Таырып. Аударма алды мтін талдау пніне кіріспе

Масаты: бастапы мтінге аударма алды талдау жасай алу абілетін дадыландыру мен алыптастыру болып табылады.ртрлі мліметті жеткізудегі тілдік ралдары пайдалануда екі тілдегі тілдік категориялар мен лексикалы жне грамматикалы жйелерді састыы мен айырмашылытарын ажарыта білу.

Кілт сздер: мтін, бастапы мтін, аударма, тсінік, тілдік категория.

Жоспар:

1 Аударма трысынан мтінге салыстырмалы талдау жасау

2 Берілген тілдердегі мдениетаралы ерекшеліктерді ескере білу.

Аылшын жне аза тіл білімдеріні сан-салалы теориялы станымдары бгінгі кнде аудармаа атысты зерттеулерді негізгі баыт-бадарын анытауа, маызды орытындылар шыаруа ммкіндік беретіндіктен, бл тілдердегі материалдарды бір-біріне шебер аударуды жалпы жне жеке лингвистика шеберіндегі зіндік задылытарын срыптау жне осы трыдаы жмыстарды зге ізденістер атарында алар орнын натылау ажеттігі алымдарды алдына ты мселелер ойып отыраны даусыз. Осыан орай, аылшын тіліндегі біріккен сздерді аза тіліне беруді трлі діс-тсілдері де нды зерттеулерді дниеге келуін амтамасыз етер алышарттар атарын рауда. Аылшын тіліндегі біріккен сздер мен оларды аза тіліндегі баламаларын тексеру бгінгі тіл біліміні алдында тран крделі мселелерді бірі екендігінде дау жо.Себебі еліміз бгінгі тада трлі халытар арасындаы деби-мдени байланыс пен дамуды днекері болып табылатын аудармаа, соны мселелеріне лкен мн беруде.

Аударма саласында ебек еткен алымдарды райсысы оны р ырынан арастыран. Мселен, А.М.Алдашева аударматану ылымыны негізгі міндеттері мен “аударма”, “баламалылы” ымдарыны мнін ашып, аударма мтінге ойылатын талаптарды анытап, аударма сапасыны крсеткіштерін белгілеп берді [1,74 б.].

Аударма деби шыарма арылы бір халыты мірін келесі бір халыа таныстыру арылы екі ел арасында рухани кпір орнатуа ат салысады. Демек аударманы масаты-тпнса тілді білмейтін оырманды аударма арылы зге елді дет-рпымен, мдениетімен етене таныстыру. Л.С.Бархударов аударма ымына “белгілі бір мтінні маынасын сатай отырып айта рылуы” [2, 3 б.] деп, А.В.Федоров: “аударма дегеніміз-зге тілді ралдарымен баяндалан тексті екінші тілді ралдарымен барынша толы, рі дл жеткізу” [3, 15 б.] деп анытама берген. Олай болса, аударма – тпнсаны баса тілде айта деліп жасалуы, тіларалы жне мдениетаралы арым-атынас процесі, тіларалы трансформация, сз жасау нері.

алымдар аудармаа зіне тн ерекше талаптар ойып, оны ыры мен сырын аша тсу баытында ебек еткен. Мселен, кркем аударманы з мтініне сз осып, негізгі ойдан ауытып кетуге, ал тпнсаны сзбе-сз келтіремін деп ымсыз сірестіріп оюа болмайтындыына алымдар бірауыздан келіседі. Бастапы шыармадаы тілдік, стильдік ерекшеліктерді ескере отырып, оны кркемдік, идеялы асиеттерін толы жеткізу аудармаа ойылар талаптарды бірі. Осыдан келіп, аудармашыа ойылатын тпнсаны маынасы мен кркемдігін атар беру талабы туындайды.

Е.В.Бреус аударманы тек екі тілді байланысы ана емес, сонымен бірге екі мдениетті арасындаы байланыс та крініс табатын тіларалы атынас рекеті деп санайды [4, 19 б.].

Аталан курсты масаты бастапы мтінге аударма алды талдау жасай алу абілетін дадыландыру мен алыптастыру болып табылады.

Міндеттері:

- Сз растырушы лексема трлерін аудара білу дадысын алыптастыру;

- Траты сз тіркестері мен терминдерді дрыс аудара білуге йрету;

- Грамматикалы рылымдар мен формаларды біліп, дрыс аудара білуге дадыландыру;

- Аударма барысында мтіндегі іс-рекетті рет-ретімен дрыс аудара білу;

- Аударма мен бастапы мтін контекстіні бір болуы;

- Аударма трысынан мтінге салыстырмалы талдау жасау; ртрлі мліметті жеткізудегі тілдік ралдары пайдалануда екі тілдегі тілдік категориялар мен лексикалы жне грамматикалы жйелерді састыы мен айырмашылытарын ажарыта білу; берілген тілдердегі мдениетаралы ерекшеліктерді ескере білу;

- Мтінні рылымды жйесіні ерекшеліктері анытау, аударма барысында аударылу ажетті мтіндегі мліметті ескеру керектігін йрету.