Таырыбы: Сальмонеллалар жне сальмонеллезды бактериологиялы диагностикасы

Сабаты масаты: сальмонелланы биологиялы асиеттерібойынша негізгі материалдар, сальмонеллезді зертханалы диагностика дістері.

Негізгі сратар:

1. Сальмонеллез ауруына сипаттама.

2. Salmonella туыстарыны негізгі белгілері. Сальмрнеллез оздырышты негізгі асиеттері;

3. Негізгі патогенді факторлары;

4. Сальмонеллез кезіндегі бактериологиялы зерттеулер.

Сальмонеллезбен 10 кннен бір айлыа дейінгі бзаулар ауырады. Алашында лсіз, жетілмеген бзаулар ауырады. оздырышты уыттылыы лайанда дені сау малдар ауыра бастайды. Жуды алашы жолы детте індеттелген ст арылы жады. Желіндегі стте сальмонеллез бактериялары болмайды, біра та сиырларды лас жерде сауу процессінде аздаан кепкен нжіс блігі стке тседі, сиыр нжісінде – сальмонеллез тасымалдаушылар сальмонеллез рамында жиі болады. Егер бзауа стті сауаннан кейін бермесе, мндай сттер те ауіпті, йткені ст сальмонелла шін жасы оректік орта болып табылады. Оны кшею ауіптігі сальмонеллалар стті ашытпайды жне тсін згертпейді. Ауруды бірінші жадайынан кейін, індетті негізгі суыоймасы болып ауру бзаулар, нжіспен, зрмен жне баса нжістермен барлы оршаан ортаны індеттейді.

Клиникалы белгілері:

Сальмонеллезді жіті формасы кезінде ауру 5 – 10 кнге созылады. Одан рі ш нтиже ммкін: лім, жайлап жазылу немесе созылмалы формаа ауысуы. Жазылуы жайлап, аптаа созылады. Ауырып жазылан бзаулар суінен тотап жне ораш болып крінеді. Созылмалы трінде ауру апта бойы жне айлара созылады. Созылмалы формасыны негізгі белгілері кпені абынуы болып табылады.

Ауру 40 – 41⁰С одан да жоары температурамен басталады. ызба кнделікті жне ауруды аяына дейін трады. Температурамен атар пульс та (бір минутта 110 – 150 дейін) жне тынысы да (60 – 80 дейін) жиілейді. Сирек жадайда ауру басталанда бронхитбайалады:везикулярлы тыныс алу жтел лайады, ра саырлаан ырыл болады. Ауруды бірінші кні серозды конъюнктивит жне жас аулар пайда болады. Тбеті былмалы болады. Бзау біресе ст нормасын жасы ішеді, не бас тартады. Нжіс сйылады, рамында клегейлі, анды оспалар болады. Ауыр жадайда температурасы жоары сатыда болады.

Мал атты лсірейді, басын жерге тсіріп, созып жата береді. Кшіні атты тмендеуінен, депрессиядан, жрек ызметіні лсіреуінен бзау 5 – 10 кні леді. Егер ауруды жеіл жадайында аздап жазылады немесе созылмалы формаа ауысыды.

Патологоанатомиялы белгілер:

Маызды згерістер рса уыс мшелерінде кездеседі. сіресе тала атты згереді, ол крт лайан жне салмаы 2 – 3 есе артады. Тала тсі ошыл – ызыл, шеттері дгелектенген, капсуласы шиеленіскен, оны астында буындар байалады жне даты, нктелі анталаулар кездеседі. Ішекті клегей абытары, кейде лтабар абынан, ызаран, ан талаулар кездеседі. Шажырай лимфа тйіндер домбыан, ісінген, лайан. Бауыр кбінесе нормадан тыс немесе паренхиматозды дегенерация жадайында. Анда – санда бауырда, сонымен атар талата са, дн секілді, сарыш - ср тсті некроз ошатар болады. Бл тйіндер сальмонеллезге тн, біра та олар сирек кездеседі. Осыан байланысты бауыр немесе талаты кескен кезде лупаны кмегімен арау ажет. Бйректердегі згерістер капсула астында ан талаулар болады. Зр абы зрге толан. Оны клегей абыы домбыан, гиперемияланан, ан талаан. Ккірек уыс мшелерінде ан талаудан баса жрек блшыеттеріні дегенерациясын байауа болады: ол болбыр,кескіні блдыр. Пневмония жіті жадайда дамып лгермейді.

оздырушыларды морфологиясы жне биологиясы:

Кзіргі мліметтер бойынша Salmonella туысыны рамына сальмонелланы 2 трі кіреді: Salmonellaenteritica (6 тршесі)

жне Salmonellabongori.

Антигендік рлымы бойынша сальмонелла сероварларыны 2400 трін ажыратады, кбісі Salmonellaenteritica (ертерек S.choleraesuis) тршесіне жатады. Малдарды ауруына лкен маыналар білдіреді S. enteritidis (dublin), S.choleraesuis, S.typhisuis,

S. typhimurium, S.abortusequi, S.abortusovis, S. pullorum (gallinarum).

Salmonella тобыны бактериялары морфологиялы жаынан, боялу атынасы бойынша, су згешелігі жне ЕПА, ЕПС, ЕПЖ жне баса да арапайым оректік орталары зара те сас болып келеді. Факультативті аэробтар спора жне капсула тзбейді. Осы топты кптеген кілдері (S.gallinarum баса) озалыш. Грам теріс, ст йымайды (ыздыран кезде де). Осы топты кейбір

кілдері тыыз орталарда (арапайым жне трлі тсті агар) 37°С 24 – саат блме температурасында 2 – 4 тулікте сірген кезде тізбекті айналасында клегейлі ймек тзеді. ймек тзу кптеген штамдара тн. Е.coli топ кілдерімен салыстыранда кмірсулар мен кп атомды спирттер атынасы бойынша аздап белсенді. Лактоза мен сахарозаны ыдыратпайды. Ккіртті сутек тзіледі, біра та барлы трлерінде емес, индол тзбейді.

Сальмонеллез оздырушыларыны трлерін бір – бірінен, сонымен атар ішек таяша топ кілдерінен ажырату арнайы оректік орталар мен серологияны кмегімен жргізіледі. Кмірсулар мен кп атомды спирттер ортасында жне Андредэ индикаторымен (бромтимолблау жне т.б.) микроб скенде газ тзілуі і жне ышыл тзілгенде ызылттан ызыла дейін орта тстері згереді. Штерна сорпасы о нтиже бергенде (глицерин ыдыраанда) пурпур тсті белсенді абылдайды; орта ызылт тске боялса ол о сынамаа саналмайды. Биттер ортасы рамнозамен 15 – 20 саат аралыында егіп сіргеннен кейін термостатта ышылдыына 2 – 3 тамшы индикатор – метилрот (0,5% спирт ертіндісі) осылып сыналады. Егер ортаны рН 5,0 тмен болса ызыл тске (мысалы, S. typhimurium), егер жоары болса сары тске боялады (мысалы, S. enteritidis). Salmonella топ кілдеріні дифференциалды трлі – тсті орталары (Эндо, Левин орталары жне бактоагарда Ж млдір тізбектер, тссіз, Дригальский — кк, бромкрезолды ортада—ашы – кк, Гасснер— сарыш) згермейді. Строговты синтетикалы ортасында сальмонеллалар спейді, Е.coli араанда.

Сальмонелла мен ішек таяшаларын ажырату тестілері

Негізгі биохимиялы тестер	E.coli	S.choleraesui
		s
1. Кмірсулар ферментациясы:
Глюкоза	Г	/ Г
Лактоза	Г	-
Мальтоза	Г	/ Г
Маннит	Г	/ Г
Сахароза	+ Г/-	-
Дульцит	Г/-	+
Арабиноза	Г	+/-
Галактоза	Г	-
2. Нитраттарды нитриттерге	+	+

айналдыру
3.	H₂S тзілуі	-	+
4.	Индол тзілуі	+	-
5.	Цитратты агарда суі	-	+
6.	Желатинді ыдырату	-	-
7.	Ст	йды

Ескерту:

К – ышылды тзілуі; КГ – ышыл мен газды тзілуі