Отын-отын жуылатын тнырылар

 

1.Тндырыларды трлері. Бл тарауда отын-отын жуылатын тндырыны тек бір ана - энергетикалы трі арастырылады. Бл тндырыларда тек ірі алыма тасындылар, фракция диаметірі 0,25 мм жне одан ірілеу тасындылар сталады. Ірілігі мндай тасындылар топыратан азылан, темірбетон таталармен апталмаан каналдарда тасымалданбай, бірден канала шгіп алады, сондытан тндырыларды су торабы рамын- да немесе суару жйелеріні каналдарыны бас жаына орналастырады.

2. Тндырыларды жмыс істеу режимі. Отын-отын жуылатын тндырылар екі кезе (такті) бойынша жмыс атарады. Бірінше кезеде зеннен аын сумен тскен тасындылар тндырыа шгеді жне канала тазаланан су беріліп отырады. алыма тасындыларды шгуге тиісті есепті фракциялары тндырыдан кейінгі канала алай тсе бастааннан кейін, ттынушыа су беру тотатылып, тндыры жмысыны екінші кезеі туады, яни шккен тасындылар сумен жуылады. Тндыры жмыс істеп тран кезде бір кезе екінші кеземен здіксіз ауысып отырады. Тндырыны бл конструкцияларында тасындыларды тек сумен жуу арылы тазалау арастырылан. Тндыры рамындаы тасынды жуыш рылылар арылы сумен жуылан тасындылар айтадан зенге тасталып отырады.

3.Тндырыны ранды бліктері. Канала орналастырылан тндыры конструкциялары келесі негізгі бліктерден трады: жоары иылыстырыш учаскеден, кіре берістегі реттегіш шлюзден, камералардан, шыа берістегі реттегіш шлюздерден, тасынды жуыш рылыдан, рамында тасынды жуатын реттегіш шлюзы жне тасынды жуыш бырлы галереясы бар тменгі иылыстырыш учаскеден. (20.3. сурет).

 

20.3. сурет. Тндыры трлері жне оларды ранды бліктері.

а) бір камералы; б) бір камералы айлалма каналы бар; в) кп камералы.

1. жоары иылыстырыш учаске; 2. кіре берістегі реттегіш шлюз; 3) камералар; 4) шыа берістегі реттегіш шлюздер; 5) тменгі иылыстырыш учаске; 6) тасынды жуыш быр; 7) каналдар; 8) айналма канал.

Егер тндыры су торабы рамында болса, онда жоары иылыстырыш учаске болмайды, ал кіре берістегі реттегіш шлюз су алыш рылым рамына кіреді. Бл аталан тндырыны конструктивті элементтері бір-біріне жанасан жерлерінде деформациялы саылау арылы блектеніп, саылаудан су тпейтіндей ылып герметикпен ныыздайды. Еегер камера те зын болып, температуралы деформациялы саылауды орналастыру зындыынан асып кетсе, онда керекті жерге кесе клдене деформациялы саылау орналастыра береді. Тменде 20.4. суретте, тндырыны зына бойы кесіндісі кетірілген

20.4. сурет. Отын- отын жуылатын тндырыны зына бойына имасы.

1) тндырыа кіре берістегі реттегіш шлюз; 2) ызметкерлер жретін кпір; 3) аыс жылдамдыын теестіретін тор; 4) тндыры камерасы; 5) тасындылар тнатын уаыттаы камерадаы су дегейі; 6) шыа берістегі реттегіш шлюз; 7) тасындылар жуатын реттегіш шлюзды апаы;

8) деформациялы саылаулар; 9) тасындыларды жуу кезіндегі камерадаы су дегейі.

4. Бір жне кп камералы тндырылар. Бір камералы тндыры- бл бетоннан не темір бетоннан соылан бассейн, су аысын ретеу шін бас жаына жне ая жаына реттегіш шлюз орнатылан. Бларды кесе клдене имасы тік брышты немесе трапеция тріздес болуы ммкін. Тндыры табаны ала, аыс баытына арай еіс болады. (20.5а. сурет.) Бл бір камералы тндырыларды негізгі кемшілігі, камераа шккен тасындыларды жуу кезеінде ттынушыа су беру толыымен тотатылады. Егер пайдалану талабы бойынша канала су беруді тотатуа болмайтын болса, онда айналма канал салынады, осы канал арылы тндырыны жуу кезеінде ттынушыа су беріліп отырады. Бл айналма канал арылы ал- ыма тасындылардан тазаланбаан су жіберілетін боландытан, канал біраз уаыттан со айырлап, оны тазалау ажет болады. Айналма канал арылы аатын су млшерін реттеу шін оны басына жне ая жаына су реттегіш шлюз салады. (20.5б. сурет.)

Тндырыны камера саны екеу не одан кп болан жадайда, кп камералы деп атайды. (20.5в жне 20.5г суреттер) Бл тндырыларды бір-біріне параллелді осылан бір камералы тндырылар жйесі ретінде арастыруа болады. Кп камералы тндырылар тасындылардан тазаланан суды ттынушыа здіксіз беруді амтамасыз етеді, себебі камералар кезекпен жуылады да, бір камера жуылып жатанда басалары суды тндырып канала таза су бере береді, аздап, шамадан тыс лайлы сумен. Кп камералы тндырыларды таы бір артышылыы, бір камераны жндеу кезеінде ттынушуа су здіксіз, ттыну графигіне сйкес, баса камералар арылы беріле береді. Бл кезде канала тсетін су лайлыы барлы камера- лар жмыс істеп трандай тазаланып тседі, тек тндыры камераларын жуу аралыы жиілейді. Кп камералы тндырыларда тасындыларды жуатын су аымы ысартылады, мны суды брі зеннен толыымен суару жйелеріне алынатын су торартарында ескерген жн. Дегенмен, тасындыларды жууа жмсалатын ау аымы камера санына байланысты емес. Тндырыны камера санын пайдалану талаптарына сйкес жне рылымны сметалы баасына байланысты абылдайды. Тндырыны камера саныны суіне байланысты оны аражаты да крт седі, сондытан камера санын ммкіндігінше аз абылдауа кеес беріледі.

 

20.5. сурет. Тасындыларды отын—отын жуатын тндырылар схемасы.

а) бір камералы; б) айналма каналы бар бір камералы; в) екі камералы; г) кп камералы; 1. бгет; 2. су алыш рылым; 3. су келетін канал; 4. аванка- мера; 5. тндыры апатары; 6. тндыры камералары; 7. тасынды жуатын галерея апатары: 8. тасынды жуатын тракт; 9. магистралды канал; 10. айналма канал; 11. камераларды блетін абыра.

 

5.Табаны тік жне кері еісті тндырылар. Тндырыны табаныны зына бойына еістігі тндырыа шккен тасындыларды жуу кезінде аыс жылдамдыын кбейту шін ажет. Тндырыны жмыс атаруыны бірінші кезеінде, яни тасындыларды камераа шгу кезеінде, оны табаныны еістігі ешандай роль атармайды. Камераны табаныны еістігі су аысы баытына о (тік) жне кері болуы ммкін. Камера табаныны еістігі о болан жадайда, шккен тасындыларды жуу шін кіре берістегі реттегіш шлюз арылы келген суды пайдаланады. Ал тасындылармен аныан жуатын суды камераны ая жаында орналасан реттегіш шлюзды тасындылар жуатын тесігі арылы жібереді.

Камера табаныны еістігі кері болан жадайда, камераа шккен тасындыларды жуу шін тндырыдан кейін орналасан каналдаы тазаланан су пайдаланылады. Каналдаы таза су тндырыа шыа берістегі реттегіш шлюз арылы тседі. Тасындыларды тазаланбаан аын сумен де жууа болады, бл кезде су тндыры абыралары, не табаны арылы ткізілген бырмен беріледі. Ал тасындылар жуан су кіре берістегі реттегіш шлюзды тесіктері арыла тасталады. Біра, тасынды жууа быр арылы су жеткізу тндыры конструкциясын крделендіреді, себебі камера абырасыны енін лкейту не табаныны фундаментін алыдату ажет болады. Таы да, тасындыларды жууа берілетін су аымын реттеу шін осымша апатар ою ажет болады. Осы жадайлара байланысты кері еісті тндырылар конструкциялары пайдалану барысында кеінен таралмады.