Тыныс алу жйесіні анатомо-физиологиялы ерекшеліктері
ЫЗЫЛОРДА МЕДИЦИНАЛЫ ЖОАРЫ КОЛЛЕДЖІ
ДИПЛОМ ЖМЫСЫ
Таырыбы: «Туберкулез ауруыны алдын алу»
Орындаан: Трсынбай Мереке
Медбикелік іс» мамандыы олданбалы ылым бакалавры
Топ студенті
ЫЗЫЛОРДА 2016 Ж
Туберкулез ауруыны алдын алу» диплом жмысы
Тйін сздер:
Жтел
ан ткіру
Терлеу
Арытау
Тбетті тмендеуі
Мазмны:
1. Таырып зектілігі -1 бет
2. Зерттеуді масаты,міндеті -2 бет
3. Теориялы негізі -3-24 бет
4. Тыныс алу жйесіні анатомо-физиологиялы ерекшеліктері-5-9бет
5. Тыныс алу жйесіні аурулары-10 бет
6. Туберкулез анытамасы,патогенезі,клиникалы белгілері -10-13бет
7. Туберкулезге карсы дрілер 13-16
8. Туберкулезді алдын алу шаралары-17 бет
9. Диагностикасы-17-23 бет
10. Туберкулезбен ауыратын науастарды йретудегі мейірбике рлі 24-27 бет
11. Зерттеу дісін тадау жне сипаттау-28-32 бет
12. Зерттеуді жргізу-32 -33 бет
13. Анализдеу-34-41 бет
14. ысартылан сздер-42 бет
15. Апарат кзі-43
Таырыпты зектілігі
Бл таырыпты тадаан себебім- азіргі тада лемдік статистика бойынша дние жзінде туберкулез ауруыны алдын алу ажет. Неліктен туберкулез ауруымен ауыратындыын зерттеу масатында осы таырып тадалды.
азастан Республикасы Денсаулы сатау жне леуметтік даму министіріні м.а 2014 жылы 22 тамызда №19 бйрыы «Туберкулез бойынша профилактикалы іс-шараларды йымдастыру жне жзеге асыру жніндегі нсаулыты бекітілді (who.int/mediacentre/factsheets/).
Дниежзілік денсаулы сатау йымыны мліметі бойынша, жер шарыны рбір шінші трыны туберкулез микобактериясы инфекциясын жтырады. Жыл сайын лемде 8 миллион 400 мы адам туберкулезбен ауырып, 2 млн. адам мірімен оштасады екен. Ем абылдамайтын pбip науас 10 адамнан 15 адама дейін ауруын жтырып лгереді десек, дниежзінде рбір минут сайын 1 адам осы кеселді рыына ілігіп жатады. Біра инфекцияны жтырандарды 5-10 пайызыны азасында ана туберкулез бактериялары дамуы ммкін. Республика медицинасын туберкулезге шалдыандарды 75 пайызы 20 мен 40 жас аралыындаы адамдар райтыны аладатып отыр.( http://www.gazeti.kz/?p=19205)
Дние жзі бойынша 2013 жылы 1,5 млн лемдегі туберкулез ауру 9 миллион адам аза тапты.Соы 2 жыл клемінде лім саны азайан.
II.Зерттеуді масаты?
азіргі тада «Туберкулез –лемдік проблема» екендігін, кпе ауруыны пайда болуы,ауруды алашы белгілері,таралу жолдары мен сатану жолдары туралы тсінік бере отырып , алдын алу,жеке бас гигиенасын сатауа денсаулыты тзетуге, салауатты мір сруге трбиелеу.
III.Зерттеуді міндеті
-дебиеттер оу;
-діс тадау,сипаттама беру;
Зерттеу жргізу объектісі
Анализдеу
Зерттеу орытындысы
Апарат кздері
Теориялы негіздеме:
Жоспар:
Кіріспе
Тыныс алу жйесіні анатомо-физиологиялы ерекшеліктері
Негізгі блім
І.Туберкулезді анытамасы
ІІ Адамда туберкулезді дамуына сер етуші факторлар
ІІІ.клиникалы белгілері
ІV.Диагностикасы
V.Туберкулезге арсы олданылатын дрілер
VI.Туберкулезді алдын алу шаралары
Орытынды
Туберкулезбен ауыратын пациенттермен жмыс жасаудаы мейірбикені рлі
IV. Пайдаланылан дебиеттер тізімі.
Тыныс алу жйесіні анатомо-физиологиялы ерекшеліктері
Тыныс алу жйесі (systema respiratorium) те маызды газ алмасу ызметін атарады, ал газ алмасусыз тіршілік ету ммкін емес. Организм мен сырты орта арасындаы оттек тсіп, кмірышыл газыны шыарылуымен байланысты жретін газ алмасу процесі тыныс алу деп аталады. Оттек органикалы заттарды тотытыруа жне ыдыратуа керек, осы кезде энергия блініп, кмірышыл газы мен су тзіледі. Бл энергия организмні тіршілік рекетіні барлы процестеріне жмсалады. Оттекті лпаа тсіп, кмірышыл газыны шыарылуы ан арылы амтамасыз етіледі. ан мен атмосфералы ауа арасындаы газ алмасу тыныс алу мшелерінде жреді.
араан кезде тері жамылылары жне кілегей абаттары бозылт екені анытала
Тыныс алу жйесіні маызды блігі - кпе. Бл бронхыларды са тарматарыны уыстарынан жасалан альвеолалар мен серпімді днекер лпалардан тратын жп мше. Альвеолалар немесе кпе уыстары те са, шар трізді домала, оларды микроскоп арылы ана круге болады. Оларды абыралары жа, кптеген ан тамырларыны капиллярларымен оршалан. кпе альвеолаларыны жалпы ауданы 200 м2. Мндай рылыс альвеолалардаы ауаны жне анны рамындаы газдарды тез алмасуын амтамасыз етеді кпесі ересектерде сияты сегментарлы рылымы бар, біра ацинус жеткіліксіз. Туан кезде кпеде 60 млн-а жуы алвеолалар болады, оларды клемі алашы 2 жылда лаяды. Одан кейін суі аырындайды жне 8-12 жаста альвеолаларды клемі 375 млн-а жуы болады, бл ересектерді альвеолаларымен бірдей. Кішкентай жастаы балаларды кпесі осымша тіндерге бай, лкен млшерде ан айналымы бар, эластикалы тіні лсіз. Кішкентай баланы кпесі ересектерге араанда ауалы жне ана толы. Бл факторлар ателектазды дамуы мен обструкциясына келуі ммкін. Сурфактантты аз болуы мен оны лецитиніні аз болуыда, ателектаздын дамуына себебші болады. Сурфактант жеткіліксіздігі- шала туылан балаларда кпені жазылуына ммкндік бермейді. О кпені ш блігі бар (жоары, ортаны жне тменгі), сол жата – екі блік (жоары жне тмен). кпе блік аралы шекаралары келесідегідей: алдынан сол жаында жоары, о жата – жоары жне тменгі бліктері ( оларды арасындаы шекара IV абырамен теді ); о жа ырынан 3 блігін ажыратады, сол жатан- 2 блігін; артынан екі жатан да жоары жне тменгі бліктері орналасан; оларды арасындаы шекара spina scapulae линиясы бойынша теді, ол омыртамен шекараласан.
кпені днекер лпасы те серпімді жне кпені жиырылу кшін амтамасыз етеді. Ішкі кш деп аталатын кпені жиырылу кші дем алу мен дем шыаруда аса маызды.
Тыныс алу жйесіні рылысы мен ызметі адамны жасына, жынысына жне жеке басыны ерекшелігіне байланысты.
кпе альвеолаларыны диаметрі ересек адамда 0,2 мм, ал жаа туан сбиде - 0,07 мм. Олай болса кпені жалпы клемі жаа туан балада - 1,617 см3, ал ересек адамда -67,7 см3. Осы крсеткіштерді пайдаланып алымдар кпені шар трізді альвеолаларыны райсыны клемі жаа туан нрестеде 4,10s те болатынын есептеп шыаран. Олай болса, кпе уыстарыны жалпы ауданы жаа туан сбиде - 6 м2, ересек адамда - 50 м2, яни 8 есе арты.
Кеуде уысыны пішіні адамны жасына жне жынысына байланысты згереді. Туан кезде баланы кеуде уысы конус трізді болады, себебі ры кезінде кпе нашар дамыан, ал бауыры арынды сіп, дамиды. Баланы кеуде уысы ктерікі болып, абыра сйектері ересек адамдардаыдай тмен тспейді. Сондытан бала тере дем алып, дем шыара алмайды да, ажетті млшердегі ауа мен оттегін тынысыны жиілігі арылы амтамасыз етеді. абыра сйектеріні иашталуы кшейе бастааннан кейін тере дем алатын ммкіндік туаннан со дем алу жиілігі азаяды. артайанда абыра аралы еттерді лсіздігіне байланысты абыраларды иашталуы артады. йел адамны кеуде уысы ерлермен салыстыранда ысара келеді.
кпені тіршілік сыйымдылыы (ТС). кпені тіршілік сыйымдылыы, яни кпеге кіретін жне шыатын ауаны млшері адамны жасына сай згереді. Адам алыпты жай дем аланда кпеге 300-500 мл ауа кіреді. Мны дем алу ауасы деп атайды. алыпты жадайда жай ана дем аланнан со, демін шыармай трып, таы да 1,5-2 литрдей ауаны сіміруге болады. Мны о с ы м ш а а у а деп атайды. алыпты дем шыарудан кейін дем алмай трып, таы да кшпен дем шыарып 1 -1,5 литрдей ауаны сырта айдауа болады. Бл - о р д а ы ауа . Егер дем алу, осымша жне ордаы ауаны осса, кпені тіршілік сыйымдылыы шыады.
кпені тіршілік сыйымдылыы 6-7 жне 15-16 жастарда дереу жне айтарлытай кбейеді. 16-17 жаста кпені тіршілік сыйымдылыы ересек адамдармен бірдей болады. Балаларды кпе алвеоласындаы газ бен дем шыарандаы газды рамында айырмашылы бар. кпені тіршілік сыйымдылыын спирометр деген арнайы аспаппен лшейді. кпені тіршілік сыйымдылыы мен алды млшері кпені жалпы сыйымд ылыын рады.