінен босап шыандар еді [35]. Осы кезде азастанны барлы облысында дерлік поляк азаматтарын скер атарына шаыру жмыстары ола алынды. 1941 жылы 28 – азанда азастанны скери комиссары генерал Щербакова Поляк скеріні капитаны Казимир Марьянский Алматы, араанды жне Амола облыстарында трып жатан поляк азаматтарына кмек крсету жне Алматы аласында Польша елшілігі мен Поляк скеріні штаб йін ашу, сондай – а азастанда трып жатан поляк азаматтарын скер атарына шаырып, оларды Самаранд аласындаы Поляк блімшесіне жіберу туралы з тінішін білдірді. Осы кні-а Ташкент аласынан Алматыа Поляк елшілігіні кілі Венцек келді. Мндаы кездесуде азастанны барлы облыстарында поляк азаматтарын Поляк скері атарына шаыру жне жергілікті жерлерде Поляк скеріні штаб йлерін ашу туралы сз болды [36]. 1941 жылы араша айыны 20 кні азакстанда поляк армиясын абылдауа 2421 поляк азаматтарыны тініштері абылданып, оларды ішінен 1314 адам Орта Азия скери блімшесіне (САВО) жіберілді [37]. Дегенмен де поляк армиясына скер жинауда аза КСР – ны скери комиссариатында засыз оиалар да етек алды; онда олдарында уаытша куліктері бар поляк азаматтарын ызыл Армия атарына жіберіп, ал баса лт кілдерін (поляктардан баса) поляк армиясына жібергендігі жне мны брі з еркілерімен емес арнайы шакырту арылы іске асып отырандыы млім болды [38].
азастанньщ облысты скери комиссариаттарына 1941 жылды тамыз – араша айларында бірталай тініштер келіп тсті (тмендегі кестелерді караыз):
Поляк скеріне абылдауа тініш білдірген азастандаы поляк азаматтарыны саны жніндегі 20.10.41. млімет*
| Облысты скери комиссариат | тініш бергендер | скерге жіберілгендер |
| Алматы облысы Жамбыл облысы Отстік – азастан обл. ызылорда облысы Гурьев облысы Батыс азастан обл Атбе облысы останай облысы Солтстік – азастан облысы араанды облысы Амола облысы Павлодар облысы Семей облысы Шыыс – азастан облысы | - - - - | - - - - - - - - |
| Барлыы |