Балаларды психологиясын дамытуа арналан тренингтер
«Трлі-тсті доптар»
Масаты: балаларды есте сатауын дамыту
ааз бетіне екі кішкентай ызыл жне жасыл доп, ызыл доп пен жасыл допты ортасына лкен кк доп сал, ал жасыл допты жанына кішкентай сары доп сал.
«Таажайып дорба»
Дорбада бірнеше жеміс, ккніс бліктері бар.Бала кзі жабылып, дорбадаы затты дмін татып, оны ай жеміс екенін, дмі, исі, формасы, тсі жайында ажырата баяндайды.
«Шебер бойынша сз тізбегі»
ойыны тренингке атысушыларды сздік маыналы ойлауын, топты атынасын, сйлеу мнерін дамытуа ыпал етеді.
Ойынны ережесі:андай да бір арапайым сйлем тадап, атысушылар сол сйлемді трлі дауыс ыраымен жаластырулары ажет.Мысалы «Біз компетентгі, ксіби білімді маманбыз».Енді о жатаы ойыншыдан бастап осы сйлемді кезекпен айтамыз. Ойынны р атысушысы сйлемді жаа интонациямен айтуы тиіс (сраулы, уанышты, таалушы, немрайлы жне т.б.) Егер атысушы жаа дауыса сала алмай айтыланда айталаса ойынан шыарылады.Осылайша ойын бірнеше рет ойналады. Баса адамны интоннациясын айталауа болмайды.
«зін- зі таныстыру»
Масаты: Топтаы адамдармен танысу жне андай кзараспен арайтынынын, топа зін алай стайтынын баылау.
Адамдарды шеберге трызып, бірін-бірі олдарын стап трып зіні атыны андай маына беретінін айту. Атыны бас рпіне байланысты андай жасы асиеттерді жатызуа болады, соны айтады. Енді алаан сипаан кезде андай сезімде болдыыздар. Алаан сипауды да зіндік психологиялы ерекшеліктері бар екен.
ОРЫТЫНДЫ
Барлы мектепке дейінгі жастаы балалар бірдей етіп зіні аыл-ой абілеттерін барлы ойын рекетінде крсетеді деген санау ате болады. Кптеген себептерге , е алдымен трбиелеу жадайына байланысты бір бала ойындар мен сурет салуды , екіншісі- растыруды, шіншісі-сімдіктермен жануарларды, ал тртіншісі-техника мен кліктерді натады. Жне аыл-ой дамуыны кріністерін, е біріншіден, баланы ызытыратын айматардан іздеу керек. Міне, білімпазды, аыл-ой белсенділігі, «бала» рекетіні негізгі трлерін мегеру дегейі мен оыанды дегейі кіші жастаы баланы аыл-ой дамуыны негізгі крсеткіштері ретінде арастыруа болады.
Сонымен, мектепке дейінгі баламен жмыс жасайтын трбиешіні балаларды жас ерекшеліктеріне байланысты дамуын жан - жаты жасы білуі, балаларды мірін жне іс - рекетін, ойыншытармен жне заттармен рекет дадыларын алыптастыруа, тілді мегеруді алышарттарын йымдастыруа ммкіндік жасайтындыын анытады. Баланы мектепке дейінгі жетекші іс - рекет трі ойын. Соан байланысты балабаша ызметкеріні балалармен жмыс барысында баланы ойлауын, тілін, иялын, еске сатауын дамыту, оамды мінез - лы ерекшеліктерін мегерту, сйкес дадыларды алыптастыру ойын іс - рекеті арылы жзеге асыра алуы тиіс екендігін арастырды.
Зерттеу жмысы барысында балалар психологиясымен айналысан алымдар Л. С. Выготский, С. Л. Рубинштейн, А. Н. Леонтьев, А. В. Запорожец, П. Я. Гальперин, Д. Б. Эльконин, Л. И. Божович, В. С. Мухина, М. И. Лисина, В. Штерн, К. Бюлер, Ж. Пиаже, А. Валлон, Дж. Брунер ебектеріне талдау жасалды.
Баланы балабашаа келуімен оны жаа ортаа бейімделу процесі жзеге асып, кптеген мселелер де туындайды. Біра балабаша ызметкерлеріні баланы жас ерекшелігіне сйкес ойын іс - рекетін дрыс йымдастырып, жетекшілік жасауы кптеген мселелерді тиімді шешілуіне жадай жасайды. Зерттеу жмысымыз барысында балаларды балабашаа алаш келу кезеінде анытаушы эксперимент жргізіліп, зерттеу нтижесіне байланысты балаларды ойын іс - рекеті белгілі бадарламалы кешен бойынша жзеге асырылды. Жргізілген жмыстар нтижесінде жргізілген соы зерттеу жмысы барысында балаларды зерттеу жргізуге тадап алынан зерттеу дістемелеріні орытындысы о нтижелер крсетті.
Алашы жне соы алынан зерттеу нтижелеріні арифметикалы орташа крсеткіштері арасындаы айырмашылытар статистикалы мнділік крсетті. Мны зі балалара жргізілген жмыстарды тиімділігін крсетеді. Олай болса, бізді зерттеу жмысымызды ойын іс - рекетін йымдастыру баланы психологиялы дамуына отайлы сер етеді болжамы длелденді.
Біра бала жанын тсіну те крделі жне рбір балаа жмыс барысында индивидуалды жол таба білу рбір трбиешіні маманды даярлыына, зіреттілігіне байланысты. Сондытан балабаша мселесіне байланысты бізді жмысымыз бл мселені бір ырын ана аша алды. Жалпы бл мселеге атысты зерттеу жмыстары болашаты еншісінде деп білеміз.
ПАЙДАЛАНЫЛАН ДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
1. Аймауытлы Ж. Психология, Алматы, Рауан, 1995ж
2. Алдамратов А. Жалпы психология,Алматы,1996 ж
3. Бабаев С. Психология танымы, Тркістан, 2000 ж, 346 б.
4. Бап-Баба С. Б. Жалпы психология, Алматы, 2003ж
5. Выготский Л. С. Кемтар балапсихологиясы, Алматы , 1999 ж.
6. Жарыбаев . Жантану негіздері, Алматы , 2002 ж, 335 б.
7. Жарыбаев . Жалпы психология,Алматы, 2004 ж
8. Зимняя И.А. Педагогикалы психология,Алматы, 2005ж , 405ж
9. Манов М. Жас жне педагогикалы психология, Алматы,1982 ж
10.Темірбеков А.Жас ерекшелік психологиясы, Алматы.Мектеп, 1867ж