Балалардаы перинаталды заымданулар диагностикасыны азіргі кездегі дістері

Соы онжылды клемінде нейровизуализациялы технологияларды енгізілуі себепті нрестелер мен ерте жастаы балаларда миды рылымдарыны тірі кездегі диагностикасыны жаа мліметтері алынды. Бл з кезегінде нрестелердегі р трлі ми патологиясыны емдеуіні жаа дістерін анытап, ауруды болжам мен медико-генетикалы кеестерді ммкіндігін кеейтіп, психоневрологиялы мгедектікті жиілігін азайтуа септігін тигізді. Ерте жастаы балаларда негізгі ш нейровизуализациялы дістер олданылады – нейросонография, рентгендік компьютерлік томография, магнитті-резонансты томография.

Миды нейросонографиялы зерттеуі практикалы олданыста жоары мліметтілік,портативтілік,аспапты арзан баасына байланысты кеінен пайдаланылады.Осыан арамастан,осы діспен алынан миды конвекситалды,арты ми шыры рылымдарыны мліметтері дл емес болу себепті диагностикалы баалыы тмендейді.

Ерте жастаы балаларда компьютерлік томографтарды олдану бізді елімізде тек ткен асырды 90-шы жылдарында ана жзеге аса бастады.

Инвазивті емес жне ауіпсіз КТ дісін олдану миды кптеген органикалы ауруларын диагностикалауды длдігін жоарылатып, пневмоэнцефалографиялы зерттеулер жргізбеуге жне ангиографиялы зерттеулерді санын азайтуа ммкіндік береді.

Диагностикалау дістерін жетілдіру осыдан 7-10 жыл брын ана патоморфологиялы зерттеулер нтижесінде аныталатын клеткалы миграция рдістеріні бзылуы (гетеротопиялар), сайлар мен салалар даму бзылыстары (дисэнцефалия,пахигирия,алегирия) сияты церебралды дисгенезияларды тірі кезде диагностикалауа ммкіндік берді.

Церебралды дисгенезиялар 30-40% жадайда психикалы жне неврологиялы мгедектікке алып келеді жне эпилепсияны ерте резистентті формалары (Вест, Леннокс-Гасто синдромдары), балалар церебралды салдануыны тетраплегиялы формалары, сананы дамуыны артта алуыны ауыр трлеріні негізіне жатады.

рыты жне «ана-плацента-ры» жйесіні жадайына азіргі кездегі дістер кмегімен баа беру (ультрадыбысты фето- жне плацентометрия, жатыр-плацентарлы жне рыплацентарлы ан айналымын зерттеу, рыты биофизикалы профилі, фетальды ан айналымыны допплерометриялы зерттеуі) арылы жедел жне созылмалы гипоксияны кріністерін диагностикалауа ммкіндік береді.

Нрестелер миыны рылымды бзылыстары баланы рі арай дамуыны арынын анытайды. азіргі кездегі зерттеу дістері осындай бзылыстарды сипаттамасы мен оларды орналасуын жоары длдікпен анытауа ммкіндік береді.Біра нрестелер мен ерте жастаы балаларда клиникалы кріністер аныталан згерістерге сйкес келмейді – себебі нресте миыны рылымды жне функционалды жетілмеуінде. Бл орайда, аауларды клиникалы дамуына себеп болатын жйке жйесіні ассоциативті байланыстарыны толы жетілмеуін атап айтуа болады. Сонымен бірге рылымды патологияны клиникалы крінісі айын аныталады. Мысалы, туаннан кейін бірнеше кн ткеннен со нейросонография дісімен аныталатын миды перивентрикулярлы заымдануы соынан балалар церебралды салдануыны диплегиялы формасыны дамуына келіп сотырады. Мадай бліміні заымдануы (гипоплазия, атрофия, геморрагиялы жне ишемиялы инфаркттар) соынан атониялы-астатикалы бзылыстар мен сананы артта алуыны р трлі формаларыны пайда болуына себепкер болады. Миды самай блігі медиобазальды бліміні гипоксиялы-ишемиялы заымдануы есту ызметіні тмендеп, ошаты самайлы эпилепсияны резистентті формаларыны дамуына алып келеді.

азіргі заманы пренаталды диагностика клинико-генеалогиялы, цитогнетикалы, биохимиялы, иммунологиялы дістерді, ДНК-анализ жне НLA-типирлеу олданатын медико-генетикалы кеесті ажет етеді. Мндай диагностика инвазивті жне инвазивті емес дістерден трады. Инвазивті дістерді олдану тек емдеуге келмейтін немесе нтижесі аз болатын ОЖЖ ауыр туа пайда болан ааулары бар баланы туу аупі болан кезде олданылады. Инвазивті дістер кмегімен барлы хромосомды жне кптеген моногендік (энзимопатиялар,фенилкетонурия, гипотиреоз, Х-тізбектелген гидроцефалияны формалары) ауруларды диагностикалау ммкін болады.

Инвазивті пренаталды диагностиканы жоары ауіптілігіне байланысты инвазивті емес дістер кеінен олданылады. Олара ультрадыбысты сканирлеу, фетопротеин дегейіні динамикалы трде анытау, анасыны ан сарысуындаы нейроспецификалы антиденелерді анытау жатады.

Орталы жйке жйесіні р трлі патологиялы рдістеріні арасында гипоксиялы-ишемиялы заымдану ерекше орын алады, олар з кезегінде ан йылулар, миды некрозды жне атрофиялы згерістеріні пайда болуыны негізгі патогенетикалы звеносы болап есептеледі. Бл заымданулар клиникалы кріністерінде кейінгі жйке-психикалы дамуына зор сер етеді. Заымдануларды сипаттамасы мен ауырлыы р трлі факторлара, мысалы, гестациялы жасы, дамып жетілу дрежесі, гипоксияны сипаттамасы, дрежесі, экспозициясына (затыы) байланысты.

Сонымен, КТ балалардаы миды ишемиялы заымдануларыны кешенді диагностикасына аса маызды роль атарады. Бл діс ми рылымдарыны толы крінісін анытау кезінде аса маызды. Нейросонография сіресе шала туан балаларда перивентрикулярлы лейкомаляция дамуыны жедел мен созылмалы кезеі жне базалды ганглийлер мен таламусты заымдануы кезінде скрининг- діс ретінде олданылады.