III-тарау. ОРТАЛЫ ЖНЕ ОТСТІК-ШЫЫС 2 страница

29–30 ыркйек айында Мюнхен конференциясы ашылды. Конференция жмысына Гитлер, Муссолини, Даладье жне Чемберлен атысты. Конференцияны кн тртiбiнде «Чехословак мселесi» араланымен, Чехословак президентi Э.Бенеш атыстырылмады. Мюнхен келiсiмi бойынша Судет облысы Германияа берiлдi. Судет облысында 5 млн халы трса, соны 3 млн халы немiстер болатын. Судет облысында Чехословакия нерксiбiнi 40% орналасан едi. Мюнхен келiсiмiнен кейiн Германияны шекарасы Прага аласынан 40 шаырым жерде болды. Мюнхен келiсiмi екiншi дниежзiлiк соысты бастауы болды. Мюнхен келiсiмiнен кейiн Гитлер Венгер сырты iстер министрi Чакимен кездескенде былай деген: «Неслыханное достигнуто. Вы думаете, что я сам полгода назад считал возможным, что Чехословакия будет мне как бы поднесена на блюде ее друзьями? Я не верил, что Англия и Франция вступят в войну, но я был убежден, что Чехословакия должна быть уничтожена военным путем: то, что произошло, может произойти лишь раз в истории». (1939 год. Уроки истории. М., 1990.–144 с.).

Мюнхен келiсiмiнен кейiн Чехословакия жерi екiге блiндi. Чехословакия 1939 жылды 15 наурызына дейiн Екiншi Республика деп аталды. 1938 жылы 5 азан кнi Бенеш биліктен кеттi. Чехословакия президентi болып реакциялы топтарды басшысы Э.Гаха сайланды. кiмет басшысы Р.Беран болды. 1939 жылы наурызды 14 кнi Гаханы Берлинге шаырып Гитлер Чехия мен Моравияны Германияны протектараты деп жариялады. 15 наурызда Германия Чехословакияны толы жаулап алды. 1939 жылы наурыз айыны 21 кнi Гаха лтты жиналысты таратып, елдi билiгiн немiс кiмшiлiгiне ткiздi.

1938 жылы арашаны 2-і кнi Вена арбитраж заынан сйкес, Словакия дербес мемлекет болып жарияланды. Германияны баылауындаы «уырша» Словак мемлекетiн Тисо басарды. Словак жерiне немiс армиясы орналастырылды. 1941 жылы маусым айыны 24-і кнi Словакия КСРО-а соыс жариялады.

Екiншi дниежзiлiк соыс арсаындаы Франция, Англия жне АШ мемлекеттерiнi сынысымен Мюнхен келiстi. Чехословак мемлекетiнi жойылуына байланысты чех жне словак халы здерiнi туелсiздiгiнен айырылды. Чехословак халы 1939–1945 жылдарда фашизмге арсы лт-азатты крес жргiздi.

1939–1945 жылдарда Бенеш басаран Чехословак эмиграциялы кiметi Лондон аласында антигитлерлiк бiрлiк елдерi жаында фашизмге арсы крестi.

Австрия. 1918–1939 жж.

Австрия Республикасыны рылуы.1918 жылы азан айында Австро-Венгриясоыста жеiлдi. Габсбург мрагерлiк империясы мiр сруiн тотатты. Империя лааннан кейiн Орталы Еуропада туелсiз мемлекеттер рылды. Олар: Австрия, Венгрия, Чехословакия, Польша. 1918 жылы азан айыны 30-ы кнi Вена аласында ебекшi халыты атысуымен iрi демонстрация йымдастырылып, халы республиканы жариялануын талап еттi. Социал-демократ партиясыны басшысы Карл Реннер кiмет рды. Уаытша лтты жиналыс (парламент) шаырылып, конституцияны жобасын абылдады. 1918 жылы арашаны 12-і кнi парламент Австрия Республикасыны рыландыын жариялады.

Австрияны экономикалы дамуында дадарыс басталды. Экономикалы дадарыс елде кiметке арсы наразылыты кшейттi. 1920 жылы маусым айында социал-демократ кiметi отставкаа кетуге мжбр болды. 1920 жылы 1 азан айында жаа конституция абылданды. Австрия демократиялы Республика болып жарияланды. Парламент екi палатадан: лтты кеес жне Федералды кеестен рылды. Конститу-ция жалпыа бiрдей сайлау, сз бостандыы, ждан, баспасз жне леуметтiк ытарды жариялады. 1920 жылы 17 азанда парламент сайлауы ттi. Сайлауда негiзгi буржуазиялы христиан-леуметтiк партиясы жеiске жеттi.

Жаа кiметтi реакциялы баыттаы И.Зейпель басарды. Ол алашы кннен бастап фашистiк йымдарды олдап, Австрияны Германияа осуа шаырды. Экономикалы дадарыстан шыу шiн Австрия кiметi лттар лигасынан аржы кмегiн срауа мжбр болды. 1922 жылы азан айында Женева конференциясына атысан елдер Австрияа 650 млн крон заем беруге келiстi. 1922 жылы Австрияда аша реформасы жргiзiлiп, азiргi Австрия ашасы - шиллинг енгiзiлдi. Шет ел капиталыны олдауымен Австрияда капита-лизм уаытша тратану кезеiне ая басты.

1924–1929 жылдарында Австрия экономикасы тратанып, халыты трмыс жадайы жасара бастады. Буржуазия ндiрiстi дамытып, жмысшыларды леуметтiк талаптарын ескерiп, жалаыны сiрдi, трын й мселесiн шеше бастады. Вена аласыны басшысы 1931 жылы трын й салу бадар-ламасын жасап, алада жаадан 45 мы птер салды. Жергiлiктi жерлердi бюджетiне тсетiн арнаулы салытар жйесi енгiзiлдi. Бiра елде реакция мен фашизм ке етек ала бастады. 1927 жылы парламент сайлауы ттi. Сайлауда христиан демократиялы партиясы жеiп, премьер-министр Зейпель кiмет басына келді. Зейпель бастаан кiмет реакция мен фашизмдi олдау саясатын жргiздi. Сырты саясатта Германияны олдап, антисоветтiк саясат станды. 1927 жылы шiлде айында жмысшы табыны реакция мен фашизмге арсы арулы ктерiлiсi болды. арулы ктерiлiстi жеiлiс тапты, 140 адам лiп, 1500 адам жараланды. йтсе де бл реакция мен фашизмге тойтарыс берген алашы лкен соы еді.

Дниежзiлiк экономикалы дадарыс жылдарында Австрияда нерксiп нiмдерiн шыару ысарды. 1929 жылы 462 мы т шойын, 632 мы т болат шыарылса, 1933 жылы 88 мы т шойын, 226 мы т болат ндiрiлдi. 1932 жылы елде 500 мы жмыссыз болды. леуметтiк айшылы кшейiп, халыты трмыс жадайы ауырлады. Австрияда фашизм айтадан кш ала бастады. Фашизм озалысында екi аым болды. Бiрiншiсi, Италияны олдаандар – хеймверлер, екiншi германияны олдаандар – нацистер болды. кiмет басында отыран христиан-демократтар демократияа шабуыл жасай бастады. Мны Австрияны социал-демократтар партиясы олдады. 1929 –1930 жылдарда Шобер кiметi конституцияны згертуге шешiм абылдады. 1929 жылы желтосанда конституцияа згерiстер енгiздi. Сайлауа 20 жастан емес, 21 жаса толан адамдар атыса алатын болды. Президенттi 7 жыла жалпыхалыты сайлау арылы сайлады. Президент парламенттi таратуа, кiметтi парламент келiсiмiнсiз таайындауа ыты болды. Конституция бойынша парламент 3 палатадан трды: лтты кеес жне Федеративтiк кеестен рылса, шiншi палата лтты кеес екi палатаа блiндi. Бiреуi Австрияны жергiлiктi басару кiлдерiнен, екiншiсi мрагерлiк кеес мшелерінен (совет сословий) трды. Жоары палата жер жне сословия кеесі болып айта рылды.

Конституциядаы саяси-леуметтiк ыты баптары ысартылып, демократиялы кешiлiктер шектелдi. 1929–1933 жылдардаы экономикалы дадарыс кезінде Австриядаы е бiр ірі банк «Боденкредитанштальт» банкрот болды. Iрi нерксiп орындары жабылды. Жмысшыларды 53%-ы ысартылды. Донавиц аласындаы «Альпинс Монтангезелль-шафт» металлургия заводы тотатылды. 1932 жылы ааш деу заводтарыны 60% жмыс iстемедi.

1934 жылы апан айында жмысшы табы реакция мен фашизмге арсы арулы ктерiлiстi бастады. атар айында Тирол аласында хеймверлар (фашистер) террор йымдастырып елде фашистiк ткерiске дайындалды. Австрия кiметтi фашизмге арсы крес жргiзiп, ару-жаратарын тартып алып, ттындап жатты. Бiра фашистiк йымдарды арсылыы кштi болды. Вена, Линца, Грац алаларында халы ктерiлiске шыты. Фашизмге арсы арулы ктерiлiс 15 апана дейiн жаласты. Ктерiлiске атысандар арасында бiрлiк болмады, социал-демократ партиясы мен коммунистiк партия бiрттас жмысшы майданын ра алмады. Фашизм жеiске жеттi. Ктерiлiсшiлер жеiлдi. 1000 адам лiп, 5 мыдай адам жараланды. 10–11 мы адам ттындалып, Вемерсдорф концлагерiне жiберiлдi.

Фашистiк диктатураны орнауы. 1934 жылы мамыр айында фашистiк кштердiолдаан Дольфус кiметi жаа фашистiк конституция абылдады. Австрияда барлы саяси партиялар мен ксiпода йымдарына тыйым салынды. Италия мен Ватиканны ыпалы кшейдi. Дольфус кiметiнi бл саясаты Германияа жапады. 1933–1934 жылдарда Дольфус Муссолинимен бiрнеше рет кездесулер ткiздi. Германия зiнi аншлюс саясатын жзеге асыру шiн крес жргiзiп, Дольфус кiметiн латуды жолын арастырды. 1934 жылы шiлде айында Германия Австрияда мемлекеттiк ткерiс йымдастырып, Дольфустi лтiрдi. Жаа кiметке католик шiркеуiн олдаушы Шушинг таайындалды. Германия Австрияны басып алуа дайындала бастады. Аншлюс саясатын жзеге асыруа кiрiстi.

1936 жылы шiлде айында Австрия Германиямен келiсiмге ол ойды. Австрия ааз жзiнде ана дербес мемлекет боланымен, мен зiн «Германияны бiр блiгi» деп арастырды. 1938 жылы араша айында Австрия – Германия жасырын келiсiмiне ол ойылды. Германия Австрияны экономикалы жаынан туелдi жасай бастады. Гитлер Австрия премьерминистрi Шушингтен фашистердi олдау, кiметтi кейбiреулерiн жмыстан алуа дейiн талап еттi. Оларды орынына нацист-министрлер таайындалды. ауiпсiздiк министрi болып, нацист Зейс-Инквартты ойды. 1938 жылы наурызды 11-і кнi Гитлер Австрияны жаулап алу туралы нсауа ол ойды. Зейс-Инкварт Шушингпен тiкелей телефон арылы сйлесiп, Берлиннен Гитлердi нсауларын жеткiзiп отырды. Наурызды 13-і кнi Шушинг Австрияда плебисцит ткiзуге шешiм абылдайды. Сол кнi Берлиннен Геринг Зейс-Инкварта телефон соып плебисциттi тотатуды талап етеді. Екi сааттан кейiн Зейс Берлинге телефон соып, Шушинг плебисциттi тотатанын айтады. Шушинг отставкаа кетуге мжбр болады. кiметтi Зейс-Инкварт з олына алып, Австрияда мемлекеттiк ткерiс жзеге асады. Зейс кiметi Германиядан скери кмек срайды. 1938 жылы наурызды 13-і кнi аншлюс саясаты жзеге асып, Австрия Германияа осылады. Орталы Еуропада Австрия тыш рет фашистiк Германияны агрессиялы саясатыны рбанына айналды. Англиядаы Германияны брыны елшiсi, рi Германияны сырты iстер министрi Риббентроп Англия премьер-министрi Чемберленмен жолыып толы олдау аландыын айтып, Герингке телефон соады. 17 наурыз кнi КСРО кiметiнi сырты iстер министрi Германияны Австрияны жаулап алуына байланысты ндеу таратады. «Совет кiметi агрессорлара арсы бiрiгiп кресу керектiгiн айта келiп, келесi ауiп Чехословакияа тнiп отырандыын ескертiп, лттар лигасы арылы коллективтiк ауiпсiздiк саясатын олдау таппаса, ерте кеш болатындыын ескертедi» делiндi. 15 наурыз кнi таерте Гитлер зiнi туан елi Австрияа келедi. Бiрнеше мы адам атысан жиында Гитлер сз сйлеп, зiнi арманыны орындаланын айтады. Вена аласыны трындары Гитлердi сзiн зор уанышпен тыдап, олдау тапандарын бiлдiредi.

Австрия жерi 7 облыса блiнiп, Германияны «шыыс марка жерi» деп аталады. Австрияны рейхкомиссар басарады.

Аншлюс саясатын елдегi реакция, фашистер, католик шiркеуi ошыл социал-демократтар олдады.

 

Венгрия. 1918–1939 жж

1918 жылы буржуазиялы-демократиялы революция.1918 жылы азан айында Австрия–Венгрия соыста жеiлдi. Венгрияда саяси крес ке етек алды. 29 азанда Будапешт аласында туелсiздiк алу жолында саяси шерулер басталды. Буржуазиялы-демократиялы революция барысында реакциялы Хадики кiметi лады. кiметтi лтты Кеес з олына алды. Оны рамына буржуазиялы жне социал-демократ партиялар кiрдi. 16 арашада жмысшы-солдат Кеесі жеiске жетiп, Халы Республикасын жариялады. 24 арашада Будапешт аласында Венгр коммунистiк партиясы рылды. ВКПны сайлауы болды. Венгрияда ос кiмет орнады. Буржуазия кiметтi з олына алып, буржуазиялы республика жариялап, Венгрия туелсiздiктi жеiп алып, Габсбург империясыны рамынан шыты. Буржуазиялы кiметті граф М.Карольи басарды. Социал-демократ партиясы кiметтi рамына кiрдi. Соыстан кейiн елдi экономикасы те ауыр жадайда болды. Жмысшы тобы з трмыс жадайларын жасартуды кiметтен талап етті. Елде ашаршылы басталды. Ебекшi халы ктерiлiске шыты, буржуазиялы кiмет ешандай экономикалы шараларды жргiзуге шамасы келмедi. Венгрияда жергiлiктi жерде басшылыты кеестер олына ала бастады. ВКП-ны беделi стi. Революциялы дадарыс жаласты. ос кiметтi билiгін солшыл кштер з олдарына ала бастады. 1919 жылы 19 наурызда Антанта елдерi буржуазия кiметтiк билiктi з олдарында стай алмаса, скер жiберетiнiн ескертiп жатты. Социал-демократ партиясы революцияны олдамады. ВКП-ны басшысы Бела Кундi жне басаларын ттындады. Антанта скерлерiнi елдi басып алу аупi кшейдi.

Пролетарлы революция.1919 жылы 21 наурыз кнi Будапешт аласындасоциал-демократ партиясы мен Венгр коммунистiк партиясы кiметтi з олдарына алу шiн келiсiмге келдi. Будапешт аласында жаа кiмет рылды. Венгр Кеес Республикасын жариялады. Революциялы Кеесті кiметтi жмысшы табы олдады, буржуазиялы кiмет амалсыздан кнуге мжбр болды. Венгр Кеес Республикасы 133 кн мiр срдi. Кеес кiметi саяси кешiлiктер жариялады (шерулер, жиналыс, сз бостандыы, баспасз). 18 жаса толан азаматтар сайлау ыына ие болды. Кеес кiметiн орау шiн ескi полиция мен жандармерияны таратып, ызыл Армия рды. Экономика саласында кптеген шаралар жргiздi. нерксiп пен жердi национализациялады. Ебекшi халыты трмыс жадайын жасарту шiн жеiлдiктер бердi. 1919 жылы маусымда жалпывенгрлiк кеес съезiнде Венгр Кеес Республикасыны конституциясы абылданды. Бл шараларды кбi толы жзеге аспады. Антанта елдерi, оны iшiнде Францияны тiкелей басшылыымен Венгр Кеес Республикасына интервенция йымдастырылды. Француз скерiнi генералы Фош басаран чехословак жне румын скерлерi ызыл Армия арсылыын баса отырып, шет ел скерлерiмен бірігіп, Венгр жерiн жаулап алды. Венгр Кеес кiметi жалыз зi кмек крсете алмады, себебi Антанта елдерiнi интервенциясымен азамат соысын жргiзiп жатты. Венгрияны буржуазиясы мен социал-демократиялы партиясы Антанта интервенциясын олдады. Сйтiп, 1919 жылы 1 тамызда Венгр Кеес Республикасы лады. кiмет отставкаа кеттi. Ошыл социал-демократ Пейдл кiмет рды. Жаа кiмет Венгр Кеес Республикасыны барлы декреттерiнi кшiн жойды.

Буржуазия жеiске жеттi.

Хорти кiметiнi iшкi контрреволюциялы ызметi.Венгр Кеес Республикасы лааннан кейiн реакция мен террор ке анат жайды. Тибор Самуэли, Отто Корвин, Ене Ласло т.б. ттындалып, лiм жазасына кесiлдi. Одан баса бiрнеше мы адам ттындалып, сотталды. 1919 жылы араша айында Антанта скерлерiнi олдауымен адмирал Миклош Хорти кiметтi з олына алды. Венгрияда контрреволюциялы кiмет рылды. 1920 жылы атарда Венгрияда парламент сайлауын ткiзiп, Хорти диктатурасын олдаан саяси кштер жеiске жеттi. Венгрияда монархиялы билiк айтадан алпына келтiрiлiп, Регент Хорти сайланды. Хорти диктатурасын iрi аржы монополиясы, кейiннен са жне орта буржуазиясы олдады. лтты фашистiк йымдары рыла бастады.

1920 жылы маусымда Трианон келiсiміне ол ойылды. Келiсiм бойынша брыны Венгр жерiнi , халыты 60%

Чехословакия, Румыния мен Югославияа берiлдi. Венгрия те кп млшерде репарациялы тлем тлеуге мжбр болды. Хорти кiметi антисоветтiк саясатты ке трде жргiздi. Польша –совет соысы жылдарында австро-венгро-польша антисоветтiк ода ру кзделдi. 1920–1921 жылдарда контрреволюциялы кiмет елдi экономикасын алпына келтiре бастады. Буржуазия жеiске жетiп, елде бейбiт мiр басталды. 1921 жылы кiметтi граф Иштван Бетлен басарды. Баса Еуропа елдерi сияты Венгрия экономикасы капитализмнi уаытша тратану кезеiне ттi.

Капитализмнi уаытша тратануы кезеiндегi Венгрия.ХХ асырды 20-жылдарында барлыкапиталистiк елдердi экономикасы уаытша тратану кезеiне ттi. Еуропа елдерiндегi жмысшы табыны революциялы озалысы жеiлiс тапты. Буржуазиялы кiмет капитализмдi сатау шiн реформалар арылы экономиканы алпына келтiрiп, дамытуа шараларын жргiздi. Дниежзiлiк капитализм бiр-бiрiне аржылай кмек крсете бастады. Франция кiметi Венгрияны Хорти кiметiне ашалай кмек крсетiп, ндiрiс саласын дамытуа олдау крсетті. Венгрия 1924 жылы лттар Лигасына мше болып, 250 млн крон заем алды. Хорти кiметi салыты млшерiн сiрдi. Ебекшi халыты анау арылы экономиканы ктеруге ол жеткізді. ндiрiсте капиталды шоырлануы кшейдi. 1929 жылы ндiрiстi сiмi 1913 жылмен салыстыранда 19,3% стi.

Ауыл шаруашылыында 1920 жылдары жргiзiлген рефор-ма айтарлытай нтиже бере алмады. Халыты 95,6% ауыл шаруашылыына туелдi болды. делетiн жердi 37%-ы ана шаруаларды меншiгiнде болды. Iрi жер иелiктерiнде 1000 хольда жер болды. 1 хольд – 0,75 га. Iрi помещиктiк жер иелiктерi саталды.

Капитализмнi уаытша тратануы жылдарында Хорти кiметi фашистiк елдерiмен жаындасты. 1927 жылы Италия – Венгрия досты келiсiмiне ол ойылды. Iрi капиталистiк елдердi олдауымен Венгрия арулана бастады. 1939 жылы Гитлер кiметiмен келiссздер жргiзе бастады. Венгрия сырты саясатта агрессиялы фашистiк елдердi олдап отырды.

Венгрияда экономикалы тратану заа созылмады. Елдегi аграрлы дадарыс кшейiп, ндiрiс орындары жабылды, 1929 жылы экономикалы дадарыс басталды. 1930–1932 жылдары егiс клемi азайып, асты ндiру кемiп, шет елге асты шыару 5,5 млн центнерге ысарды. Iшкi рынок экономикалы тоырауа шырады. Шаруалар кйзелiске тсіп, мемлекеттi арызы кбейдi. Мал саны ысарып, азы-тлiк азайды. Кедейшiлiк бкiл елдi амтыды.

Дадарыс ндiрiс салаларын да ке трде амтыды. 700-ге жуы нерксiп орындары жабылды. Жмыссызды 800 мыдай адамды амтыды. Ауыл шаруашылы машина жасау саласы 18% кемiдi. Ауыр машина жасау, металл деу, жеiл нерксiп нiмдерi 65% ысарды. 1929–1932 жылдары жмысшыларды жалаысы 81% ысарды. Жмыс уаыты 9–11 сааттан 14 саата зартылды. Венгрияда трмыс жадайыны нашарлауы мен жмыстаы ауыр ебек салдарынан туберкулез ауруы ке етек алды.

Венгриядаы экономикалы дадарыс жылдарында саяси жадай шиеленiсе тстi. 1931 жылы Бетлен кiметi отставкаа кеттi. 1932 жылы кiмет дадарысы жаласып, жаа кштi билiк кiметi генерал Гембеш таайындалды. Демократия шектелдi, елде фашизм ке етек алды. Буржуазияны олдауымен Гембеш кiметi Германиямен жаындасты. Венгриядаы дадарыс жылдарында халы озалыс ке етек алды. ВКП-сыны йымдастыруымен 1930 жылы Будапешт аласында 100 мы адам атысан демонстрация ткiзiлдi. 1931 жылы ыркйек айында кiмет елде ттенше жадай жариялады. Ньйртуре, Балмазуйарош алаларындаы жмысшы ереуiлiне атысандара кiмет зебiректен о атылады. ВКП-ны басшылары Имре Шаллай мен Шандор Фюреттердi ттындап, лтiрдi.

1933 жылы маусым айында Гембеш бiрiншi болып Берлинге барып, Гитлермен кездестi. Венгрия Германияны экономикалы жаынан туелдi болды. Гембеш кiметii 1936 жылы отставкаа кеттi. Оны орнына Кольмона Дараньи (1936–1938) кiметтi басарды. 1937 жылы Венгрияда сайлау заы шыарды.

Жаа сайлау заы бойынша 1 млн адам сайлау ыынан айрылды. лтты-социалистiк партия мен фашистiк партияны реакциялы террор саясаты кшейдi. Венгр еврейлерiн удалау басталады. Хорти диктатурасыны билiгi елде толы орнады. Екiншi дниежзiлiк соыс арсаында Гитлер Чехословакияны жаулап аланнан кейiн Венгрияа сыйлы ретiнде отстiк Словакия мен Закарпат Украинасын бердi. 1939 жылы атарда Венгрия «антикоммитерн» пактiсiне ол ойылды. Закарпат Украина жерiн Венгрия толы жаулап, екiншi дниежзiлiк соыста Венгрия Германия жаында соыса атысты.

 

Румыния

Бiрiншi дниежзiлiк соыстан кейiнгi Румынияны саяси-экономикалы дамуы. Румыния Антанта елдері жаында соысты. Соыс жылдарында ебекшi, халыты трмыс жадайы те ауыр болды. Елдi кп жерiн Германия скерлерi жаулап алды. нерксiп нiмдерiн шыару 2 есеге азайды. Егiс клемi 25% ысарды. 1918–1919 жылдар аралыында Румыниядаы халы озалысы кеінен етек алды. 1918 жылы Румыния кiметi кеестік Ресейге арсы соыс бастап, Бессарабия жерiн уаыт-ша басып алды. Кейін 1918 жылы Бухарест бiтiмi бойынша Бессарабия Румынияны рамында алды. 1918 жылы желтосан айында Трансильвания жергілікті халытарды талабына сйкес Румынияа осылды. 1919 жылы Париж конференциясыны шешімімен Солтстiк Буковина, Тиссе зенiнi жаалауындаы венгерлер тран жер, Батыс Баната, Отстiк Добрудже жерлерi Антанта мемлекеттерiнi олдауымен Румынияа берiлдi. Румынияны жер клемi 138 мынан 295 мы кв км стi, 7,8 млн халытан, 1920 жылы 16 млн адама жеттi. Сйтiп Антанта мемлекеттерiнi олдауымен, Францияны тiкелей басшылыымен 1921 жылы Орталы Еуропада Румыния – Чехословакия – Югославия келiсiмдерi тiп, «Кiшi Антанта» саяси-скери одаы рылды. Румыния кiметi Орталы Еуропадаы антисоветтiк саясатты жргiзуші елдер атарында болды. 1918–1922 жылдар арасында Румынияда буржуазиялы-помещиктiктiк кiмет жетi рет ауысып, саяси трасызды заа созылды.

1922 жылы Румынияда революциялы озалыс бседеп, ел экономикасы алпына келтiрiліп, тратану кезеiне ттi. 1924– 1929 жылдар арасында ндiрiстi дамуы соыс алдындаы даму дегейiне жеттi. ндiрiс пен капитал шоырланып лтты буржуазия капиталы стi. Шетел капиталы мнай ндiрiсiне кптеп тартыла бастады. 1924 жылы жер байлыын игерiп пайдалануда шет ел мен лтты капитал 50% теестiрiлдi. нерксiпте жмысшыларды жадайы брыныша ауыр жадайда болды. Жмысшылар 10–12 саат жмыс iстедi. Жалаы 2 есеге ысарды. Капитализмнi уаытша тратануына байланысты лтты-либерал партиясы (1922–1926 жж.) кiметi аграрлы реформа жргiздi. 1921 жылы за бойынша жер алу ыына ие болан 1369 мы шаруа жер алды. Бл шаруаларды 60% болатын. Ал жердi 30% помещиктердi олында болады. Аграрлы реформа жылдарында ауыл шаруашылыы капиталистiк жолмен тез дами тстi.