Кн потенциалын талдау

Кннен тсетін орташа жылды энергия 1600 кВт.са. шамасын райды.

азіргі уаытта оны олдануды негізгі трт баытындаы ке ауымды зерттеулер жргізілуде:

а) кн энергиясын тікелей фотоэлектрлік трлендіру;

б) фотоэлектрохимиялы жне биологиялы трлендіру;

в) жоары потенциальды жылу пайдаланатын (t>200⁰ С) кн электр тсанциялары жне пештер

г) имараттарды, аз бірлік уаттаы нерксіптік жне ауылшаруашылы обьектілерін жылу жне салынмен амтамасыз етуде тмен потенциальды жылуды (t< 100°С) тікелей олдану.

Батыс Европа жне АШ елдерінде жартылай ткізгішті трлендіргіштердіжасауа лкен мн береді.

Жартылай ткізгішті элементтер негізіндегі фотоэлектрлік трлендіргіштерді негізгі артышылытары мынада:

- фототрлендіргіш ондырыларды модульді болуы;

- озалмалы блігіні болмауы;

- жндеуіне жне ызмет етуіне кететін шыынны аздыы;

- ондырыны за жмысы жне руды тездігі;

- оршаан ортаа кері серлеріні жотыы.

Ал кемшілігіне монокристалды кремнийлі фототрлендіргіштерді ымбаттыын жатызуа болады.

Бл облыстаы зерттеуді негізгі баыты ПК 5 % - дан асатын аморфты кремний негізіндегі жа абыты фотоэлементтерді жасау, азіргі уаытта (8-12 %) дейін барады. абышалы фотоэлементтерді ПК (16-18 %) дейін жоарылату кп абатты осылыстар негізіндегі фотоэлектрлік трлендіргіштер жасаумен байланысты, рбір абаттан кн спектріні белгілі блігін жту отайландырылады.

уаты 0.3-1.1 МВт кн фотоэлектрлік станциялар (КФЭС) ФРГ, Сауд Арабиясы, Жапония жне баса да елдерде жмыс жасайды. КФЭС нтижелілігін одан рі жоарылатуа кн концентраторларын пайдалану арылы ол жеткізілуі ммкін. Республикада кристалды кремний, галлий арсениді жне жартылай ткізгішті материалдарды асиеттерін згертуге баытталан негіздегі жартылай ткізгішті трлендіргіштер асиеттерін зерттеу жне жасаумен айналысатын ФТИ Р БМ жне азМУ ылыми топтары бар, оны ішінде ионды имплантация негізіндегі аморфты кремнийде (ФТИ Р БМ) олданылуда.

Жоары температуралы энергетикалы ондырылар(t>500 С) екі баытта дамиды – бу турбиналы циклдік электр энергиясын ндіретін Кн электр станцияларын (КЭС) жасау жне те таза балымаларды алу шін (t~2000 — 25000 С ) жоары температуралы пештер.

АШ-та уаты 10 МВт(э)"Солар -1 КЭС жмыс жасайды. "Солар-2" жобалы уаты 100 МВт (э) жобасы жасалынан. Ресейде уаты 20 МВт (э) КЭС жасалынан.

Жоары аражат салымына арамастан, ыса уаытта Кн энергетикасы маызды орына ие болады. Энергетика кздеріні р трлі трлеріні лестік атынасы органикалы отын орымен аныталады.

Халыаралы олданбалы жйелік талдау институтыны мліметтері бойынша Батыс Европа елдеріндегі кедей табии ресурстармен Кн энергетикасыны лесі 2030 жыла арай 7 %, ал XXI-асырды аяына арай 38 % дан 86 % а дейін жетеді.

Ал, азастан аумаында Кн энергиясын олдануды келешегі жоары болып табылады, азірді зінде эксперименттік жобалар жзеге асуда.

Орытынды

Жер бетіндегі энергия ресурстарыны шектеулілігі кн энергетикасын пайдалануды дамытуды ажет етеді.

Елбасымыз Н..Назарбаевты «азастан-2050» – стратегиясы алыптасан мемлекетті жаа саяси баыты» атты 14.12.2012 жылы азастан халына Жолдауында «ХХІ асырды он жаанды сын-атеріне тоталды. Онда «бесінші сын-атер – жаанды энергетикалы ауіпсіздік» жне «алтыншы сын-атер – табии ресурстарды сарылуы» деген болатын [2]. Ал Кн энергиясы оршаан ортаа ауіпсіз, экологиялы таза жне оны алу жолдары иын емес. азiргi заманы кн фотоэнергетикасы уаттылыы соы жылдары брын-соды болмаан жылдамдыпен жылына 30-40%-а сiп отыран гетерорылымдар негiзiнде кремний фотоэлементтерiне негiзделедi. Оны стіне азастанны отстігі Евразия материгінде Сахара мен Таяу Шыыс елдерінен кейінгі кн радиациясы кп тсетін аймаа жатады, (1см²-120 ккал жоары) себебі тропиктік ауа ыпалында, жер бедері ашы сімдік жамылысы аз боландытан табии кн радиациясынан таралатын ультраклгін сулелер алу аупі де жоары. Сондытан мндай кн энергиясын тиімді пайдалану ажеттілігі туындайды. азастан алымдары брын отанды шикiзаттан металлургиялы жне жартылай ткiзгiш кремний алу технологиясы саласындаы олданбалы ылыми зерттеулер жргiздi. Кн батареялары мен жартылай ткiзгiштердi жмыс тиiмдiлiгi тазалы дегейiне арай алынатын кремнийдi тменгi сапасы жргiзiлген ылыми зерттеулердi негiзгi проблемасы болып табылады.

Астана аласында тетін ЕХРО- 2017 Халыаралы крмесіні басты масаты да энергияны альтернативті кздерін пайдалануа арналан. Бл бізді зерттеу таырыбымызды зектілігін крсетеді.