Пайдаланан дебиеттер тізімі: 1,2,6

№13 Таырып. Аударма алды мтін талдауды иындытары

Масаты: Мтін талдауда кездесетін иындытар. Мтін трлері бойынша мтін талдау, жанрлы, трлік ерекшелігін ескеру. алымдарды мтін талдау кестелеріне сараптама жасау.

Кілт сздер: аударма, талдау, мтін , таза аударма, жобалап аудару.

Жоспар:

1. Жобалап аудару туралы тсінік

2. Таза аудармамен жмыс

Тілдік белгі тек ана семантика (крсетілгенге атынасы) мен синтактикаа (баса белгілерге атынасы) ана емес,сонымен атар прагматикаа да ие.Тілдік белгілері адамдара р трлі сер етуі ммкін (жаымды,жаымсыз,бейтарап).р мтін,р пікір оырмана, тыдаушыа прагматикалы сер етеді.Мндай ыпалды сипатын 3 фактор арылы анытайды.

Біріншіден, бл пікірді мазмны.Сізге жаын адамдарыызды біріні лімі туралы хабар естігендегі сізді кіл кйііз 100000 теге тып алдыыз деген хабарды естігендегі кіл кйіізден баса екені айдан аны..

Екіншіден,хабарды абылдау тыныс белгілерді ойылуына байланысты.Бір хабар р трлі трде жазылуы ммкін.К.Чуковский «Рыжая девка,чего ты трясешься?» жне «златокудрая дева, почему ты трепещешь?» деген сйлемдердегі айырмашылыа кп кіл блген.Айтушы адам зіні не айтысы келгеніне байланысты тілдік ралдарды тадайды.

шіншіден,пікірді прагматикалы сері абылдаушы адама да байланысты.Бір адамны лімі туралы хабарды жаын туыстары,жай таныстары жне млдем танымайтын адамдар бірдей абылдамайды.Бдан шыатын орытынды:прагматикалы сер мазмны мен жеткізу формасына байланысты кейбір абылдаушыа жартылай немесе млдем сер етпейді.

р пікір(высказывание) андай да бір коммуникативтік сер алу масатында жасалады,сондытан да прагматикалы потенциал пікірді мазмныны маызды блігін райды.Бдан шыатын орытынды:аудармадаы мтінде де прагматика маызды рл атарады.Сондытан да аудармашыа аударманы масатына арамастан абылдаушыа жеткілікті трде аударманы жеткізу.Атап кететін таы бір жайт,тпнса мен аударманы прагматикасы р трлі болуы ммкін жне аударманы прагматмкалы барабарлыы(адекватность) тпнсадаы прагматикадай бірдей болуы міндетті трде емес.Неміс аудармашысы А.Нойтберт прагматикаа байланысты прагматикалы атынасты 4 типін ажыратуды сынады.Мндай градация тпнсаны сипатына байланысты.Аударманы оитын адамдара бірдей прагматикалы ызыушылы тудыратын прагматикалы баыттылы кп жадайларда ылыми-техникалы дебиетте толы жеткізіледі.Арнайы аудармаа(информационды жне баса малматтар,шет тілді аудиторияа ) арналан тпнсаны прагматикалы потенциялы стті саталады.Баса адамдара айтар ойы бар алашы абылдаушыа арналан кркем дебиет аудармасында прагматикалы барабарлы сл де болса саталады. Аударманы абылдаушысына ешандай атысы жо,(занамалы жаттар,оамды-политикалы жне экономикалы мерзімді басылымдар,р трлі хабарландырулар,т.б.) сол тілді оырмандарына баытталан тпнса прагматикалы барабарлыта жеткізілуі ммкін емес.

Дипломатиялы дискурсты кешенді зерттеу, осы зерттеу жмысыны масатына сйкес, азіргі ылымда олданылып абылданан жне дискурсты зерттеуді жоарыда келтіріліп талданан тсілдерін, бір жаынан, дипломатиялы дискурсті аз зерттелген дискурс трі ретінде ерекшелігін анытау, ал баса жаынан, дипломатиялы дискурсті талдауын алдаы уаытта аударма жне коммуникация трысынан негізін салу.

Дипломатиялы дискурс ымыны мазмнын анытау шін , е алдымен оны рылымды белгілерін жне зіндік ерекшеліктерін айындап, «дипломатия» ымына анытама беріп жне дипломатиялы дискурс трысанан талдауымыз ажет.

«Дипломатия» ымына алымдар ртрлі тсіндірме берген. В.И. Даль з сздігінде дипломатияа «наука о взаимных сношениях государей и государств вообще» деп анытама береді, ал С.И. Ожегов «деятельность правительства по осуществилению внешней, международной политики государства» деп дипломатия сзіне анытама береді.