Жалан ксіпкерікті субьективтік белгілері

Жалан ксіпкерлік ылмысы зерттей отырып, обьективті белгілермен атар субьективті белгілерді де сараптама жасауымыз шарт. ылмыс рамыны маызды белгілеріні бірі субьект болып табылады.

Субьектіні зерттеу ылмысты – ыты ылымда маызды орына ие. Осыан байланысты отанымызды белді алымы, отанды за ылымыны корифейі профессор Е.И. айыржанов айтып кеткендей «ылмыс – ол рдайым адамны жасаан іс рекеті , соны шін обьектіні оан серін тигізетін субьектіден блу мкін емес » деп баа беріп кетті[89, с. 89]. Бл жерде автор тарапынан субьектіні маыздылыы жне зге ылмыс рамы элементтермен зара арым атынасы крсетіліп отыр.

Жалан ксіпкерлікті субьектісін млімдеуге байланысты отанды та рессейлік те алымдарды ойлары ртрлі.

А. Н. Аыбаев жалан ксіпкерлікті субьектісі ретінде кез келген 16-жаса толан, есі дрыс адам бола алады деген пікір адырып кеткен [8, Б. 191]. біра з ойын шегелейтіндей артынан длелдер алдыра алмаандытан бл ойа арсы шаатындарды саны кп.

Ал таы бір отанды алымдар А.Б. Бекмагамбетов, В.П. Ревин, О.А. Рыхловты пайымдауы бойынша 18 жаса толан, есі дрыс жеке тла немесе ата-анасыны зге де зады кіліні рсатымен 16 жаса толаннан кейін ксіпкерлікпен айналысатын жеке тла денен секілді ызыты ой алдырып кеткен [9, Б. 604]

Ал рессейлік Ю.П. Кравец болса млде жааша ой білдіріп тті. Оны пайымдауы бойынша ылмыс субьектісі ретінде 18 жаса толан есі дрыс адам танылады деген секілді ойды бідіріп ткен [140. Б.94]

Бл ой біздіше тере ойланбай жазылан пікір себебі Р АК-де 22-1-бап.Кмелетке толмаан адамды толыымен рекетке
абiлеттi деп жариялау (эмансипация) бапты болуы Ю.П. Кравецті пайымдауларын толыымен жоа шыарады.

Аталан мселені шешу шін Р Азаматты кодексіне сілтеме жасауымыза тура келеді.Азаматты кодексті 17-бабыны, 1-тармаында «Азаматты з рекеттерiмен азаматты ытара ие болуа жне оны жзеге асыруа, зi шiн азаматты мiндеттер жасап, оларды орындауа абiлеттiлiгi (азаматты рекет абiлеттiлiгi) кмелетке толанда, яни он сегiз жаса толаннан кейiн толы клемiнде пайда болады»,-делінген. Біра осы бапты 2-тармаында болса: «За жаттарында он сегiз жаса жеткенге дейiн некелесуге рсат етiлетiн жадайда, он сегiз жаса толмаан азамат некеге тран кезден бастап толы клемiнде рекет абiлеттiлiгiне ие болады»,- делінген.

Ал М.К. Сулейменов пен Ю.Г. Басинні пайымдауы бойынша «Несовершеннолетние, достигшие четырнадцати лет, обладают дееспособностью не в полном объеме, т.е. частичной дееспособностью. Они могут совершать сделки сами, но, как правило, с согласия родителей, усыновителей или попечителей. (22.б,1.т), Несовершеннолетние... самостоятельно на общих основаниях несут ответственность по сделкам, заключенным ими в соответствии с правилами комментируемой статьи, а также несут ответственность за вред, причиненный их действиями (22.б,1.т) » [123. С. 98]

Осы пайымдаулара арай отырып жалан ксіпкерлік шін жауаптылы 16 жастан туындайды деп есептейміз. Себебі Азаматты кодексті 17 -бабыны, 1-тармаы, жне 22-1-бабына сйене отырып осындай пайымдауды жасап отырмыз.

Осы таырыпа байланысты рессейлік алым Л.Л. Кругликов та біршама ызыты ой алдырып ткен. «жалан ксіпкерлікті субьектісі арнайы субьекті болады. Ол субьекті рылтайшы болып есептелінеді»,- деген секілді ой алдырып кеткен.

Бл ойа отанды алымдар С.М. Рахметов пен И.И. Рогов те дйекті арсылытар келтіріп, бл ойды теріс екенін длелдеп кеткен. « соответсвии с п. 13 названного выше нормативного постановления Верховного Суда Республики Казахстан « субьектами лжепредпринимательства могут являться не только участники коммерческой органмзации, но и руководитель ,а также иные лица, которые осведомлены о том, что эта организация не будет осуществлять предпринимательскую деятельность или будет заниматься запрещенной деятельностью, и дают на это согласие.»»,- деген секілді демі ой алдырып ткен.

Осылайша бізді пайымдауымызша да жалан ксіпкерлікті субьектісі 16 жаса толан есі дрыс, кез келген адам болуы ммкін.