Тндырыларды конструкциялы ерекшеліктері.

1. здіксіз жуылатын тндырылар туралы тсінік. Мндай здіксіз жуылатын тндырыларды арнайы оулы кітаптарда келтірілген ртрлі трлері кп. Дегенмен, здіксіз жуылатын тндырылар деп, негізінде энергетика саласында пайдаланатын тнырылар келтірілген. Бл тндырылар негізінде алыма тасындыларды 0,2-0,25 мм жне бдан ірі фракцияларын стауа арналан. Бл тндырыларды бір немсесе кп камералы ылып салады жне оны су торабы рамында немесе су алыш рылымнан алысыра, канал бойына орналастырады

2. Тндырыларды жмыс істеу режимі. Тасындыларды здіксіз жуатын тндырыларды жмыс ерекшеліктері - тасындыларды шгуімен, оны жуумен атар ттынушыа тазаланан су беріліп отырады. Тндырыдаы су тередігі траты, біра камераны зына бойына су аымыны згеруіне байланысты су аымы режимі біралыпты емес, себебі су аымыны белгілі бір блігі камерадаы тасындыларды жууа жмсалады. Бл тндырылар– ды таы бір ерекшеліктері - бларда тасындылар шгетін, яни пайдаланбайтын (лі) клем болмайды жне камераларыны зындыы отын-отын жуылатын тндырыларды камераларынан ыса болатыны.

3. Тндырыларды ранды элементтері. здіксіз жуылатын тндырылар да отын-отын жуылатын тндырыларды элементтерінен ралады. Бл иылыстырыш учаскелер, кіре берістегі жне шыа берістегі су реттегіш шлюздар, камералар, тасынды жуыш рылылар жне оны жаласы- тасынды жуыш тракт. Бл тндырыны иылыстырыш учаскелері, кіре берістегі жне шыа берістегі су реттегіш шлюздары отын-отын жуылатын тндырылардыкіндей. Тек бларды камералары мен тасынды жуыш рылыларыны конструкциялы ерекшеліктері бар. Тасындыларды здік- сіз жуатын тндырыны зына бойына имасы 21.1. суретте крсетілген.

21.1. сурет. Тасындыларды здіксіз жуатын тндырыны зына бойына имасы. 1) кіре берістегі су реттегіш шлюз; 2) ызметкерлер жретін кпір; 3) камера; 4) шыа берістегі су реттегіш шлюз; 5) тасынды жуатын галерея; 6) тасынды жуыш реттегіш шлюзды апаы; 7) тпкі галерея; 8) деформациялы саылау; 9) су алышты тпкі тасынды жуыш галереялары.

 

4.Тндырыны камералары. Камераларды кесе клдене имасы тік брышты, табаны жайпа, жазы болып келеді. Егер камераны ені лкен болмаса, оны док конструкциясы тріздес, бтін ылып ю ммкін, мндай конструкция шкпейтін, сыылмайтын топыратарда да жарамды. Ал камераны ені лкен болып, табанындаы топыратар біралыпты шкпейтін топыратар болса, онда камераны блек-блек элементтерден салады. Де- формациялы саылауларды камера табаны мен абыралары жанасатын жерде орналастыру тиімді. (21.2.а,б. сурет) Саылаулардан су тпеуін амтамасыз ету шін оларды герметикпен ныыздайды. Деформациялы саылауды камера табаныны ортасынан жргізуге де болады, бл жадайда камера табанына арматура салынады (21.2.в сурет). Камераны зына бойына бірнеше тпкі галереялар салынады, блара шккен тасындылар тсіп аын сумен жуылып отырады. Тпкі галереяларды беті тормен жабылады, биіктігін камера табанымен бірдей ылып салады. Бл тпкі галереяларды ені траты болады, ал тередігі зына бойына згеріп отырады. Тпкі галереяларды кесе клдене имасыны зына бойына згеруі тасындыларды жуатын су аымыны аырындап кбейуіне байланысты, ал галереядаы су жылдамдыы зына бойына згермейді.

Камера табанына, зына бойына тартылан тпкі галереялар арасына тасындылар шбрышты призма трінде шгеді, бларды еістік брышы тасындыларды табии еістік брышына те деп абылданады. Алдын ала есептегенде бл брыш шамасын 35-45^º-а те деп абылданады, сосын бл брыш шамасын далалы зертеу барысында анытайды. Мндай тасынды шгінділері тндыры жмысына кедергі келтірмейді, ал жндеу барысында галереяны беткі торын алып тастау арылы тасындыларды сумен жылдам жуып жібереді. Галерея арасына тасындыларды шктірмеу шін алдын ала жиналмалы шбрышты призмалар орнатады. (21.2.в сурет). Тасындылар шбрышты призманы жатаулары арыла тпкі галереяа сыранап тсіп, сумен жуылып отырады. Бл шбрышты призмаларды биіктігін е=(0,25-0,3)Н деп абылдайды. Мнда Н-тндыры камерасындаы су тередігі. Камераны енін ойша секцияа блінеді, бл тндырыны гидравликалы есептеулеріне ажет.

Тпкі галереялардаы су аысыны гидравликалы режимі арынды жне галереядаы су жылдамдыы шккен тпкі тасындыларды тасымалдауды амтамасыз етуі шарт. Суды тасындыларды тасымалдау ммкіндігін кбейту шін су аысыны циркуляциясын туызан тиімді, ол шін галереяа суды бйірлей келтіреді, немесе галерея абырасына иаштап татайлар ояды.

20.2. сурет. здіксіз жуылатын тндырыларды камераларыны кесе клдене имасы. а) табаны мен абырана жанасан жеріндегі деформациялы саылау - камераа тасындылар шкпеген кезе; б) тндыр- ыны док конструкциялы табаны - тпкі галереялар арасына тасындылар шккен; в) деформациялы саылау камера ортасынан жргізілген жне камераа жиналмалы шбрышты призмалар орнатылан. 1) камераны зына бойына абырасы; 2) тасынды жуатын зына бойына тпкі галереялар; 3) деформациялы саылау; 4) тпкі галераялар арасына шккен тасындылар; 5) секциялар; 6) тпкі галереялар арасына орнатылан жиналма- лы шбрышты призмалар.

5. Тасынды жуатын рылылар. Тасындыларды жуатын рылылар рамына жуыш реттегіш шлюз, тасынды жуатын галерея жне оан жаласатын тасынды жуыш тракт кіреді. Тасынды жуыш реттегіш шлюзды екі абат ылып салан тиімді (21.3 сурет). Тменгі абатты тесігіне тпкі галереядан тасынды жуан аын су келіп тседі жне бл тесікті аапатары траты ашы трады, тек камераны жмысын тотатанда ана бл апатар жабылады. Егер тндырыа су аз ана лайлыпен тсетін болса жоары абатты тесігі камераны тек отын-отын жууа ана пайдаланылады. Бл кезде зына бойы тпкі галереялар жмыс істемейді жне тменгі абатты тесіктеріні апатары жабы болады. Жоары абатты тесіктерін зына бойы тпкі галереяларды торлары оыспен бітеліп аланда, оларды автоматты трде тазалауа пайдаланылады. Бл шін тменгі абатты тесігіні апаын тез жабады, осы кезде, су аысы жылдамдыпен келіп апаа ранда тпкі галереяда гидравликалы соы пайда болады да, оыс тордан ктеріліп, сумен жоары абатты тесігі арылы жуыш галереяа тседі. Бл екі абатты тасынды жуыш реттегіш шлюзбен атар бір абатты шлюздар да олданылады, мнда тасынды жуан суды ткізуге арналан тек тменгі абат болады. (20.1 сурет)

Тасынды жуыш галереяны шыа берістегі реттегіш шлюзды табалдырыыны астына орналастырады. Галереяны имасын ауыспалы ылып салады, себебі оны зына бойына су аымы згеріп, кбейіп отырады. Су аысыны режимі галереяда арынды да, арынсыз да болуы ммкін, осыан байланысты тасынды жуыш трактіні ыайлап салады. Арынды режимде тасынды жуыш реттегіш шлюз бір а абат болуа тиісті. Тндыры камерасынан жуылан ойыртпа тасындылар зен арнасына тасталып отырады. Тасынды жуыш тракті ашы, канал трінде салан тиімді, тек канал те тере болып кететін болса ана быр трінде жргізеді. Егер тракт быр трінде салынса, онда пайдалану талабына сай - бырды биіктігі 1,5 метрден кем болмауа тиісті.

20.3. сурет. Екі абатты тасынды жуыш реттегіш шлюз.

1) тпкі галерея; 2) тменгі абатты апатары; 3) жоары абатты апатары; 4) апа білігі; 5) апата ашып-жабатын дгелек-штурвал; 6) ызметкерлер жретін кпір; 7) шыа берістегі реттегіш шлюзды апатары.

 

Су шаруашылыы саласында здіксіз жуылатын тндырылар кп олданылмайды, осыан байланысты оларды есептеу тсілдерін келтірмейміз. Су шаруашылыы саласында, оны ішінде мелиорация саласында, негізінде отын-отын жуылатын тндырылар олданылады. Оларды есептеу тсілі жоарыда келтірілді.