Диплококкозды оздырушысы жне ауруды балау дістері оздырушы - Streptococcuspneumoniae

 

Синонимдері: Diplococcus pneumoniae (1883), D. septicus; D. capsulatus.

 

Ауру ауыл шаруашылы жануарларыны тлдерінде (бзау, озы, ла, торай) жіті септикалы процесс трінде кпені абынуы, жоары температура, анды іш ту немесе буындарды абынуы сияты кріністермен байалады. Ересек жануарларда жиі туаннан кейін, жатырды немесе желінні іріді абынуымен байалады.

 

Зерттеуге арналан материал:Жылы жерде саталатынліктерде, жануарлар лгеннен кейін алашы 8 – 12 саатта диплококтар еритіндігін еске ала отырып жаа ліктер ттасымен (лгеннен кейін 2 – 3 сааттан кешіктірмеген жн); лимфа тйіндерінде, сйек кемігінде жне буындарды синовияларында 2 кнге дейін саталады. Сонымен атар жректі анын (днекерленген пипеткаларда), кк бауыр блікшелерін (міндетті трде), бауырда, лимфа тйіндерін, кпені заымданан бліктерін, буындарды, ттікшелі сйектерді жіберуге болады. Паренхиматозды мшелерді балауса трінде немесе 50% - ті глицеринде жібереді. Микроскопиялы зерттеуге аннан, кк бауырдан (міндетті трде), бауырдан жне баса да заымданан мшелерден жаындылардан жібереді.

 

Тірі кезінде диагностикалау шін ан, мрын аындыларын, зрді алуа болады. Осдан баса, ересек жануарлардан: маститте – желінні заымданан блігінен стті сынамасын стерильді пробиркаларда; сынаманы алар алдында желінні емшегін 50ºC спиртті тампондармен сртеді: метритте – жыныс мшелерінен аындылары бар мата тампондары стерильді пробиркаларда. Аындылары ынаптан тампонмен жинайды.

 

Зерттеу тртібі

 

1) жаындылар дайындау (кк бауырдан міндетті трде) жне оларды Романовский – Гимза, Михин, Грам бойынша бояу; жаындыларды спитр – эфир оспасымен (тедей) 20 – 25 минут бойы бекітеді.

 

2) 1% глюкозалы ЕПА – а, ЕПС – а жне міндетті трде жартылай сйы агара (pH=7,4 – 7,6) себінді жасау (материалды алан кні);

 

3) зертханалы жануарларды (жас а тышандар 10 – 14 г салмата) заымданан мшелерді (жиі кк бауырды) ЕПС – ы эмульсиямен 0,5 мл дозада немесе ЕПС – да 1 – 2 туліктік жаадан блінген немесе жартылай сйы агардаы сінділермен 0,1 – 0,5

 

мл мшеде рса ішінежтыру. Ескі сінділер авирулентті болуы ммкін.

 

оздырушыны морфологиясы жне сінділік – биохимиялы асиеттері.Микроб жп кокктар,брінен жиіжмырта тріздеспішінді, оларды ке шеті шыра жалыныны пішіні немесе ланцет сияты сйірленген болып табылады. Патологиялы материалдаы диплококтар жаындыларда брінен жиі жеке – жеке немесе р трлі зындытаы тізбекшелер (4 –тен 20 – а дейінгі торшалар) трінде орналасады. Сйы оректік орталарда микроб детте бірнеше жп кокктардан тратын ыса тізбекше орналасады. Ескі (5–7 тулік) сінділерді жаындыларында торшаларды дипло – стрептококкты орналасуы басым болады. Микроб деттегі анилин бояуларыны ерітінділерімен жасы боялады, Грам бойынша – о. Факультативті аэроб, озалмайды, спора тзбейді. Жаа патологиялы материалды жне жартылай сйы (сарысулы) орталардаы сінділерді жаындыларында шебер тріндегі капсула кездеседі. Капсулалар арнайы дістермен (Михин, Романовский – Гимза, Ольт жне т.б.) жасы боялады.капсулаларды бояу техникасын жоарыдан араыз. Кдімгі арапайым оректік орталарда кбінесе капсула болмайды.

 

Микроб оректік орталарды, сіресе патологиялы материалдардан біріншілік сінділерді аланда аса ажет етеді. ышылды, сілтілі немесе брын дайындалан орталарда диплококктар спейді. арапайым ораларда (ЕПА, ЕПС) диплококктар 5 – 7 кннен кейін леді.

 

оздырушы сінділеу (брінен жасы кк бауырдан жне бауырдан себінді жасау) антты (1% глюкозалы ЕПА жне ЕПС), анды немесе сарысулы (анды, сарысулы сорпа, агар), жартылай сйы агарларда (pH=7,4 – 7,6) жргізіледі. 0,03% глюкозалы жне 5% стерильды жылыны сарысуы бар мартен сорпасын ойдаыдай олдануа болады (Домрачен). Мартен сарусулы сорпасында су 16

 

– 20 сааттан со ортаны лсіз йнек трізді блдырлануы жне болар – болмас тоза тйіріндей тнба трінде басталады. анды (5%) агарда диплококктар нзік, шы тамшылы тізбектер трінде седі. Оларды айналасында жасыл тсті гемолизді кішкентай аймаы байалады. Жартылай сйы агарда микроб седі біра кілге ортаны тменгі абатында арындыра кбейеді.

 

Чепуров диплококктарды сіру шін келесі рамдаы жартылай сйы агарды сынады: ет – пептонды – бауырлы сорпа +0,12% агар – агар +0,5% глюкоза +0,5 мальтоза (pH – 7,6).

 

Диплококтарды штаммдарын сатау шін тмендегі ортаны сынады: ЕПБС + 0,2% агар – агар + 0,5% глюкоза + 0,5% мальтоза +5,0 % жылыны стерильді ан сарысуы. Ортаны бетіне вазелин майын абаттайды.

 

Диплококк 5% желатинада немесе жылыны 5% ан сарысуы осылан (вазелин майында) жартылай сйы агарда за саталады (бірнеше айлар бойы). Диплококты 10% ті бар мартен сорпасына сепкенде суді болмауы жне лизис байалады, ол стрептококтардан ажырату белгісін атарады, олар бл ортада спейді. ра тті тйірін диплококты тізбегінде ондыранда соысы бірнеше минуттан кейін ыдырайды. Диплококты уытты емес штаммдары тте ерімейді. кілмен (шаншуымен, тйреумен) ЕПЖ – да су ортаны сйылуынсыз жіпше немесе четок трінде теді. Ст 1 – 3 туліктен со йиды. Микроб ышылды тзілуімен біра газсыз лактозаны, галактозаны, манитті, мальтозаны, сахарозаны, декстрозаны жне сорбитті, инулинді – кейде траты емес ыдыратады; дульцитті, арабинозаны жне рафинозаны ашытпайды; пигмент, индол, ккіртті сутек жне аммиак тзбейді; картопта спейді, анды сарысуда сйылтпайды; лакмус сті ызарады. сіруді олайлы температурсы 37ºC. Токсин ндіреді.

 

оздырушыны кедір – бдырлы (R) формадаы штаммдары кездеседі; соыларында атты орталарда тым белсенді су байалады, сорпада гілмелі тнбаны тзілуі, микроб торшасыны (шар тріздес немесе заран) пішініні згеруі жне физиологиялы ерітіндіде нашар эмульгирленеді.

 

Антигендік асиеттері.Блініп алынан сінділердітипизациялау шін тн агглютиндеуші ан сарысулы серологиялы зерттеулерді олданады. азіргі тада антигендік рлымы бойынша диплокок – пневмококктарды 32 типін ажыратады.

 

Чепуровты зерттеулері бойынша, озылардан, бзаулардан жне торайлардан блініп алынан диплококк штаммдарыны 329 лгісін зерттегенде, барлы штаммдар сас жне пневмококкты 8 серологиялы типіне жататындыы аныталан, атап айтанда I, II, III, VI, V, VI, VII жне XIX типтерге блінеді. Брінен де сирек оздырушыны I жне VI типті штаммдары блінген.

 

Агглютиндеуші типті пневмококты ан сарысулары медициналы бактериолгиялы институттармен дайындалады. Агглютинация реакциясы шін антиген ретінде детте антты – бауырлы агардаы екі туліктік сіндіні шайындысымен 1 мл-ге 500 млн. концентрацияда олданады. Антигенді формалинмен (0,4%) консервирлеуге болады. Агглютинация реакциясын ою техникасы жне есепке алу деттегідей. Агглютиндеуші диплококты ансарысуын ояндарды агарлы (05% глюкоза жне 0,5% мальтоза) сіндіні 65ºC температурада 1 саат бойы ыздырылан шайындыны 1 мл – ге 2 млрд концентрациядаы шайындысымен гипериммунизациялау жолымен дайындауды лгісін тменде келтірілді.

 

Инъекцияны ояндарды венасына 2 – 3 тулік аралыпен

 

келесі млшерде жргізеді:
Млшерде........................................	0,1 мл
»	»...............................................	0,3 мл
»	»...............................................	0,5 мл
»	»...............................................		мл
»	»...............................................	1,5 мл
»	»...............................................		мл
»	»...............................................		мл

Диплококтарды ажырату тесті

 

Диплококтарды блініп алынан сінділерін жылдам типизациялау Нейфельд феноменіні кмегімен іске асырылады. Соысы келесіде аяталады. Жуылан зерттелінетін материалдарды ш тйірін бактериалды ілмекшемен затты шыныа алып келеді, содан со оларды р айсысы жеке –жеке ояннан алынан сйылтылмаан р трлі типті агглютиндеуші ан сарысуыны тамшысын осады (жылы жарамайды). Мият араластырыланнан со, препараттара метилен ккіні лсіз ерітіндісін бір тамшымен осып, жабынды шынымен жауып микроскопиялайды. Диплококк типі белгілі бір ан сарысуына сйкес келсе капсуланы бірден лкеюі (ісінуі) байалады.

 

Осы масата микроагглютинация дісін де олдануа болады. Зерттелетін материалды а тышанны рса ішіне енгізеді. 5 – 6 саат ткен со тышанны рса уысынан пипеткамен эксудатты алады жне оны 4 тамшысын затты шыныа алып келеді. Бірінші ш тамшыа р трлі типті агглютиндеуші ан сарысуыны тамшысын осады; тртінші тамшыа физиологиялы

 

ерітіндіні тамшысын осады (баылау). Содан со тамшыдан жаынды дайындап, бекітеді. 1 минут бойы 1:5 атынасындаы фуксинмен бояйды жне микроскопиялайды. Диплококк типі ан сарысуыны типімен сйкес келсе микроб торшаларды аны байалатын жабысуы (агглютинация) байалады.

 

Уыттылы асиеттері.Диплококтар а тышандар,ояндар,бзаулар, торайлар, озылар жне латар шін ауіпті. А атжалмандар, кгершін жне теіз шошалары онша бейім емес. Е бейімі жас а тышандар, олара 100 млн. микроб торшасын тері астына енгізгенде 16 – 24 сааттан кейін жне рса ішіне жтыранда 8 – 12 сааттан кейін леді.

 

Жануарларды жтыру шін рса ішіне жаадан блініп алынан (1 – 2 тулік) сінділерді 0,3 – 0,5 мл млшерде алу ажет. Ескі сінділер детте авирулентті.

 

А тышандарды жтыру шін сондай – а 1 – 2 мл ЕПС мен пастер пипеткасымен мият араластырылан лікті 1 – 2 г салматаы кк бауырлы пульпасыны блікшесін алуа болады. Дайындалан оспаны екі а тышанны рса уысына 0,5 мл-ден енгізеді. Материалда диплококктар бар болса, егілген жануарлар 24 – 72 сааттан кейін леді.

 

ояндара 1 млрд. микроб денешіктерін тері астына енгізгенде 36 – 48 сааттан кейін жне 5 млрд микроб денешіктерін блшыетке енгізгенде 16 – 24 сааттан кейін леді (Чепуров).

 

Бзауларды, озыларды жне торайларды 1 кг тірілей салмаына 0,5 – 1 мм-ден диплококкты жаадан блінген сіндісін блшыетке енгізгенде леді.

 

Патологиялы материалды немесе сіндіні жакындыларында микробты капсулалы трі болмаса а тышандарды 1 туліктік ЕПС сіндісімен 0,5 мл млшерде рса ішіне жтыру сынылады. Жтырылан тышандарды 4 – 6 саат ткен со хлороформдейді; жрек аныны жаындыларынан диплококкты капсулалы трін оай табуа болады.

 

Диагнозды клиникалы, эпизоотологиялы, патолого – анатомия мліметтерді жне бактериологиялы зерттеу нтижелері негізінде ойылады.