Таырыбы: ойды анаэробты жпалы жыбырлаыны оздырушылары

 

 

Сабаты масаты: анаэробты жпалы жыбырлаыныоздырушысыны биологиялы асиеттерін зерттеу жне зертханалы балау (диагностика) дістерімен танысу.

 

Негізгі сратар:

 

1. оздырушылар жне оларды морфологиясы мен биологиясы

 

2. Ауру аымы, клиникалы белгілері

 

3. Індеттік мліметтер

 

4. Патологиялы анатомиялы белгілері

5. Балау дістері, ажыратып балау.

 

Жпалы анаэробты жыбырла (Enterotokсemie infektioza anaerobica) – улану, ішек-арын жолдарыны бзылуы, бйректеріні заымдануы жне жйке жйесіні, бзылуымен сипатталатын жіті жпалы ауру .

 

оздырушылар жне оларды морфологиялы, биологиялы асиеттері.Ауруды оздырушысыClostridiumperfringens тобына жататын микроб. Cl.perfringens-ті – А,В,С,Д,Е

 

жне F алты типі бар, олар культуралды-морфологиялы асиеттерімен сас боланымен, зардаптылыы жне уу жнінен айырмашылытары бар. Таяшалар ыса, жуан озалмайды, грамм сол таяшалар жеке-жеке орналасады, сиректеу жбымен. Китт-Тароцци ортасында, Хоттингер сорпасында оздырыш жасы седі. Сорпада скенде, сорпа кмескіленеді, тбінде шгінді пайда болады, ал ан аарында глемолиз зонасымен оршаан жмыр днесті жасыл тсті колониялар седі.

 

оздырушыны споралы трі тората 4 жыла дейін, вегетативтік формасы 30 кнге дейін, ида 5 тулікке дейін саталады. Дезинфекциялы заттардан кйдіргіш натрийді 10% - ерітіндісін, рамында 5% хлоры бар к, хлор к ерітіндісін 3% - формальдегидті пайдаланады.

 

Cl.perfringens А типі адамда газды лі еттену жне таамды улануды, ал бзау, торай, кзен жне баса малда зілді ісік, жыбырла тудырады;

 

В типі - ауыл шаруашылы малдарыны тлдерінде (озы, бзау жне торай) жыбырла (дизентерия) тудырады;

 

С типі - ой, бзау жне торай - геморрагиялы жыбырлаа шалдытырады;

 

Д типі - ой, озы, ла, бзау жне торай жыбырла тудырады; Е типі- бзауды жыбырлаын тудырады;

 

F типі- кгершін, поляр тлкісінде жыбырла тудырады, адамды лі етті энтеритке шалдытырады.

 

Cl.perfringens 12 компоненттен тратын улар (токсиндер) тзеді, оны негізгілері альфа, бета, эпсилон, иота.

 

Альфа-токсин Cl.perfringens-ті барлы уыны рамына кіреді, негізгі у А типі лтіру, ліеттендіру, гемолитикалы жне лецитиназды асиеттері бар. Уды оан арсы алынан сары су бейтараптайды.

 

Бета-токсин Cl.perfringens В жне С типтеріні негізгі уы, асиеті лтіру, ліеттендіру, альфатоксиннен айырмашылыы

 

эритроцитті гемолиздемейді. Токсин температураа шыдамсыз жне В, С, F типті антитоксиндік сарысулармен бейтарапталады.

 

Эпсилон-токсинді Cl.perfringens-ті В жне Д типтері тзеді, ол трипсинні протеолитикалы ферменттеріні серінен пайда болады.

 

Иота–токсин, Е типіні згеше токсин, эпсилон сияты протоксин трінде пайда болады да протеолитикалы ферменттеріні серімен те улы иота-токсинге айналады.

 

Барлы 12 токсиндерді антигендік асиеттері бар .

 

Індеттік мліметтер. Анаэробты жыбырлапен ой,бзау,торай, ымбат терілі адар, стар, ешкіні барлы тымы жне барлы жастаылары ауырады, дегенмен тл жиі ауырады. Инфекцияны кзі ауру жануарлар. Ауруды оздырышы залалданан жайылымдаы шппен ойды организміне енеді. Ішек ішінде оздырушы за уаыт сапрофит трінде болады, біра та азыты ашытылымы немесе андай да болмасын белгісіз себептермен оздырушы арынды сіп - неді.

 

оздырушы сіп-ніп улы токсин тзеді, ол ойды денесіне сііп, улайды. Жыбырла мерзімді ауру, кктемні жас, клетчаткасы аз шптеріні суімен байланысты. Жауын-шашыны мол, шпті алы суіне байланысты ауру жиі кездеседі жне тез тарайды. Керісінше рашылы жылдарында жыбырла байалмайды. Ішек-арынны физиологиялы жмыстарыны, бзылуы ауруа бейімдейді, мысалы перистальтиканы нашарлауы немесе озылара стті тым кп беру т.б.

 

Ауруды туі жне симптомдары.Ауру кпшілік жадайдате жіті теді, сиректеу жіті (1-2 кн) трінде болады. дебиеттерде ауруды жітілеу жне созылмалы тетіндігі жнінде хабарлар бар. 2- 3 жмаа созылады, біра олар те сирек жадай.

 

Ауруды зіне тн белгілері: жануар ая асты жайылмай ояды, отардан алады, басын тмен тсіреді немесе тынышы кетіп артына арай шалатайды. Дене ызуы алыптаыдай, демалысы жиіленеді, ан тамыры жиі соады жне лсіз, конъюнктивтері ызарады. Кейде жануар тістерін шыырлатады, сілекей кбікке айналады. Аятарын дрыс баса алмай лайды, клиникалы жне тетаникалы сіресулер пайда болады, ой бірнеше минуттен, сиректеу сааттан кейін леді. Ауруды жітілеу трінде азыты жемеуге оса жаман иісті тыша пайда болады, оан кілегей, тіпті ан араласан. Ішегі аздап кепкен, перистальтика кшті, арын

 

тсы ауырсынады. Кейбір кезде тбеті бзылып ой тая, оты жне жеуге жарамсыз баса заттарды шайнайды. Кілегей абытары сарайады. Несебі оыр-сары тсті, кейде ызыл реді, лі кетіп жануар лайды, басы артына арай шалайады, кзі адырайады, аятары жзу озалысын жасайды, демалысы, ан тамырыны соуы нашарлайды, ліп тынады. Аурудан жазылу те сирек болады. 20 %-дан 50%-а дейін леді.

 

Негізгі патанатомиялы белгілері. Брадзотта жне жыбырлата лекселері тез бзылады, лексе даы пайда болады, сіресе жнсіз жерлерінде немесе тері астындаы ісікте. лексе тез ампиады. Тері асты желісіні ан тамырлары ана толы, арагідік ондай ан тамырларыны айналасына ан йылан. рса уысын жарып араанда шарбы айды, ішекті, лпершекті органдарды сірі абытарыны астында, ішпердеде нкте, да тріздес жне жол- жол ан йылан. Шарбысы ісікі.

 

Аш ішекті кілегей абытары кшті абынан. Заымданан жерлеріні тсі оыр-ызыл; ан йылан. Мезентериальды лимфа тйіндері лкейген, ісікі, шырынды. Бауыр саз реді, болбыр, кескен жері ра. Ккбаур деттегідей немесе аздап лкейген. Бйректері оыр-ызыл, болбыр, былжырап кеткен.

 

Кейде уысы органдарыны сірі абытарыны астына ан йылан. кпесі ісікі. Жрек еті азындаан.

 

Ажыратып балау. Эпизоотологиялы, клиникалы, патанатомиялы мліметтер бойынша жне зертханалы зерттеуді орытындысына арап ояды.

 

Жыбырлаты топала, брадзот, арасан, пастереллезден ажырату керек.

 

Топалада кк бауыр атты ісінеді жне жмсарады, ал жыбырлата лкендігі деттегідей немесе болар-болмас лкейеді, топалада бйректері жмсармайды.

 

Брадзотта кейде лтабар мен он екі елі ішекте ойы жаралар болады. арасан ауруында сыырлайтын газды ісік, домбыу болады.

 

Пастереллез лпаларындаы жне органдарындаы геморрагиямен сипатталады.

 

Барлы жадайда ауру оздырушысын анытауда бактериологиялы зерттеу шешуші орын алады.

 

Негізгі емдік жне дауалау шаралары. Емдеу тек ауруды бастамасында ана тиімді. Ол шін жыбырла жне озы

 

дизентериясына арсы гипериммунді антитоксикалы сарысуды жне антибиотиктерді (синтомицин, биомиццин, тетрамицин, либомицин т.б) пайдаланады.

 

Алдын алу шін брадзот, жыбырлаа ойды зілді ісігі жне озыны дизентериясына арсы поливалентті ойытылан гидроокисьалюминий вакцинасын олданады.