Дрілік заттара ферменттерді сері

Кейбір ДЗ жасуша ішіндегі жне жасуша сыртындаы арнайы ферменттерді белсенділігін жоарылатады немесе тежейді. Жасушаны ызметін амтамасыз ететін жасушаны аденилатциклаза жйесі те маызды болып табылады, йткені, кптеген ДЗ сері, жасушаішілік циклды аднозинмонофосфатты (цАМФ) дегейін реттейтін, фосфодиэстераза, аденилатциклаза сияты ферменттерді белсенділігімен байланысты.

ДЗ ферменттермен р трлі дрежеде, айтымды, айтымсыз трде зара серлесіп, фармакологиялы серді затыы мен арындылыы сипаттайды.

Дрілік заттарды жасуша мембранасына физико-химиялы сері

ДЗ жасуша мембранасына физико-химиялы сері, иондарды мембрана арылы тасмалдануы салдарынан, трансмембраналы электр потенциалдарыны згеруіне негізделген. Оны жйке жне блшы ет жйелеріні ызметінде маызы бар, йткені, синапстар арылы жйке импульстарыны жруі бзылады, жасушаларды электрлік белсенділігі тежеледі. Мндай сер ету механизімі аритмияа арсы ДЗ, жергілікті анестетиктерге, наркоза арналан ДЗ тн.

Дрілік заттарды тікелей химиялы (цитотоксикалы) сері

ДЗ жасуша ішіндегі молекулалармен немесе жасушаішілік рылымдармен тікелей серлесіп, жасушаны тіршілігін жоюа келеді. Мндай сер ету механизімі антибиотиктерге, вируса арсы ДЗ, цитостатиктерге тн.

Дрілік заттарды тадамалы сері

ДЗ тадамалы сері препаратты р трлі мшелер мен тіндерге таралып, жинаталып, селективті сер етуі арылы жзеге асырылады.

Селективтілігі тмен ДЗ

Селективтілігі тмен дрілік заттар кптеген мшелер мен тіндерге сер ете отырып, кптеген жанама серлерді тудырады. р препарат сер ету спектріне арамастан, р трлі жаымсыз реакциялар туындатады. Мысалы шін, наркотикалы анальгетиктер тобына жататын морфин, ауырсынуды басып ана оймай, тыныс алуды тежеп, седативті сер крсетеді. Ісікке арсы дрілік заттар тек ісік жасушаларына сер етіп оймай, сйек тініне, ішек эпителиіне сер етіп, ауыр жаымсыз реакцияларды туындауына себеп болады.

Селективтілігі жоары ДЗ

ДЗ селективтілігі нерлым жоары болса, жаымсыз серлері сорлым аз болады. ДЗ тадамалылыы оны млшеріне байланысты. ДЗ млшерін жоарылатан сайын, оны тадамалылы (селективтілік) асиеті тмендей тседі.

Дрілік заттарды млшері

ДЗ сері оны бір рет абылдаандаы млшерімен аныталады. Препаратты млшеріне емні тиімділігі ана емес, сонымен оса, ауіпсізідігі де байланысты. Кейбір науастара орташа терапевтік млшер жеткіліксіз болып табылып, млшерін жоарлатуды талап етеді, біра, ажетті серге ол жеткізгенімен жанама серлер туындамайды.

ДЗ жеке сезімталдылы фармакодинамика мен фармакокинетикаа серін тигізетін р трлі факторлара байланысты: науасты жасына, жынысына, дене салмаына, АІТ, анайналым, бйрек пен бауыр жадайына, препаратты дрілік формасына, азаа енгізу жолына, таамны рамы мен млшеріне т.б.

ДЗ млшерін латын тіліні «D» ріпімен белгілеп, келесі трлерін ажыратады:

· кмекші млшер – ан рамында ДЗ терапевтік концентрациясын амтамасыз етуге ажетті ДЗ млшері;

· туліктік млшер – тулік бойы олданылатын ДЗ млшері;

· курсты млшер – емдеу курсына ажетті ДЗ млшері;

· сер крсететін минимальды млшер (пороговая) – фармакотерапевтік сер крсететін ДЗ минимальды млшері;

· жоары бір реттік терапевтік млшер – орташа терапевтік млшерді олдананда жеткілікті фармакологиялы сер туындамаан жадайда олданылатын ДЗ млшері;

· жоары туліктік терапевтік млшер – орташа терапевтік млшерді олдананда жеткілікті фармакологиялы сер туындамаан жадайда олданылатын ДЗ туліктік млшері;

· токсикалы млшер – азаа ауіпті токсикалы сер крсететін ДЗ млшері;

· тиімді млшер (эффективті) – препаратты токсикалы зерттеулер кезінде эффект берген млшер;

· летальды млшер – лімге келетін ДЗ млшері.