Таырыбы: № 3 практикалы жмыс. Скреперді тартымдылы жне німділік есебі

Жмыс масаты: скреперді тайанатауынсыз озалу ммкіндігін тексеру; пайдалану німділігін анытау.

Тапсырманы нсалары 3.1 кестеде берілген.

3.1-кесте - Бастапы мліметтер

Нс-а

Топыра трі

Шміш сыйм-дылыы q, м³

Базалы трактор

Скрепер масса-сы, т

Тасымал-дау ашы-тыы, l_тр, км

Шміш ені, В_к, м

Кесу тере-дігі

Балшы

Т-100МГП

7,7

0,5

2,6

0,08

Тыыз саз

Т-74

4,5

0,6

1,4

0,06

Саз

4,5

Т-4 АП

5,1

0,7

1,6

0,07

майт

Т-100 М

10,2

0,8

3,1

0,01

Дымыл м

Т-180

15,5

0,6

3,3

0,12

ра м

Т-100 М

10,2

0,7

3,0

0,10

майт

Т-500

30,0

0,8

3,8

0,20

Саз

Т-220

22,0

0,7

3,4

0,15

3.1-кесте жаласы

Балшы	Т-130	8,9	0,6	2,8	0,08
Тыыз саз	Т-130	10,5	0,5	3,0	0,10
Саз	ДТ-75	4,9	0,4	1,7	0,06
майт	Т-130	9,2	0,6	3,2	0,11
Дымыл м	ДЭТ-250	18,6	0,5	3,2	0,10
ра м	Т-330	22,0	0,7	3,5	0,15
Балшы	Т-220	9,8	0,8	2,8	0,10
Тыыз саз	Т-130	8,8	0,9	3,2	0,08
ра м	ДЭТ-250	31,0	1,0	3,9	0,20
Дымыл м	Т-330	20,0	0,8	3,4	0,14
Саз	Т-220	10,2	0,7	3,0	0,10
Балшы	Т-100 МГП	8,2	0,6	2,5	0,08

Скрепер ілініс кші тракторды даму уаты бойынша тарту кшінен жне озалыса жалпы арсылы кшінен лкен болан кездегі шарты орындаланда трып алуынсыз озалысында болады.

Т_сц Т_т W_i , H. (3.1)

Ілініс бойынша тартымдылы кші келесі формула бойынша аныталады:

Т_сц= G_сц ·_сц, (3.2)

мндаы G_сц – скреперді ілініс салмаы, Н;

_сц – топырапен шынжыр табан ілінісіні коэффициенті.

Тіркемелі скрепер есептелгендіктен, скреперді ілінісуі базалы тракторды те салмаымен абылданады.

G_сц = g · m_Т, H, (3.3)

мндаы g – еркін тсу деуі; g = 9,81 м/с²;

m_Т– трактор массасы, кг.

Тракторды тартымдылы кші

, Н, (3.5)

мндаы N_дв – трактор двигателіні уаты, кВт;

_n – берілісті ПК, _n= 0.75 – 0.85;

– жмыс берілісіні стіндегі тракторды озалыс жылдамдыы, м/с.

Скреперді жмыс рдісінде келесі кедергі кштері пайда болады:

3.1-сурет - Есептік схемасы

W_i = W₁ + W₂ + W₃ + W₄ + W₅ , (3.6)

мндаы W₁ – топыраты кесу кедергісі, H;

W₂ – шміш алдыдаы топыра сйреу кедергісі, H;

W₃ – шміш бойымен топыраты жоары арай озалуына кедергісі, H;

W₄ – топыраты шміш ішіндегі озалысыны кедергісі, H;

W₅ – скреперді озалысына кедергісі, H.

Топыраты кесу кедергісі келесі формула бойынша аныталады:

W₁ = B_к· h · k₀, H, (3.7)

мндаы B_к – шміш ені, м;

h – кесу тередігі, м;

k₀ – 3.2-кестедегі топыраты кесуге арсыласу коэффицентіні млшері.

3.2-кесте - Топыра сипаттамасы

Топыра трі	Санат	Клемдік масса, ₀, кг/м³	опсыту коэффициен-ті, k_р	Кесуге арсылыты меншікті коэффициенті, k₀, МПа
ра м		1200-1600	1,05-1,1	0,02-0,04

3.2-кесте жаласы

майт	1500-1800	1,15-1,25	0,09-0,18
Саз	1500-1800	1,2-1,3	0,16-0,25
Орта саз	1600-1900	1,25-1,35	0,22-0,28
Тыыз саз	1600-1900	1,3-1,4	0,28-0,32
Балшы	1700-2000	1,3-1,4	0,30-0,40
Ауыр балшы	1900-2200	1,35-1,45	0,35-0,45

Шміш алдындаы топыра сйреу арсылыы мына формула бойынша аныталады:

W₂ = ₀ · B_к · h_c² · ₁ · k · g, H, (3.8)

мндаы ₀ – клемдік масса, кг/м³;

B_к – шміш еі, м;

h_c – шміштегі топыра атпарыны биіктігі, м;

₁ – топыраты топыраа йкелісу коэффициенті, ₁ = 0,5-1,2 деп абылданады, ылалды жне балшыты топыра шін бдан тмен мнді абылдайды;

k – сйреу призмасы коэффициенті, шміш сыймдылыына жне топыра тріне байланысты жне k = 0,5-0,7 аралыында болады, ал шашыранды топыра шін бдан жоары мнде болады.

Шміштегі атпар биіктігі оны сыйымдылыына байланысты 3.3-кесте бойынша аныталады.

3.3-кесте - Шміштегі топыра атпарларыны биіктігіні мні

q, м³
h_c	1.0-1.13	1.25-1.5	1.8-2.0	2.0-2.4	2.4-2.8

Шміш бойымен топыраты жоары арай озалуына кедергісі мына формула бойынша аныталады:

W₃ = ₀ · B_к · h · h_c · g, H, (3.9)

мндаы h – кесу тередігі, м.

Топыраты шміш ішіндегі озалысына кедергісі мына формула

бойынша аныталады:

W₄ = ₀ · B_к · h_c² · x · g, H, (3.10)

мндаы х – топыраты шміш ішіндегі топыраты озалысына серін ескеретін коэффициент, х = 0,24-0,5 аралыында абылданады, ал м шін арты мнде болады.

Скреперді озалысына кедергісі мына формула бойынша аныталады:

W₅ = H, (3.11)

мндаы G_c – скрепер салмаы, H;

G_гр – шміш ішіндегі топыра салмаы, Н.

Скреперді салмаы формуласы бойынша аныталады:

G_c = M_c · g, Н. (3.12)

Шміш ішіндегі топыра салмаы

G_гр = q · g · ₀, Н, (3.13)

мндаы q – шміш сыйымдылыы, м³.

Скреперді текке айналуынсыз озалысы шарттарыны тексерісі формуласы бойынша аныталады:

Т_сц Т_т W_i. (3.14)

Шартты орындалмауы кезінде алашы берілгендерде негізделген згерістер жасап есепті айта орындау ажет. Сонымен бірге, топыраты жинауда жне кесуде осымша трактор-итермегішті олдану ммкіндігі бар, яни

Т_сц + Т_сц^тол W_i. (3.15)

Осыдан, трактор-итергіш тарапынан ілініс бойынша, ажетті тартымдылы кшін анытаймыз

Т_сц^тол = W_i – Т_сц , Н. (3.16)

Содан кейін, тартымдылы кшін анытау формуласын олданып, трактор-итермегіш массасы бойынша марканы іріктеу.

Т_сц^тол = М_с^тол · g · _сц , Н, (3.17)

M_с^тол = , кг. (3.18)

2.2-кесте бойынша трактор-итергіш тадалады. Тіркемелі скреперді саатты пайдалану німділігі мына формула бойынша аныталады:

П_э = , м³/с, (3.19)

мндаы q – скрепер шмішіні сыйымдылыы, м³;

k_H – шмішті толымдылы коэффициенті, k_H= 0.8-1.2 – мен абылданады;

k_вр – уаыт бойынша скреперді олдану коэффициенті, k_вр = 0,75-0,80 аралыында абылданады;

k_p – топыраты опсыту коэффициенті, k_p = 1,1-1,35.

Скреперді жмыс цикліні уаыты, сек

Т_ц = t_р + t_тр + t_раз + t_х.х + t_п.п, с, (3.20)

мндаы t_р – топыраты кесу уаыты, с;

t_тр – топыраты тасымалдау уаыты, с;

t_раз – шмішті босату уаыты, с;

t_х.х – бос жріс уаыты, с;

t_п.п – берілісті ауыстыру уаыты, с.

Топыраты кесу уаыты мына формула бойынша аныталады:

T_р = , с, (3.21)

мндаы l_p – топыраты іріктеу жне кесу жолдарыны зындыы, м;

_р – топыраты кесудегі жылдамды, бірінші не екінші жылдамдыта, немесе 3,5-тен 6 м/с – а дейін аралыта олдану сынылады.

Топыраты іріктеу жне кесу жолы мына формула бойынша аныталады:

l_p = , м. (3.22)

Топыраты тасымалдау уаыты мына формула бойынша аныталады:

t_тр = , с, (3.23)

мндаы l_тр – топыраты тасымалдау ашытыы, алашы берілген кесте бойынша абылданады.

– топыраты тасымалдаудаы жылдамды, шінші берілісте 6,5-8 м/с – а дейінгі аралыта сынылады.

Шмішті босату уаыты мына формула бойынша аныталады:

t_разг = , с, (3.24)

мндаы l_разг – шмішті босату жолы, м;

_разг – шмішті босатудаы жылдамды, м/с, екінші жмыс жылдамдыында не 4,5-тен 8 м/с – а дейінгі аралыта сынылады.

Шмішті босату жолы мына формула бойынша аныталады:

l_разг = , м, (3.25)

мндаы h_разг – тселетін топыра алыдыы, h_разг = 0,2-0,4 , м.

Бос жріс уаыты мына формула бойынша аныталады:

t_x.x = , с, (3.26)

мндаы l_x.x – бос жріс жолы, жинатау жолынан, босату жне орын ауыстырудан рылады.

l_x.x = l_Р + l_ТР + l_разг , м, (3.27)

мндаы _х.х – бос жрістегі жылдамды, м/с, бесінші немесе алтыншы жмыс жылдамдыында не 8 – ден 10 м/с – ке дейінгі аралыта сынылады.

Берілістерді ауыстыруа жмсалатын уаыт t_п.п = 60 с деп абылданады.