Таырыбы: Бактериологиялы зерттеу тізбегі(схемасы). оректік орталарды дайындау.
КАЗА ЛТТЫ АГРАРЛЫ УНИВЕРСИТЕТ Ветеринариялы медицина жне биотехнология факультеті
Микробиология, вирусология жне иммунология кафедрасы
КІРКІМБАЕВА Ж.С.,ОРЫНТАЕВ .Б.
МАЛДЫ ЖПАЛЫ АУРУЛАРЫНЫ БАКТЕРИОЛОГИЯЛЫ ДИАГНОСТИКАСЫ
(Оу ралы)
Алматы 2011
Кіркімбаева Ж.С.,Орынтаев .Б.
МАЛДЫ ЖПАЛЫ АУРУЛАРЫН БАКТЕРИОЛОГИЯЛЫ БАЛАУ
(Оу ралы)
«Ветеринариялы медицина» жне «Ветеринариялы санитария» мамандытары бойынша
ауыл шаруашылы жоары оу орындарыны студенттеріне жне магистранттарына арналан
Алматы 2011
ОК 619:616.9/3/(075.8)
ББК 28.4я73 К 43
Кіркімбаева Ж.С., Орынтаев .Б.
К 43 Малды жпалы ауруларын бактериологиялы балау.Оуралы
Алматы, 2011
ISBN
Оу ралында жануарларды жпалы ауру оздырушыларын морфологиялы, тинкториалды, сінділік, биохимиялы, антигендік жне патогендік асиеттері бойынша ажырату дістемелері берілген. Сонымен атар, оздырушыны патогендік асиеттері сезімтал организмінде олар тудыратын патологиялы процестермен кешенді трде арастырылан. Студенттерге тсінікті болу шін жпалы ауруларды пайда болуындаыоздырушыны ролі, ауруды патогенезі, клиникалы крінісі, патологиялы-анатомиялы згерістері сипатталан жне ауруды балау дістері мен дифференциалды балауы крсетілген. Бл оу ралы студенттер,магистранттар жне ветеринариялы мамандар олдануына арналан.
Пікір бергендер:
ветеринария ылымдарыны докторы, профессор Н..Асанов
ветеринария ылымдарыны докторы, профессор .бутліп
аза лтты аграрлы университетіні оу-дістемелік Кееспен басылыма сынылан ( « » 2011 ж., хаттама № ).
К 00(05)-10
ISBN © Кіркімбаева Ж.С., Орынтаев .Б. 2011
МАЗМНЫ
1 Кіріспе......................................................................................................................... 5
2 Бактериологиялы зерттеу тізбегі (схемасы). оректік орталарды
дайындау................................................................................................................... 7
3 Бактериологиялы зерттеуге патматериал алуды тртібі жне консервілеу тсілдері. Патологиялы материалдан себінді жне
жаынды жасау....................................................................................................... 15
4 Бліп алан сінділерді морфологиясын тексеру.
Бактерияларды биохимиялы асиеттерін зерттеу.............................. 18
5 Бактерияларды антигендік асиеттерін тексеру. Агглютинация
реакциясын ою...................................................................................................... 23
6 Бактериаларды зардаптылы асиеттерін тексеру (биосынама
ою).............................................................................................................................. 27
7 Зертханалы жануарды лексесін сою жне зерттеу тртібі............ 30
8 Блініп алынан сіндіні морфологиялы, сінділік,
биохимиялы жне антигендік асиеттеріне арай бірі-бірінен
ажырату. Антибиотикке сезімталдыын анытау.................................... 36
9 Топаланы оздырушысы жне ауруды балау дістері..................... 30
10 Бруцеллез оздырушылары жне бруцеллезді балау дістері.......... 49
11 Туберкулез оздырушылары жне туберкулез ауруын балау
дістері........................................................................................................................ 60
12 Лептоспироз оздырушылары жне лептоспирозды балау дістері 74
13 Пастереллез оздырушылары жне жануарлар пастереллезін
балау дістері........................................................................................................... 87
14 Листериоз оздырушысы жне листериозды балау дістері.............. 98
15 Зілді (атерлі) ісікті оздырушылары жне ауруды балау дістері 109
16 арасан ауруыны оздырушысы жне балау дістері........................ 121
17 Некробактериоз оздырушысы жне ауруды балау дістері 129
18 Сіреспе оздырушысы жне ауруды балау дістері............................... 141
19 Ботулизм оздырушысы жне балау дістері............................................ 149
20 Секіртпе оздырушылары жне балау дістері........................................ 158
21 ойды анаэробты жпалы жыбырлаыны оздырушылары... 162
22 Анаэробты дизентерия оздырушысы жне балау дістері.............. 166
23 Шоша тілмесіні оздырушысы жне балау дістері........................... 168
24 Стафилококтар жне олар тудыратын ауруларды балау дістері... 183
25 Патогенді стрептококтар..................................................................................... 192
26 Эшерихиоз оздырушысы жне эшерихиозды бактериологиялы
диагностикасы......................................................................................................... 212
27 Сальмонеллалар жне сальмонеллезды бактериологиялы
диагностикасы......................................................................................................... 221
28 Маа оздырушысы жне ауруды балау
дістері........................................................................................................................ 233
29 олданан дебиет тізімі..................................................................................... 240
30 Тест-сратарды дрыс жауаптары 242
КІРІСПЕ
Адамдар мен жануарларды инфекциялы аурулары ке таралан, тіршілікке ауіп тндіруші факторларды бірі болып табылады. Ветеринариялы ылымдарды негізгі саласыны бірі болып отыран микробиология ылымы зіні даму кезедерінде инфекциялы аурулар жне оларды оздырушыларымен крес баытында айтарлытай табыстара ие болды. Балау жне арнайы алдын алу шараларын немі жетілдіріп отыру жне оны соы жетістіктерін іс жзінде тымды пайдалану з жемісін бермей алан жо – инфекциялы ауруа жне лім-жітімге шырау крт азайды.
Кптеген инфекциялы аурулар республика территориясында кездеспейді немесе аракідік ана кездеседі. Дегенімен, жалпы індеттік жадай крделі кйінде алып отыр жне инфекциялы аурулар халы шаруашылыын лі де орасан зор шыындара шыратып отыр. Инфекциялы аурулардан келетін шыын жануарларды жне оларды німдерін жоалтудан, карантин-шектеу шараларын жариялаудан, осыны нтижесінде жануарлар мен оларды німдеріні шаруашылыаралы, экспортты айналымына тиым салынуынан жне ветеринариялы-санитариялы шаралара жмсалатын шыындардан ралатыны белгілі. Осы мселелер ауымында елімізді толыанды, ауіпсіз мал шаруашылыы німдерімен амтамасыз етуді маызды станымдарыны бірі – біліктілігі жоары мамандар даярлау болып табылатындыы сзсіз.
Ветеринариялы дрігерлерді даярлаудаы маызды бір кезе – ксіби білім мен тжірибені толытырудаы ауыспалылы,
кешенділік жне здіксіздік шарттарыны жзеге асуы. ымдар мен былыстарды бірыай тсіндірілуі, зертханалы зерттеулерді жргізілуі барысындаы бірыай терминдерді алыптасуы ртрлі пндер арасындаы ауыспалылыты, бірізділікті жне логикалы байланысты болуын амтамасыз етеді. Инфекциялы ауруларды балау – микробиологиялы, клиникалы, індеттік жне патанатомиялы т.б. діс-тсілдерді олдана отырып жргізілетін крделі процесс. Осы аталан діс-тсілдерді біреуі жетімсіз болып алан жадайда балауды дрыстыына кмн келтіруге болады.
Алайда, ыса уаытта, сіресе инфекциялы ауруды таралып кету аупі тнген жадайда, ауру себебін анытап, алдын-алу жне крес шараларын іске асыру ажет болады. Міне, осындай жадайда ауруды оздырушысын бліп алып, трін анытау арылы балау да жеткілікті болып жатады. Осыан байланысты осы оу ралы инфекциялы аурулара бактериологиялы балау жргізу рдісін мегеруге жне оны іс жзінде жзеге асыруа септігін тигізеді. Оу ралы студенттерге, магистранттара жне ветеринариялы дрігерлерге сынылады.
Таырыбы: Бактериологиялы зерттеу тізбегі(схемасы). оректік орталарды дайындау.
Сабаты масаты: малды жпалы ауруларыныбактериологиялы зерттеуін жргізу кестесімен танысу, ауру оздырушыларын сіруге арналан оректік орталады даярлауын йрену.
Сратар:
1. Бактериологиялы зерттеулерге андай дістер кіреді?
2. Жргізетін бактериологиялы зеттеулерді тізбегі
3. оректік орталарды трлері жне дайындау дістері
4. Микробтарды биохимиялы асиеттерін зерттеу тізбегі (схемасы)
Студенттерді з бетімен істейтін жмыстары.
Бактериологиялы зерттеу тізбегімен (схемасымен) танысу. Бактериологиялы лабораторияда жмыс істеу ережелерімен танысу. Бактериологиялы зерттеу схемасын микробиологиялы журнала салу. Нсау бойынша ЕПС жне ЕПА даярлау.
Сабаа ажетті материалдар.
Арар-агар, пептон, дистилденген су, NaCL, ет, бактериалды ілмек, спиртовка, микроскоп , самырсын майы, колба, таразы, сзгі ааз.
Жпалы ауруларды бактериологиялы диагностикасы ш кезенен трады:
1) бактериоскопиялы тексеру;
2) микробтарды (оздырушыларды) таза культурасын бліп алу жне оларды морфологиялы, сінділік, биохимиялы, антигендік асиеттерін зерттеу;
3) зардаптылы асиеттерін (биосынама) тексеру. Бактериоскопиялы зерттеу жргізу шін жаындыны ліксені
ішкі мшелерінен жне лпаларынан немесе микробтарды сіндісінен, тірі малды анынан, ірінен, кз, мрын, ауыз уыстарынан жне жыныс мшелерінен блінген соралардан жасайды. оздырушыны морфологиялы жне биологиялы асиеттерін зерттеу таза сіндісін бліп аланнан кейін жргізіледі. Микроб сіндісін бліп алу оректік ортаа байланысты.
Патологиялы материалдар: майлы жіліктер, жрек, бауыр, кпе, ккбауыр, бйректер, лимфа тйіндері, ан, ірі, ст жне таы басалар