Арнайы оныстанушыларды жмыса орналастыру

[54].

КСРО жоары Кеесіні 12 – тамыздаы жарлыы негізінде азастан жеріндегі арнайы оныстарда тран жне айдауда жрген 31 590 адам кешірім алды (тмендегі кестені араыз).

12-тамыздаы аулы бойынша кешірім алан азастан
жерінде айдауда жрген поляк азаматтарыны саны*

Облыстар	Кешірім аландар саны	Баса облыстан келгендер
Ер адамдар	йелдер	Балалар	Барлыы
останай
Атырау					-
Шыыс азастан					-
Семей
ызылорда			-
Жамбыл		-	-
Отстік азастан			-
Амола
араанды			-
Атбе			-
Батыс азастан					-
Солтстік азастан
Алматы
Барлыы

[55].

 

Сондай – а, 12 – тамыздаы жарлы бойынша кешірім алан поляк азаматтары Кеес Одаы жерінде еркін жріп – труа рсат алды, оларды шетелдік азаматтар атарына жатызып, уаытша тлжаттармен амтамасыз ету жмыстары аралды [56]. Польша елшілігі жргізген жмыстар бойынша 1941 – 1942 жылдары поляк азаматтарын есепке алу жмыстары барысында 140 мы поляк азаматтары тлжат алды. Оларды ішінде кбі офицерлерді отбасы мен шенеуліктер болды [57.10б]. Поляк елшілігіні жаттары бойынша, барлы есепке алынан поляк азаматтарыны саны 265 501 адам, соны ішінде РКФСР жерінде – 117 мы (оны 71 мыы – Сібірде), азастанда – 56 мы болды. Кейіннен азастандаы поляк азаматтарыны саны 71 789 адама жетті, ал Орта Азияда – 90 мы адам болды, сонымен атар кптеген поляктар лі есепке алынбаан еді. Мысалы, Абалыта (азастан) 800 поляк отбасы тіпті поляк елшілігінен кмек алма тгілі елшілікті бар екенін де

білмеген [2.128-129бб]. Ал осы кезде Ресейді шалай аудандарында жмыс істеп жрген 80 мы поляк азаматтарына тлжат берілген де жо.

Поляк скерлерін азастан мен Орта Азияа 1942 жылды атарында кшіру жоспарланды. 2 – атар кні Орта Азия скери округыны штабынан азастан Коммунистік партиясы Орталы комитетіні хатшысына, республиканы скери комиссарына 11500 адамнан тратын поляк дивизиясын орналастыру шін атардаы рама шатырлар тігетін жері бар ауа райы жылы ауданды дайындау, дивизия штабындаы 100 адамды, жоары шенді 900 офицерді жне дивизия мектебіндегі 400 унтер – офицердерді птермен амтамасыз ету туралы жеделхат келді. Осы жмыса байланысты Поляк скеріні Бас Штабы азастанны барлы облысты комиссариаттарында з кілдерін таайындады: Отстік азастан облысына – поручик Майковский, Жамбыл облысына – капитан Трояновскй, Солтстік азастан облысына – капитан Яня, останай облысына – капитан Романовский, Павлодар облысына – ротмистр Свенцидский, Семей облысына – поручик Рагин, Атбе облысына – поручик Онешкевич, Шыыс азастан облысына – капитан Кмижановский, Алматы облысына – поручик Гиженовский, араанды облысына – подполковник Яцин, Амола облысына – поручик Щаблицкий жіберілді. Ал Гурьев облысы жне Батыс азастан облыстарына жіберілетін поляк кілдері кейін осымша хабарланатындыы ескертілді [58].

Поляк скерін азастан мен Орта Азияа кшіру басталаннан кейін де кейбір жергілікті скери комиссариаттар скерге шаырылан поляктарды брыныша бузулук, Татищево сияты ескі орындара жіберіп жатты, мны зі де жептуір бейберекеттік туызды. Мысалы, Ташкентке Орта Азия скери штабыны поляк армиясы блімшесіне келіп тскен мліметте з еркілерімен поляк армиясы атарына тініш білдірген 2 879 ерлер мен йелдерді бір кндік тегін жол аысымен амтамасыз етіп, ерлерді Татищева, йелдерді Бузулука жіберу туралы шешім абылдады. Ал сол кезде Павлодар аласындаы скери комиссариат поляк армиясына абылдауа тініш білдірген барлы поляк азаматтарын Бузулук, Тоцк жне Татищев алаларына жіберіп отырды. Ал кейін генерал Андерсті штаб басшысы поляк армиясыны полковнигі Окулицкийді Алматыдаы скери комиссариата жолдаан жедел хатында: « Бузулук, Тоцк жне Татищев жерлеріндегі поляк армиясына ешкім жіберілмесін. з еркімен армия атарына келушілерді барлыы збекстан жеріндегі Фараб бекетіне жіберілсін » деген тініш хаты келді [59].

1942 жылды 3-апанында Орта Азия скери округынан келген телефонограммада азастан поляктарды жасаталып жатан скерге шаыру жмысыны негізгі орындаушысы болып саналатынын, сондытан скерге шаыру міндетіні орындалу барысын округты штабына здіксіз хабарлап тру ажеттігі айтылды [60]. Бл кезде азастанда Поляк скері атарына шаыру жмысы ызу жріп жатан еді. 1942 жылы атар айыны зінде – а Поляк скеріне 114 офицер, 813 унтер – офицер жне 2 341 атардаы жауынгерлер есепке алынды [61]. Сонымен атар азастанда поляк скеріні ызметкерлері мен оларды отбасыларына республика жерлеріндегі жергілікті халыпен бірдей дегейде жеілдіктер жасалып жне талаптарына арай кмектер крсетуге тырысты. Оларды скер атарына шаыру жмыстары да ызыл скердегі дегеймен бірдей болды. Поляк скеріне шаырылан немесе еркімен кіруге тініш бергендерді барлыы жйелі трде есепке алынып, барлы жаттарды рбір облыстаы жергілікті поляк кілдері абылдап алды [62].

Луговая бекетіні скери комиссариатыны ызметкерлері Ішкі істер йымыны кілі Кирпиченкомен бірігіп жргізген жмыстарыны орытындысы бойынша, аталан бекетке кшірілген поляк скери блімшелеріне 1942 жылды 26 – апанына дейін 2 280 адам абылдананы аныталды (тмендегі кестені араыз).