Тыныс алу жйесін зерттеуді аспапты жне зертханалы дістері

Спирометрия. Спирометрия— кпені тіршілік сыйымдылыыны (ТС) жне оны райтын ауа клемдерін анытайтын діс. кпені тіршілік сыйымдылыы — адамны максимальді дем алып, дем шыарандаы е лкен клемді ауа. кпені клемдері жне сыйымдылыы крсетілген, олар кпені функциялы жадайын крсетеді. Сонымен атар дем алу озалысы мен кпені клемі жне сыйымдылыыны байланысын сипаттайтын пневмограмма крсетілген. кпені функциялы жадайы адамны жасына, бойына, жынысына, физикалы дамуына жне т.б. факторлара байланысты болады. Зерттелетін адамны тынысты функциясын баалау шін, оны аныталан кпе клемдерін соан сай міндетті лшемдермен салыстыру керек. Міндетті лшемдерді формула немесе номограмма арылы есептеуге болады. Оларды +/- 15 ауытуы айтарлысыздай деп есептейді. Спирометр ралы. Жне спирометрияны жргізу кезіндегі крініс кпені тіршілік сыйымдылыы (ТС) жне оны райтын клемдерді анытау шін сулы немесе ра спирометр олданылады. Спирометрды мунштугін спиртке матырылан матамен сртеді. Зерттелуші максимальді дем аланнан кейін спирометрге максимальді тере дем шыарады. Спирометр шкаласы арылы ТС анытайды. ТС-ны клемін анытау шін зерттеуді бірнеше рет айталап, оны орташа лшемін алу керек. рбір айталаан сайын спирометр шкаласын бастапы сызыа ойып отыру керек. Ол шін сулы спирометрді ішкі цилиндрінен тыынды алып, цилиндрді тмен тсіреді, ал ра спирометрде лшейтін шкаланы айналдырып, нлдік белгіні сызыпен теестіреді. Зерттелушіні трызып, жатызып жне физикалы жктемеден кейін де анытайды. р трлі лшеу орытындыларын бір-бірімен салыстырады. ТС райтын кпе клемдерін лшеу шін спирометрді ш жолды кранмен ауыза киілетін клапанды ондырымен жаластыран тиімді. Зерттелуші мрынын мрын мрын ысышпен жауып, ауыз уысындаы клапанды ондыры арылы дем алады. Алдымен ш жолды кранды дем шыаран ауа атмосфераа шыарылытындай етіп орналастырады. Зерттелуші ауыза киілетін рал арылы дем алуа бейімделгенде, ш жолды кранды дем шыаран ауа спирометрге баратындай етіп орналастырады. Тынысты озалыстар саны аныталады. Спирометр крсеткішін спирометрге шыарылан дем шыару санына бліп, тынысты ауа клемін анытайды. Дем шыаруды резервті клемін анытау шіе деттегі кезекті дем шыарудан кейін спирометрге тере дем шыаруды сраймыз. Спирометр шкаласын дем шыаруды резервтік клемін анытайды. Анытауды бірнеше атар айталап жасааннан кейін, зерттеулерді орташа мнін табады. Дем алуды резервтік клемін екі тсілмен анытайды. Есептеу жне спмрометрмен лшеу. Есептеген кезде кпені тршілік сыйымдылыынан тынысты ауа клемімен дем шыаруды резервтік клемі осындысын шегеру арылы табады. Екінші тсілде спирометрге белгілі клемде ауа ендіріледі де, алыпты дем аланнан со зерттелушіні спиримтрден максимальді тере дем алуын срайды. Спиромтрдегі уелдегі ауа клемімен тере дем аланнан кейінгі ауа клемдері айырымы резервті дем алу клеміне сай келеді. алды клемді анытайтын тура діс жо боландытан, оны жанама діспен анытайды. алыпты жадайда бл крсеткіш ТС 25-30% райды деп есептейді. Тыныс алуды минутты клемін тынышты кйде жне жмыс барысында анытау. Тыныс алуды минутты клемі – ол 1 минут ішінде дем алан немесе дем шыаран ауа клемі. Тынышты кйде ересек адамны минутты тыныс алу клемі 6-8 л, ал жмыс кезінде 120-140 л дейін жетеді. Минутты тыныс алу клемі кпе вентиляциясын баалауа ммкіндік беретін лшем. кпе вентиляциясын лшеуге арналан жйені жинатайды. Зерттелуші аузына дезинфекцияланан ауыза киетін ралды киіп, зерттеу барысында клапанды ондыры арылы дем алыды. Зерттелушіні мрнын арнайы ысышпен ысады. Зерттеу барысында зерттелуші ауыза жабатын рал арылы дем алып йренгенше 1-2 минута ш жолды кранды шыарылатын ауа атмосфераа кететіндей етіп ояды. Одан кейін ш жолды кранды деммен шыарылан ауа Дуглас апшыына жне осы уаыт арасындаы тынысты озалыс санын санайды. Содан кейін ш жолды кранды жауып, Дуглас апшыын газды есептегішке жалап, апшытаы ауаны сол арылы ткізіп, ішіндегі ауа клемін анытайды. 40 литрлік Дуглас апшыын 80 литрлік апшыа ауыстырып зерттелушіні арасына бекітіп ояды. Зерттелушіге велоэргометр кмегімен 3 минут бойы жмыс жасатызады, оны барысында дем апшыа шыарылады. Жмыс кезінде дем алу жиілігін санайды. Жмыс аяталаннан кейін, дем шыарандаы ауа клемін газды есептегіш арылы анытайды.. Пневмография— тынысты озалыстарды тіркеу. Ол тынысты жиілігін жне тередігін анытауа, дем алумен дем шыаруды затылыы атысын білуге ммкігдік береді. Сау ересек адам минутына 12-18 рет дем алады. Дене жмысы кезінде дем алу жиілігімен тередігі згереді. Сондай-а тынысты ыра згерісін жтынанда, сйлегенде, тынысты уаытша тотатанда жне т.б. баылайды. Пневмограф ралы Тыныс алу циклы бір-біріні соынан зіліссіз жретін екі фазадан трады: дем алу жне дем шыару. Кеуде уысыны тынысты озалысын тіркеу (пневмография) тынысты озалыстарды ауалы жолмен жазатын рычажока берілуі арылы іске асады. Алынан жазу пневмограммадан тыныс алу фазаларыны затылыы, тынысты жиілігі мен оны тердігі жне бл крсеткіштер адамны физиологиялы жадайларына: тыныштыта, озалыста т.б. байланыстылыын білуге болады. Жалпы кп таан пневмограф зынша резенкелі камерадан, оны сыртынан аптап тран маталы апшытан жне онымен резенке ттік арылы зіліссіз байланысан Марей капсуласынан трады. Кеуде уысына манжетканы байлайды. Манжетканы ш жатылы осыш арылы марей капсуласымен жалайды. Тіркеуші жуйеге аздап ауа ендіріп, кеуде озалыстарын тіркей бастайды. Кеуде уысындаы озалыстар штативтен марей капсулпсына беріледі де, бір минуттаы тыныс озалыстары есептеледі. Сонан кейін орнатылан арнай аламды кимографа тигізіп, пневмограмманы жазуа кіріседі. Тынышты кйдегі тыныс алу. Тере тыныс алу. Жуктемелік жмыстан кейінгі тыныс алу (10-12 рет траннан кейінгі) Декларация кезіндегі тыныс алу. Жтелу кезіндегі тыныс алу. Тынысты тотатан кездегі тіркеме. Жиі стірт тыныс алу. Рентгенопневмополиграфия Гректі pneuma ауа + poly кп + grapho жазу,салу деген сзден шыан. Бір пленкадаы ккірек клеткасыны функциясын зерттеу масатында р трлі тыныс алу фазаларын тсіретін рентгенологиялы зерттеу. Рентгенопневмополиграфияны екіфазды трінде бір пленкада екі снимок жасалады, ол тыныс алу мен тыныс шыару. Тртфазды рентгенопневмополиграфияда 4 тсірілім жасалады, ол жай тыныс алу, тере тыныс алу, жай тыныс шыару, тере тыныс шыару. Рентгенопневмополиграфия полиграфияны бір трі. Ол рентгендік аппарата арнайы рентгенопневмополиграфиялы растрды орнатылуына негізделген. Ол тртбрышты (20*20 мм) реттеуіш атарлардан тратын орасынды пластинка. алыпты жадайда рентгенопневмополиграммада а жне ара тртбрыштар кезектесіп орналасуы керек. алыпты жадайдаы екі фазалы рентгенопневмополиграмма. ара тртбрыштар тыныс шыару фазасын крсетсе, а тртбрыштар тыныс алу фазасын дрыс келіп тр. кпе эмфиземасы кезіндегі тсірілім. Тртбрыштарды оптикалы тыыздыы сйкес еместігі крінеді. Диафрагма мен абыраларды озалысы тмендеген. Сол жа кпені жоары бронхтарыны ткізгіштігі тмендеуіні бастапы сатысы. кпені сол жа жоары блігіндегі тртбрыштарды оптикалы тыыздыыны толы сйкес емес екені крінеді. Бронхофония. Бронхофония стетоскоп немесе фонендоскоппен сыбырлаандаы сздерді есту арылы жасалынады. Науастан ызыдаан, ысылдаан дыбыстары (ч,р) бар крсетілген, яни барлыы сздерді сыбырлап айтуды сраймыз (ыры трт, бір шыны шай) фонендоскопты наукасты салыстырмалы аускультация жасаан орындарынан ойып тындау керек. Сау адамдардан бл сздерді сыбырлап айтанда кпе стінен тсінбейтін, аны емес сздерді дыбыстары есиіледі. Бронхофония мен дауыс дірілін зерттеу дістеріні физикалы негіздері бірдей. кпедк немесе кпе абы уыстарында патологиялы дерістер кезінде бронхофония кшееді, кейде оны лсіреуіде мумкін. Бронхофонияны кшеюі кпе тініні тыыздалуы кезінде (кпе абынуы, кпе туберкулезі, кпе инфаркті) немесе кпеде уыс пайда болан (каверна, абцесс, ірі бронхоэктаз) шата аныталуы ммкін. Тыыз кпе тіні дыбысты жасы ткізеді, соан байланысты бронхофонияда кшейеді. Брохофонияны кшеюі каверна стінен де аныталады, бл жадайда каверна уысы дыбысты зі резонанс заы бойынша кшейтеді жне кпе уысы айналысындаы тыыз, реактивті абынан кпе тіні тыыз боландытан кшейген дыбыс лаа бронхофония, сонымен атар компрессиялы ателектаз жне ашы пневмоторакс кезінде аныталыды. Бронхофонияны лсіреуі дауыс діріліні лсіреуіне сйкес келеді (экссудатты плеврит, гемо, пневмоторакс, обтурациялы ателектаз). Рентгенологиялы зерттеу.

Апарат кзі: http://kazmedic.kz/archives/1521 Материал кшіргенде, KazMedic.kz сайтына сілтеме міндетті

Мейірбике рлі

Тыныс алу ызметі бзылуыны кріністері:жтел (ра, аыры блінуімен), кеуде сарайыны ауруы, ан аыру, кпеден ан кету жадайлары туралы тсінік. Науас жадайын баылауды амтамасыз ету;

1) Кеуде торыны ауруы -

Кеудедегі ауырсыну пайда боланда:

·Дрігерге айту

·Науасты тыныштандырып, ыайлы алыпа жатуа кмектесу

·Науаса стірт демалуды таайындаыз

·Дрігерді нсауы бойынша жтелуге арсы жне ауырсынуды басатын дрі-дрмектерді беру

·Жтелуді басу шін кодеин 0,015 г, дионин 0,02 беру керек

·Ауырсынуды басу шін диклофенак, пипольфен, баралгин егу керек.

2) Жтел – ра немесе аыры блінуімен болады. Жтел кбінесе тнде мазалап, йы бермей, кеудеде ауыранды тудырып, кгеру, сумен бірге жреді.

·Кмек: Науасты тсекке жатызыыз

·ысып тран киімдерді босатыыз

·Палатада тынышты орнатыыз

·Науасты тыныштандырыыз

·3)Туберкулез ауруымен ауыратын пациентке аса назар аудару ажет, оларды бронхтары жиырылуынан тншыуы ммкін. Мндай кезде пациент тншыады, кгереді, жан шырып, з кйін жеілдетуге тырысады. Мейірбике алашы дрігерге дейінгі жрдемді крсете отырып, пациентті бас жаы ктерілген тсекке ыайлы етіп отырызуы, палатаа таза ауа жіберуі, пациентті жауратып алмай, оттегін жтызуы тиіс. Кеуде уысына ыша ою, сондай-а аяын ыша ваннаа салу жасы сер етеді.

·Келесі іс-рекеттерді дрігерді нсауы бойынша жргізііз: кк тамыра эуфиллин 2,4, преднизалон, дексаметазон т.б. дрілерді енгізу керек.

Спазмалитиктер – эуфиллин ( 1 мл 24% ерітінді де) блшы етке.

Жтелге арсы препараттар – жтел кпелік артериальдаы ысымды ктереді. Жтелді тмендету жне азайту шін бромгексин, атровента жне т,б таайындайды жне осалы дрі ретінде атрофин сульфатын ( 1мл 0,1% ) ерітіндісі тері ішіне йіткені ол жтел рефлексін тмендетіп бронхоспазымны жмысын реттейді.

 

4) Жтелу - тыныс алу жолдарында секрет жиналанда немесе тыныс алу жолдарына бтен заттар тскенде пайда болады. Жтелу ра немесе аыры блетін болып екіге блінеді.

Бірден басталаан стама тріздес ра жтел тыныс алу жолдарына бтен зат тскенде пайда болады.

Кмек:

ра жтел кезінде науаса оаны, ышаны, сілтілі ингаляцияларды жне ысты ішуді таайындаймыз.

Ылалды жтелкезінде науаса аыры жасы блінетін алыпа жатызу керек. (оны дренаж дейміз). аырыты жинауа науаса алта ткіргішін беру жне оны олдану йрету.

алта ткіргішін олдану ережелері:

Материальды жабдыталуы: алта ткіргіші, зарарсыздандырушы ерітінді.

Іс -рекеттер кезектілігі:

1.Науаса алта ткіргішін берер алдында оны олдану ережелерін тсіндіру

2.Науаса таза ра ткіргішті беру

3.аырыты зарарсыздандыру масатында оны ¼-не зарарсыздандырушы ерітіндіні ую.

4.Зарарсыздандырылан аырыты канализацияа тгіп тастау керек, ал тберкулез ауруында – опилкаа араластырып, арнайы пеште жаып жіберу керек.

5.олданып болан со, алта ткіргішті зарарсыздандыру керек (60 мин).

6.алта ткіргішті аын суды астында жуып, кептіріп сатау.

5). аырыбл жтелгенде блінетін, тыныс алу жолдарыны патологиялы секреті. аырыты млшері р ауруда ртрлі болады. Катаралды бронхит жне пневмониялы кейбір формасында тулік бойында аыры 1-2 рет ана блінеді. Демікпе стамасы кезінде млдір, тссіз, шыны тріздес, ре блінетін аыры блінеді. аыры кбінесе иіссіз болады.