Тндырыларды жалпы сипаттамалары.

1.Тндырыларды топталуы. Тндырылар мына асиеттеріне байланысты топталады: тндыры камерасын тазалау тсіліне байланысты- механикалы тсілмен тазаланатын, сумен жуылатын жне аралас (рама) тсілмен тазаланатын; сумен жуу режиміне байланысты- отын-отын, яни мезгіл-мезгіл жуылатын жне збей жуылатын деп; орналасу жадайына байланысты – су торабы рамындаы немесе одан алысыра орналасан жне ішкі жйелік деп, камера санына байланысты- бір камералы, екі камералы жне кп камералы деп топталады.

2.Тндыры трлері. Арнайы техникалы мамандытар оулытарында ирригациялы жне су энергетика саласында олданатын тндырыларды кптеген трлері келтірілген. Кпшілік жадайларда тндыры трлері оны конструкциясыны авторыны атымен аталан. Тндырыларды негізгі трлері: 1) су энергетика саласында олданылатын, тасындыларды ірі фракциясын стауа арналан жне шккен тасындыларды отын-отын жуатын; 2) су энергетика саласында олданылатын, тасындыларды ірі фракциясын стауа арналан жне тасындыларды збей жуатын; 3) тасындыларды майда фракциясын стауа арналан, отын-отын тазаланып тратын ирригациялы тндырылар; 4) кл тріздес тндыр- ылар; 5) Дюфура тндырысы - тнбаларды здіксіз жуатын, су энергетика- лы тндырыа сас; 6) Д.Я.Соколовты жйелік тндырысы; 7) сифонды рефулері бар тндырылар.

Кпшілік тндырыларда тасындыларды камерадан здіксіз жуу арастырыл- ан. Біра, пайдалану барысында тндырыларды отын-отын жуу тсілі кбірек олданылады.

3.Тндырыларды орналасатын жері. Суару жйелерінде тндырыларды орналастыруды негізгі схемалары мынандай 20.1 суретте крсетілгендей

болуы ммкін:

 

 

20.1. сурет. Суару жйелерінде тндырыларды орналастыруды негізгі схемалары. а) тндыры су торабы рамында, су алыш рылымны жоары бьефінде орналасан; б) тндыры су торабы рамында, зен жаасына салынан; в) тндыры су торабына жаын, каналды бас жаына салынан; г) тндыры су торабынан алыс, канала салынан; д) бгетсіз су алатын рылымдарды азылан каналдарындаы тндырылар;

е) тндыры канала орналасан немесе су алыш рылымнан блек, алыс жерге орналасан, кл тріздес тндырылар.

 

1) тндыры су торабы рамында, су алыш рылымны жоары бьефінде орналасады. Бл схема бойынша тндыры су алыш рылымны бір блігі болып есептеледі жне тек ірі фракциялы тасындыларды стауа арналан. (20.1а. сурет)

2) тндыры су торабы рамында, зен жаасына салынан. Мндай схеманы таулы жне тау етегіндегі су алыш рылымдар шін олдану тиімді. Арыны аз су алыш рылымдар шін жне тасындыларды гидравликалы жуу арылы тазалайтын тндырыларда олданан тиімді. (20.1б. сурет)

3) тндыры су торабына жаын, каналды бас жаына салынан. Бл схеманы арыны аласа бгеттерде олданады. Тндырыны каналды бас жаына салу, тасындыларды гидравликалы діспен жууа байланысты абылданан. (20.1в. сурет)

4) тндыры су торабынан алыс, канал бойына салынады. Мндай схема су екі-ш сатылы трде тндырылатын жадайларда олданылады. (20.1г. сурет)

5) бгетсіз су алатын рылымдарды азылан каналдарындаы тндырылар. Мндай тндырылар майда тасындыларды стауа арналады, ал тндыры механизммен тазаланып, сумен жуылады. (20.1д. сурет)

6) тндыры канал бойына орналасан, немесе су алыш рылымнан блек, алыс жерге орналасан. Бл схема бойынша тндыры ретінде сай, шаталдар, яни рельефті табии аласа жерлері пайдаланылады. Осы себепті мндай тндырылар – кл тріздес тндырылар деп аталады. (20.1е. сурет)

Баылау сратары:

1. Табалдырытаы торлы галерея арылы су алыш рылымдарды конструкциялы ерекшеліктерін атаыз жне олдану жадайы туралы тсінік берііз

· Тпкі торлы галерея арылы теренен су алыш рылымдарды конструкцияларын келтірііз.

· Тпкі торлы галерея арылы теренен су алыш рылымдарды жетілдірілген трлері туралы тсінік берііз

· абат-абат тор арылы су алыш рылымдар туралы тсінік берііз, конструкцияларын келтірііз

· Тндырыларды олдану жадайы туралы мліметтер берііз

· Тндырыларды жалпы сипаттамаларын айтыыз.