Бухгалтерлік есеп жаттамасын тсіндірііз.
Бухгалтерлік жаттар жне оларды масаттары
Ксіпорында жргізілетін барлы шаруашылы рекеттер растаушы жаттармен рсімделуі керек. Бл жаттар негізінде бухгалтерлік есеп жргізілетін алашы есеп апараты ызметін атарады, сондытан жаттандыру бухгалтерлік есеп дісіні е негізгі элементтеріні бірі болып табылады.
Бухгалтерлік жат (лат. - длелдеу, кулік) дегеніміз - шаруашылы рекеттерді орындау фактісін, оларды орындауа ыты растайтын немесе жмысшыларды олара сеніп берілген ндылытара материалды жауапкершілігін бекітетін жазбаша кулік.
Ксіпорынны аржы-шаруашылы ызметі сан алуан жне р трлі шаруашылы рекеттерін орындаумен бірге жреді. з кезегінде рбір шаруашылы рекеті міндетті трде орындалан шаруашылы рекеттері немесе оларды орындауа ы туралы алашы мліметтері бар есеп жаттарымен рсімделеді. ндіріс жне сату процестері, сонымен атар ксіпорынны з ішіндегі жне одан тыс жеке блімшелері мен р трлі аржылы, шаруашылы, есеп айырысу атынастары есеп жаттарыны объектілері болып табылады.
Ксіпорындарды шаруашылы жне есеп жмыстарындаы жаттарды маыздылыы:
1) жаттар есеп жазбаларын негіздеу ралы ызметін атарады. жаттарды сапасына айтарлытай шамада дерлік бухгалтерлік есепті де сапасы байланысты болады. Дрыс бухгалтерлік есеп апараттарын ажетті кезде тек ксіпорынны барлы.шаруашылы рекеттерін уаытында жне наты рсімдеу жадайында ана алуа болады. жаттар есеп деректеріні дрыстылыы мен шынайлылыын растайды жне бухгалтерлік жазбалардаы ммкін болатын ателерді анытауа кмек береді.
2) Бухгалтерлік жаттарды зор оперативті маынасы бар. Олар кімдерді беруге, сонымен атар шаруашылы рекеттерді дрыстыын растауа ьізмет етеді, яни ксіпорынды оралымды басаруа олднылады.
3) Бухгалтерлік жаттар баылау-талдау ызметін атарады. жаттарды кмегімен орындалан рекеттерді дрыстылыгы баыланады, жргізілетін жмысты аымдаы талдауы жасалады, яни ксіпорынды алдын ала, аымдагы жэне кезекті басару шін пайдаланылады.
Алдын ала баылау ксіпорын басшысыны жаттара ол оюы кезінде жзеге асырылады, йткені олар орындалан рекеттер шін жаттарды толтыран жмысшыны жеке жауапкершілігіне ие болады.
Аымдаы баылау алашы жаттарды млімет-тері бойынша аржы-шаруашылы ызметі есебі мен талдауы процесінде жргізіледі.
Кезекті баылау кбінесе жатты тексеру, аудит нысанында жргізіледі, сонымен атар есеп ызметкерлері бухгалтерлік есепте шаруашылы рекеттерін бейнелеу кезінде жаттарды тексеру жолымен жзеге асырады.
Алынан мліметтер ксіпорын ызметін жасарту бойынша шаралар абылдау шін олданылады.
4) жаттарды ксіпорынны меншігін сатауын амтамасыз етудегі рлі ерекше. Оларды кмегімен материалды жауапты тлаларды рекеттері адааланады, ндылытарды алу мен беруді негізділігі тексеріледі. Олар ксіпорынны меншігін рлау жне асаана рекеттер жасау жадайларын ашуа, сонымен атар оларды алдын алуа ммкіндік береді.
5) жаттарды ыты маыздылыы бар, олар ксіпорындармен жне баса субъектілермен немесе жеке тлалармен арада туындайтын дауларды шешуде пайдаланылады. Трелік сот пен сот инстанцияларында осындай дауларды дрыс жне уаытында рылан жазбаша кулікті зады кші бар жаттары арылы шешеді. жаттармен жаттандыру, бірізге салу, стандарттау жне жат айналымы сияты ымдар тыыз байланысты.
жаттандыру - шаруашылы ралдарын, міндеттемелер мен шаруашылы рекеттерін бухгалтерлік жаттармен рсімдеу дісі. рекет есепте оны растайтын тиісті жаттарсыз крсетілуі ммкін емес. Сондытан барлы шаруашылы рекеттерін дрыс жне уаытында рсімдеу бухгалтерлік есепті алашы кезеі болып табылады.
жаттарды бір ізге салу - бл меншік нысанына жне ведомстволы баыныштылыынан байланыссыз р трлі ксіпорындарда сас рекеттерді рсімдеу кезінде пайдалану шін жаттарды лгі нысандарын дайындау. Бір ізге салу жаттарды ышамдайды жне ысартады, сонымен атар оларды автоматты деуге цайындайды: бір реттік жаттарды жинатау жаттарымен алмастыру, жаттарда бар арты крсеткіштерді жою, бірнеше жеке жаттарды біріктіру жне т.б.
жаттарды стандарттау - бл жаттарды басу кезіце аазды тиімді пайдалануа ммкіндік беретін бір типтік жаттар бланкілеріні бірдей (стандартты) млшерлерін жасау. Сонымен стандарттау жаттарды бухгалтерлік делуін жне оларды мраатта саталуын жеілдетеді.