Сер ететін кштерді анытап, табу.

Тменде бгетті тменгі лама беткейіні орнытылыын есептеу схемасы келтірілген

сызба. Топыратан соылан бгетті тменгі лама беткейіні орнытылыын есептеу схемасы

 

Баылау сратары:

1. Топыратан соылан бгет арылы суды сзіліп аатын аымын есептеуге ммкіндік беретін тсілдерді атаыз

2. Бгет табаны арылы сзіліп тетін су аымын алай анытайды

3. Біртекті, дренажсыз бгеттер арылы су сзіліп ауын есептеу тсілдерін келтірііз

· Табаны су ткізбейтін, зекті бгет арылы су сзіліп ауын есептеу тсілдерін келтірііз

· Табаны су ткізбейтін аланды бгет арылы су сзіліп ауын есептеу тсілдерін келтірііз

· Бгетті тменгі лама беткейіні орнытылыын есептеу тсілдерін келтірііз

 

Шы дріс

Бгет крамындаы су ткізгіш, су тастаыш жне ашырты рылымдар, оларды атартын ызметі жне трлері Ашы жаалы ашыртылар орлы ашырты Жабы ашыртылар бырлы жне шмішті трі.

 

Саба жоспары:

· Су тастаыш рылымдар конструкциясымен таныстыру

· Ашы су тастаыш рылымдар - орлы су тастаыш рылымдар конструкциясымен таныстыру

· Мадайынан су абылдайтын су тастаыш рылымдар, оларды есептеу тсілдері

· Кп сатылы лама трінде орындалатын су тастаыш рылымдар конструкциясымен таныстыру

· Жабы су тастаыш рылымдар – тунелді жне бырлы су тастаыш рылымдар конструкциясымен таныстыру

· Шахталы жне ожаулы су тастаыш рылымдар.

· Аралас су тастаыш рылымдар конструкциясымен таныстыру

Топыратан соылан бгеттер бойына тасын суды тменгі бьефке тастайтын су тастаыш рылымдар салады. Су тастаыш рылымдарды трассасын тадаанда бірнеше вариант арастырылып, оларды техника-экономикалы салыстыру негізінде арастырып, негізгі вариантты абылдайды. Негізгі варианта: топыра азу жмыстары аз, баасы арзан вариант абылданады. Су тастаыш рылымны трассасы ммкіндігінше тзу, брылыс болан жадайда оны радиусы рхсат етілген шама шегінде болуы шарт. Ашы су тастаыш рылымдар басару ммкіндіктеріне арай: автоматты трде жмыс атаратын жне апаты, яни олмен басаратын болып келеді. Егер су тастаыш рылым автоматты режимде жмыс істесе, оны табалдырыыны белгісін ТД-де орналастырады, ал олмен басарылатын су тастаыш рылымны табалдырыын ТД-ден тмен орналастырады.

в)

 

6.1. сурет. Су тастаыш рылымны трассасын жргізу схемасы.

а) трасса жер бедері сызытырына перпендикулярно жргізілген; б) трасса жер бедері сызытырына клбей жргізілген; в) ке жне тар суаармен жргізілген су тастаыш.

Су тастаыш рылымдарды негізгі атаратын ызметі- су тасыанда су оймасына симайтын тасын суды су торабыны тменгі бьефіне тастау.

Су тастаыш рылымдар бгет денесіні ішінде немесе сыртары, жаада орналастырылады. Су тастаыш рылымдарды трі, констркциясы мына жадайлара байланысты абылданады:

1) нысынны су шаруашылы крсеткіштеріне байланысты;

2) бгет салынатын тсты топографиялы жне геологиялы жадайларына байланысты;

3) бгет тріне жне арынына (су тередігіне) байланысты;

4) рылысты салу кезіндегі тасын суды ткізу жадайына байланысты;

5) экономикалы тиімділігіне байланысты.

Тбесінен су ткізбейтін, топыратан салынан бгеттерді рамында салынатын су тастаыш рылымдарды е кп тараан трлері:

а) ашы орлы су тастаыш- су тастайтын блігі науалы, кп сатылы не тез суаар трінде орындалан;

б) жабы су тастаыш –су тастайтын блігі тунель немесе быр трінде орындалан;

в) аралас, жабы жне ашы су тастаышты элементтері олданылан.

Ашы су тастаыш рылым су тастаыш рылымдар бас блігіні конструкциясына байланысты былай блінеді: мадайынан су абылдайтын, орлы –тасын суды жанынан абылдайтын.

 

 

6.2. сурет. Ашы, жаалауда орналасан су тастаыш рылымдарды

бас жаыны конструкциясыны трлері. а) ені тарылатын, табылды рыы тзу су тастаыш; б) табалдырыы доа тріздес су тастаыш; в) табалдырыы ирек–ирек су тастаыш; г) тез су аары бірнеше блікке блінген, исы табалдырыты су тастаыш; д) исы табалдырыты, тез су аары кедір–бдырлы су тастаыш.